Лекция 6 (сағат) Тәжірибелік (семинар) сабақтары 30 (сағат)
жүктеу/скачать 8,19 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Қосымша
Негізгі:1. Плешкова С.М., Өмірзақова К.Қ., Абитаева С.А. Заттар алмасуы, оның реттелуі. – Алматы, 2006 ж. – 160-198 б. 2. Березов Т.Т., Коровкин Б.Ф. «Биологическая химия» - М., 2004 – С.373-377 3. Николаев А.Я. «Биологическая химия» - М., 2007 – С.297-312 4. Северин Е.С. «Биологическая химия» - М., 2008 – С.351-408, 423-431 Қосымша: 1. ТапбергеновС.О., ТапбергеновТ.С., «Медицинская и клиническая биохимия» Павлодар, 2004 2. Мари Р., Гриннер Д., Мейес П., Родуэлл В. «Биохимия человека», 2003 3. Кольман Я., Рем., К-Г., «наглядная биохимия»., М..: Мир,2004 4. Биохимия . Тесты и задачи: учебное пособие для студентов медвузов, под ред. член- корр., РАН, проф .Е.С. Северина.- М.,2005 5. Биохимия в вопросах и ответах под ред. член-корр., НАН РК, д.х.н. проф .С.М. Адекенов- Астана ,2003 6. Плешкова С.М., Жакыпбекова С.С, и соавт. Учебное пособие для самостоятельной подготовки студентов по биохимии, часть 2, Алматы, 2009
БМҚ тотыққанда 148 АТФ молекуласы түзілді. Тотығуға қандай БМҚ ұшырады? Дәлелдеңіз. Липидтердің жалпы мөлшері 25 г/л-ге тең. Бұл не туралы куәландырады? Бауырда метионин болмауынан ФЛ синтезі бұзылған. Бұл жағдай неге әкелуі мүмкін? №3 Cабақ Студенттердің оқытушымен бірге өзіндік жұмысы. Тақырыбы: Липидтер алмасуы. Ацетил-КоА-ның пайдаланылу жолдары. БМҚ, кетон денелерінің, холестериннің синтезі. Кетон денелерінің пайдаланылуы. Холестерин алмасуы. Липидтер алмасуының соңғы өнімдерінің бөлінуі. Липидтер алмасуының бұзылыстары. 2. Мақсаты: Студенттерде активті сірке қышқылының (АСҚ) пайдаланылуының негізгі жолдары туралы білім қалыптастыру. Студенттерді модифицирленген өзгерген липопротеиндердің түрлерімен таныстыру. Студенттерді атеросклерозды туғызатын факторлармен таныстыру Атеросклероздың пайда болуының биохимиялық механизмдері туралы білім қалыптастыру. Студенттердің арнайы әдебиеттермен және интернетпен жұмыс жасаған кезде дағдылар мен аналитикалық қабілеттерін қалыптастыру. 3. Оқытудың міндеттері: 1. Жаттығулар мен ситуациялық есептерді оқытушы жетекшілігімен шешу 2. ЛП метаболизмі фильмін көрсету 3.Студенттерді арнайы әдебиеттермен және интернеттен материал іздеуге ынталандыру. Оқыту мен білім берудің әдістері: Сабақ жаттығулар мен ситуациялық есептерді оқытушы жетекшілігімен шешу арқылы; тест сұрақтарына жауап беру арқылы; ЛП метаболизмі фильмін көрсету арқылы жүргізіледі. Бұл сабақ бойынша компетенцияларды бағалау әдістеріне кіреді: Білім компетенциясын бағалау: тест сұрақтарына жауап беру, жаттығулар мен ситуациялық есептерді шешу арқылы іске асады. Сабақтың сценариі:
Сабақтың ұйымдастыру .Үйге тапсырма:. Коллоквиум:Липидтер алмасуы.(барлық бөлімді қайталау, практикалық жұмыстар:№76-78,80 конспект жазу) 1–ші CӨЖ дайындап өткізу. Келесі СРСП арналған сұрақтар: Липидтер алмасуының бұзылуы (атеросклероз, өт-тас ауруы, стеаторея, семіздік, бауырдың майлануы). Ағзадағы эссенциалды май қышқылдарының атқаратын ролі. Эйкозаноидтар дегеніміз не? Қандай заттар эйкозаноидтардың синтезі үшін бастапқы субстраттар болады? Эйкозаноидтардың жіктелуі мен номенклатурасы. Эйкозаноидтардың әсер ету механизмі қалай жүзеге асады? Простагландиндердің (РGЕ2,РGҒ2a,, РGА2) б) простациклиндердің РGI2 в) тромбоксандардың ( ТХА2, ТХВ2,) г) лейкотриендердің (LТА, LТВ, LТС, LТD) негізгі физиологиялық әсерлері. Эйкозаноидтардың атеросклероздың, асқазан жарасының дамуындағы ролі. РG синтезінің дисбалансы қандай аурулардың дамуына әкеледі? Простагландиндердің түзілуі мен жұмсалуының бұзылуы қалай білінеді? Омега-3 КҚМҚ әсерінен қан плазмасындағы ТАГ пен ТӨТЛП деңгейінің төмендеуінің механизмі. Омега–3 КҚМҚ-ның антиатеротромбогендік, антиритмогендік эффектілері. Оқытушы жетекшілігімен СӨЖ(Жаттығулар, ситуациялық есептер, блиц-сұрақ тақырып бойынша тест сұрақтары бойынша жүргізіледі). СОӨЖ қорытынды: оқытушы студенттермен бірге сабаққа қорытынды жасайды. Оқытуға қажетті материалдар: Тақырып бойынша дәріс, биохимиядан студенттердің өзіндік дайындығына арналған оқу құралы.2-бөлімі. Тест сұрақтары, жаттығулар, ситуациялық есептер. 7. Әдебиеттер: Қазақ тілінде: Негізгі әдебиеттер: 1. Плешкова С.М., Өмірзақова К.К., Абитаева С.А. «Заттар алмасуы және оның реттелуі», Алматы, 2006. – 113-136 б. 2. Уатқан С., Өмірзақова К.К. «Заттар алмасуы», - Алматы, 2004 ж. – 157-161 ; 199-212; 235-258 б. 3. Абитаева С.А. «Биохимияның кейбір тараулары», Алматы, 2004 ж. – 101-102 б. 3. Сеитов З.С. Биологиялық химия, Алматы, 2007 ж. 4. Сейтембетов Т.С., Төлеуов Б.И., Сейтембетова А.Ж.. Биологиялық химия.-Қарағанды, 2007. Қосымша әдебиеттер: 1. Тапбергенов С.О. Медициналық биохимия.-Павлодар.-2008. 2.Сейтембетова А.Ж.., Лиходий С.С., Биологиялық химия, 1994. 3. Биохимия сұрақтары мен жауаптары. ҚР ҰҒА корр., проф. С.М. Адекеновтің ред. басшылығымен.-Астана, 2003 ж. 4. Плешкова С.М., т.б. Биохимия пәнінен студенттердің жеке дайындығына арналған тесттік сұрақтар. – Алматы, 2007 ж.
1. Березов Т.Т., Коровкин Б.Ф. «Биологическая химия» - М., 2004 – С.379-404 2. Николаев А.Я. «Биологическая химия» - М., 2007 – С. 312-323, 324-326 3. Северин Е.С. «Биологическая химия» - М., 2008 – С.431 4. Шарманов Т.Ш., Плешкова С.М. «Метаболические основы питания с курсом общей химии», Алматы, 1998г. – С. 408-426; 430; 446-450. 5. Медицина и здравоохранение в России-адрес http://dlib.eastview.com 6. Elsevier –адрес www.sciencedirect.com. 7. THOMSON REUTERS-адрес www.webofknowledge.com. 8. КОКРАНОВСКАЯ БИБЛИОТЕКА и др. Қосымша: 1. ТапбергеновС.О., ТапбергеновТ.С., «Медицинская и клиническая биохимия» Павлодар, 2004 2. Мари Р., Гриннер Д., Мейес П., Родуэлл В. «Биохимия человека», 2003 3. Кольман Я., Рем., К-Г., «наглядная биохимия»., М..: Мир,2004 4. Биохимия . Тесты и задачи: учебное пособие для студентов медвузов, под ред. член- корр., РАН, проф .Е.С. Северина.- М.,2005 5. Биохимия в вопросах и ответах под ред. член-корр., НАН РК, д.х.н. проф .С.М. Адекенов- Астана ,2003 6. Плешкова С.М., Жакыпбекова С.С, и соавт. Учебное пособие для самостоятельной подготовки студентов по биохимии, часть 2, Алматы, 2009. 7. Бақылау: Бұл сабақ бойынша компетенцияларды бағалау әдістеріне кіреді: Білім компетенциясын бағалау: ауызша сұрақтарға жауап беру, жазбаша бақылау жұмысы, бойынша іске асады.
1.Студенттерде белоктардың қорытылуы, амин қышқылдарының ащы ішекте сіңірілуі туралы білім қалыптастыру; 2. Тоқ ішекте белоктардың шіруі, белоктардың улы шіру өнімдерін залалсыздандыру туралы білім қалыптастыру. 3. Кәсіби әдебиетпен жұмыс істеуді және жағдайлық есеп шығаруды қалыптастыру . 3. Оқыту міндеттері: 1. Жағдайлық есептерді шығару. 2. Студентті кәсіби әдебиетпен жұмыс істеуге және Интернетпен жұмыс жасауға ынталандыру .
Қалыпты жағдайдағы асқазан сөлінің физико-химиялық қасиеттері және химиялық құрамы. Асқазан сөліндегі тұз қышқылының рөлі. Асқазан сөлінің патологиялық құрамдас бөліктері, пайда болу себептері. Асқазан сөлінің физико-химиялық қасиеттерінің патологиядағы өзгерістері. АІЖ-дағы белоктардың қорытылуы, бұл үрдістерге қатысатын ферменттер, оларға сипаттама. Амин қышқылдарының сіңірілуі. Белоктардың ішекте шіруі, улы шіру өнімдерінің залалсыздануы. Залалсызданудың жүретін орны мен әдістері. 5. Оқыту мен сабақ берудің әдістері: Аралас комбинирленген тәсіл. 1) Сабақ бойынша кеңес беру. 2) Оқытушының жетекшілігімен жүретін студенттің өзіндік жұмысы (кесте толтыру, жағдайлық есеп шығару, жаттығуларды орындау). Оқыту құралдары: кестелер, сызбанұсқалар Сабақ сценариі:
1. ОСӨЖ ұйымдастыру. ОСӨЖ-дің міндеттері мен мақсатымен танысу. Үйге тапсырма беру: Белоктар алмасуы. Жай белоктардың аралық алмасуы. Жасушада амин қышқылдарының (анаболикалық реакцияларға – белок, креатин, алмастырылатын амин қышқылдарының синтезіне) қолданылуы. Амин қышқылдарының катаболизмі: амин қышқылдарының декарбоксилденуі және дезаминденуі. Амин қышқылдарының азотсыз қалдықтарының және аммиактың қолданылуы. Аммиакты залалсыздандыру. Жай белоктар алмасуының соңғы өнімдері, олардың бөлінуі. Келесі сабақтың өзбетімен дайындалу сұрақтары: 1. Жасушада амин қышқылдарының пайдаланылуы. 2. Белоктар алмасуындағы бауырдың рөлі. 3. Амин қышқылдарын анаболикалық үрдістерге пайдалану. 4. Жасушада амин қышқылдарының ыдырау жолдары (катаболикалық үрдістер). 5. Амин қышқылдарының декарбоксилденуі, биогенді аминдердің түзілуі, маңызы. 6. Амин қышқылдарының дезаминдену түрлері. 7. Амин қышқылдарының азотсыз қалдықтарының пайдаланылуы. 8. Аммиактың түзілуі және оның пайдаланылу жолдары. 9. Мочевина синтезі. 10. Белоктар алмасуының соңғы өнімдері және олардың ағзадан шығарылуы
3. ОСӨЖ нәтижелері - оқытушы студенттермен бірге тақырып бойынша нәтижелер жасайды, студенттерді бағалайды. 6. Әдебиеттер: Қазақ тілінде: Негізгі: 1. З.С. Сеитов.Биохимия., Алматы,2007 2. Т.С. Сейтембетов., Б.И.Төлеуов., А.Ж. Сейтембетова., Биологиялық химия., Қарағанды, 2007
2. У. Сайпіл, К. Өмірзақова. Заттар алмасуы. Көмірсулар. Липидтер. Белоктар.Алматы.,2004 3. С.М Плешкова., К.К Өмірзақова К.К., С.А.Абитаева, Заттар алмасуы және оның реттелуі.,Алматы.,20064. 4.С.С.Ерджанова С.С., С.М.Плешкова, Булыгин К.А., А.Е. Есімжан., Ш.А.Бейсенбаева, М.Б. Жангелова. Бала ағзасындағы заттар алмасуы және олардың бұзылуының клиникалық- зертханалық диагностикасы.,Алматы, 2006 5. проф. С.М Плешкованың редакциялауымен. Биохимиядан әдістемелік нұсқаулар- студенттерге арналған- ҚазҰМУ, Алматы, 2004, 2007 6. С.М Плешкова, С.А.Абитаева. С.С.Ерджанова С.С.Жақыпбекова. К.К Өмірзақова, М.Т.Сұлтанова.,Биологиялық химиядан практикум. Алматы.,2004
1. Шарманов Т.Ш., Плешкова С.М. «Метаболические основы питания с курсом общей биохимии», Алматы,1998 г. 2. Березов Т.Т., Коровкин Б.Ф. « Биологическая химия», Москва, 1990 г. 3. Строев Е.А. « Биологическая химия», Москва, 1986 г. 4. Николаев А.Я. « Биологическая химия», Москва, 1989 г. 5.Плешкова С.М., Абитаева С.А., Ерджанова С.С., Петрова Г.И «Практикум по биологической химии», Алматы, 2003 г. №1 Кесте белоктардың қорытылуына қатысатын ферменттер
№2 Кесте «Қалыпты жағдайдағы асқазан сөлінің физико-химиялық қасиеттері мен құрамын, және олардың патологиялық жағдайларда өзгеруі»
№3 «Асқазан сөлінің патологиялық құрамдас бөліктері»
Жаттығулар: Асқазан сөлінің қышқылдық түрлерін қалай анықтайды? Қандай сапалық реакциялар арқылы асқазан сөліндегі қанды, сүт қышқылын, өтті ашуға болады? Асқазан сөлінің патологиялық құрамдас бөліктерінің пайда болу себептерін түсіндіріңіз? Асқазан сөлінің қышқылдығы жоғары болғанда және төмен болған кезде ішікте белоктардың қорытылу үрдесі қалай өтеді? Белоктардың қорытылу және шіру процестерінің айырмашылығы неде? Жануар индиканы, бұл қандай зат? Асқазан сөліндегі сүт қышқылының мөлшері қышқылдық жоғары және төмен болған кезде артуы мүмкін бе? Неге? Асқазан сөлін талдауда сүт қышқылына кенеттен оң реакция екені анықталды. Қандай патологиялық шарттарды болжайсыз? Жағдайлық есептер: 1. Науқас отмечает тяжесть и чувство полноты в подложечной области, поносы. Асқазан сөліне талдау жасағанда күкіртті сутектің иісі бар және бос тұз қышқылының жоқ екені анықталды. Асқазанда қандай ауру туралы айтуға болады? 2. Науқастың асқазанында кенеттен ауырсыну сезімі байқалғанына шағымданды. Асқазан сөлінің құрамына сапалық реакция бойынша талдау жүргізгенде қанға «оң», жалпы қышқылдық 90 болған. Сіздің қояр диагнозыңыз? 3. 5 мл асқазан сөлін титрлегенде бос HCI-ды нейтралдауға 2,5 мл 0,1 н NaOH ертіндісі жұмсалды. Ал В көлемі 3 мл болды. Қышқылға сезімтал барлық заттарды нейтарлдауға 4,5 мл ертінді жұмсалған. Жалпы қышқылдықты, бос және байланысқан түз қышқылын есептеп, алынған мәліметтерді бағалау қажет. 4. Зерттелінген зәр құрамында индиканның мөлшері анықталған. Мұндай құбылыс қандай жағдайда байқалады? 5. Асқазанның, ішектің және ұйқы безінің созылмалы ауруында дәрігер науқасқа құрамында қарын асты безінің ферменттері бар препарат мезим-фортені (панкреатин) ұсынады. Осы аталған препараттың әсер ету механизмін түсіндіріп, АІЖ белоктардың қорытылуы мен ондағы эндо-және экзопептидазаларды жіктеп, осы ферменттердің активтелу реакциясының сызбанұсқасын жазыңдар. Активаторларды атаңдар. №6 Сабақ 1. Тақырыбы:Белоктар алмасуы. Жай белоктардың аралық алмасуы. Жасушада амин қышқылдарының (анаболикалық реакцияларға – белок, креатин, алмастырылатын амин қышқылдарының синтезіне) қолданылуы. Амин қышқылдарының катаболизмі: амин қышқылдарының декарбоксилденуі және дезаминденуі. Амин қышқылдарының азотсыз қалдықтарының және аммиактың қолданылуы. Аммиакты залалсыздандыру. Жай белоктар алмасуының соңғы өнімдері, олардың бөлінуі. 2. Мақсаты: 1. Студенттерде амин қышқылдарының ағзадағы негізі өзгерістері туралы білім қалыптастыру. 2. Студенттерде аммиактың түзілуі және оның пайдаланылу жолдары туралы білім қалыптастыру. 3. Интернет және кәсіби әдебиетпен жұмыс жасауға деген студенттердің қабілетін қалыптастыру. 3. Оқыту міндеттері: 1.оқытушының жетекшілігімен жаттығуларды жасау. 2. Интернет және кәсіби әдебиетпен жұмыс жасағанға студенттерді ынталандыру.
1. Жасушада амин қышқылдарының пайдаланылуы. 2. Амин қышқылдарды анаболикалық және катаболикалық үрдістерге пайдалану. 3. Амин қышқылдарының дезаминдену түрлері. Аммиактың пайдаланылу жолдары 4. Ағзадағы биогенді аминдердің ролі.
Оқытушының жетекшілігімен жүргізілетін студенттердің өзіндік жұмысы (сызбанұсқа кұрастыру, жаттығуларды жасау). Оқыту құралдары: кестелер, сызбанұсқалар
1. Сабақты ұйымдастыру –ОСӨЖ мақсатымен таныстыру Үйге тапсырмаТақырыбы: Күрделі белоктар алмасуы. Күрделі белоктар: хромопротеидтер және нуклеопротеидтер алмасуы. Гемоглобиннің синтезі мен ыдырауы. Өт, нәжіс, зәр пигменттерінің түзілуі. Пигменттік алмасудың бұзылуы (сарғыштану). Несеп қышқылының түзілуі. Күрделі белоктар алмасуының соңғы өнімдері, олардың бөлінуі. Келесі ОСӨЖ-ге дайындалу сұрақтары 1. Гемоглобин. Құрылысы.Ролі. 2. Гемоглобиннің синтезі туралы түсінік. 3. Гемоглобиннің ыдырауы, реакция сатылары. 4. Өт, нәжіс және зәр пигменттерінің түзілуі 5. Сарғыштану түрлері. Пайда болу себептері. 6. Нуклеопотеидтер алмасуы, нуклеопротеидтердің ыдырауы, несеп қышқылының түзілуі. Подагра. 2. Тақырып бойынша кеңес беру. 3. Студенттердің өзіндік жұмысы: 1) «Амин қышқылдарын анаболикалық реакцияларға пайдалану», «Амин қышқылдарының ыдырауы» сызбанұсқаларын сызу. 2) Жаттығулар: 1. Реакцияны катализдейтін ферментті атап, реакция сатысын және үрдісін анықтаңыз? 
2. Төмендегі амин қышқылдарының қайсысы тотыға дезаминдену реакциясына түседі: а) серин, б) тирозин, в) гистидин, г) глутамин қышқылы, д) метионин. 3. Амин қышқылдарының декарбоксилдену реакциясының өнімін жазыңыз. 4. Аммиакты залалсыздандыратын негізгі реакцияларды жазыңыз. 5. Аммонийгенез, оның маңызы. 6. Реакцияны жазыңыз, осы процесті катализдейтін ферментті көрсетіңіз. 
7. Глутамин қышқылының аммиакпен әрекеттесу реакциясын жазыңыз. Ол реакция қай жерде өтеді? Реакция қалай аталады? Организм үшін қандай маңызы бар? Реакция қайтымды ма? 8. Креатин және креатинфосфат түзілуін жазыңыз, олардың түзілетін орындарын көрсетіңіз және креатинфосфаттың маңызын атаңыз. 9. Бауырда белоктар алмасуы кезінде өтетін реакцияларды атаңыз. 10. Мочевина синтезінің қорытынды теңдеуін жазыңыз. 11. Аммиак организмнен қандай қосылыстар түрінде шығарылады? 12. Креатин биосинтезінің сатылары қандай тіндерде өтеді? 13. Мочевина синтезіне қатысатын амин қышқылдарын атаңыз. 4. ОСӨЖ нәтижелері: 5. Әдебиеттер: Негізгі: 1. Шарманов Т.Ш., Плешкова С.М. «Метаболические основы питания с курсом общей биохимии», Алматы,1998 г. 2. Березов Т.Т., Коровкин Б.Ф. « Биологическая химия», Москва, 2002 г. 3. Строев Е.А. « Биологическая химия», Москва, 1986 г. 4. Николаев А.Я. « Биологическая химия», Москва, 2007г. Қосымша:1.Плешкова С.М., Абитаева С.А., «Обмен веществ и его регуляция», Алматы, 1993 2.Тесты по биологической химии для самостоятельной подготовки студентов/ Учебное пособие/ Алматы, 2007 № 7 ОСӨЖ
1)Гемоглобиннің синтезі мен ыдырауы туралы білімдерін қалыптастыру. 2)Хромопротеиндер алмасуының бұзылысытуралы білімдерін қалыптастыру 3)Нуклеопротеиндер алмасуы туралы білімдерін қалыптастыру 4)Кәсіптік әдебиеттермен жұмыс істеу және жағдайлық есептерді шешу арқылы дағдыландыру
1. Жағдайлық есептерді және жаттығуларды шығару 2. Студенттерді кәсіптік әдебиеттермен жұмыс ітеуге және интернеттен жаңа ақпараттарды табуға ынталандыру.
2)кесте толтыру 3)Жағдайлық есептерді және жаттығуларды шығару Оқыту құралдары: дәрістің электронды нұсқасы, , силлабус. Сабақтың сценарийі:
1. ОСӨЖді ұйымдастыру бөлімі – оқытушы студенттерді ОСӨЖдің мақсаты мен міндеттерімен таныстырып, келесі ОСӨЖге тапсырма береді: Үй тапсырмасы:Жай және күрделі белоктардың алмасуы.Асқазаң сөлінің биохимиясы. Заттар алмасуының өзара байланысы. Бауыр биохимиясы.Қан сарысуында белоктар алмасуының соңғы өнімдерін анықтау: мочевина,креатинин,билирубин.Медицинада осы анализдердің маңызы.Практикумнен № 9,94,99 жұмыстарын конспектлеу. Келесі сабаққа өз бетінше дайындалуғаарналған сұрақтар: 1. Тағам белоктары. Организм үшін белоктардың маңызы. Белоктар алмасуының ерекшеліктері. 2. Асқорыту жолдарындағы белоктардың өзгерістері. Белоктардың қорытылуына қатысатын ферменттер. 3. Асқазан сөлі, асқазан сөлінің физика-химиялық қасиеттері, патология кезіндегі өзгеруі. 4. Қалыпты жағдайдағы асқазан сөлінің химиялық құрамы, патологиялық құрамдас бөліктерінің пайда болу себептері. 5. Асқазан сөліндегі тұз қышқылының ролі, оның патология кезіндегі өзгеруі. 6. Белоктардың ішекте шіруі. Белоктардың шіру өнімдерін залалсыздандыру орны мен әдістері. 7.Амин қышқылдарының сіңірілуі, олардың жасушада пайдаланылуы. 8. Сіңірілген амин қышқылдарының пайдаланылуы. 9. Қайта аминдену, тотықсыздана аминдену. Осы үрдістерге қатысатын ферменттер. Аминотрансферазалардың құрамына қандай витамин кіреді? 10. Креатин, креатинфосфат түзілуі, маңызы. 11. Амин қышқылдарының дезаминденуі. Дезаминдену түрлері, осы үрдістің маңызы. 12. Амин қышқылдарының тікелей емес тотығудан дезаминденуі. 13. Амин қышқылдарының азотсыз қалдықтарының пайдаланылуы. 14. Организмде аммиактың түзілуі, оның қолданылу және залалсыздану жолдары. 15. Амидтену, дезамидтену, осы үрдістердің өтетін орны, маңызы. 16. Мочевина синтезі, үрдістің өтетін орны, маңызы, ҮКЦ-мен байланысы. 17. Амин қышқылдарының декарбоксилденуі. Биогенді аминдердің түзілуі. Серотониннің, гистаминнің, гамма-аминомай қышқылының, бета-аланиннің маңызы. 18. Белоктар алмасуындағы бауырдың ролі. 19. Гемоглобин, синтезі туралы түсінік, гемоглобин гемінің химиялық табиғаты. 20. Гемоглобиннің ыдырауы. 21. Өт, нәжіс, зәр пигменттерінің түзілуі. 22. Сарғыштану, түрлері, пайда болу себептері. 23. Нуклеопротеидтердің алмасуы, түсінік. Нуклеопротеидтердің ыдырауы, несеп қышқылының түзілуі. Подагра. 24. Белоктар мен көмірсулардың, көмірсулар мен липидтердің, белоктар мен липидтердің бір-біріне айналуы. 25. Бауыр биохимиясы, оның атқаратын қызметтері. 26.Көмірсулар алмасуындағы бауырдың ролі. 27.Липидтер алмасуындағы бауырдың ролі. 28. Өттің түзілуі. 29.Өттің құрамы, өттің түрлері, маңызы. 30.Бауырдың залалсыздандыру қызметі, улы заттардың залалсыздандыру механизмдері. 31. Амин қышқылдарының катаболикалық реакциялары: дезаминдену және декарбоксилдену.
33.Асқазан сөлінің фракциялық әдіс бойынша зерттеу. а) асқазан сөлінің патологиялық құрам бөліктерін ашатын сапалық реакциялар. б) НСІ-дың дебит-сағаты деген не? Ол қалай есептеледі? 34. Қан сарысуындағы мочевинаны, креатининді, билирубинді анықтау әдістерінің принциптері. Қалыпты көрсеткіштері. Оларды анықтаудың клинико-диагностикалық маңызы.
Жағдайлық есептер: Науқаста сарғыштану байқалады. Билирубиннің мөлшері қанша болғанда сарғыштану байқалады? Науқаста өт жолдарының обтурациясы. Қан сарысуында билирубиннің қандай түрі анықталады? Науқаста бауыр паренхималары зақымданған. Бұл жағдайларда қан сарысуында, зәрде, нәжісте қандай өзгерістер байқалады? Гемолитикалық сарғыштанудың негізгі себептерін атаңыз. Бұл жағдайларда қан сарысуында, зәрде, нәжісте қандай өзгерістер байқалады? Науқаста жалпы билирубин мөлшері 100 мкмоль/л, нәжісі түссіз, зәрдің түсі қошқыл. АЛТ активтілігі жоғары. Сіздің қоятын диагнозыңыз қандай? Науқаста жалпы билирубин 60 мкмоль/л, нәжісі қошқыл, зәрдің түсі өзгермеген. Сарғыштанудың қай түрі деп болжауға болады? Науқаста жалпы билирубин 80 мкмоль/л, нәжісі түссіз, зәрдің түсі қошқыл. Сарғыштанудың қай түрін айтуға болады? 8.Науқаста жалпы билирубин 40 мкмоль/л, нәжісі сарғыш-жасыл түсті, зәрдің түсі өзгермеген. Қандай ауру деп болжауға болады Әдебиеттер: Негізгі 1. Т.Ш. Шарманов, С.М. Плешкова «Метаболические основы питания с курсом общей биохимии», 1998 г. 2. С.М. Плешкова, С.А. Абитаева «Обмен веществ и его регуляция», 1993 г. 3. Т.Т. Березов, Б.Ф. Коровкин «Биохимия», 2002 г. 4. Е.А. Строев «Биохимия», 1986 г.
1. Плешкова С.М. и соавт. «Практикум по биологической химии», Алматы, 2003 г. 2. Плешкова и соавт. «Методические указания для самостоятельной подготовки студентов к лабораторным занятиям по биологической химии», Алматы, 2003 г. 3. Плешкова С.М., Ерджанова С.С., Абитаева С.А., Петрова Г.И. «Методические указания для самостоятельной подготовки студентов к лабораторным занятиям по биохимии», 2003 № 8 ОСӨЖ 1.Тақырып: Жай және күрделі белоктардың алмасуы.Асқазан сөлінің биохимиясы.Заттар алмасуының байланысы.Бауыр биохимиясы. Қан сарысуында белоктар алмасуының соңғы өнімдерін анықтау: мочевина,креатинин,билирубин.Медицинада осы анализдердің маңызы. 2. Мақсаты: 1.Студенттердің * Жай және күрделі белоктардың алмасуы. Заттар алмасуының байланысы.Бауыр биохимиясы* туралы білімін тексеру. 2.Студенттерді белоктар алмасуының соңғы өнімдерін анықтау әдістерімен таныстыру.
1. Жағдайлық есептерді және жаттығуларды шығару 2. Студенттерді кәсіптік әдебиеттермен жұмыс ітеуге және интернеттен жаңа ақпараттарды табуға ынталандыру.
1. Тағам белоктары. Организм үшін белоктардың маңызы. Белоктар алмасуының ерекшеліктері. 2. Асқорыту жолдарындағы белоктардың өзгерістері. Белоктардың қорытылуына қатысатын ферменттер. 3. Асқазан сөлі, асқазан сөлінің физика-химиялық қасиеттері, патология кезіндегі өзгеруі. 4. Қалыпты жағдайдағы асқазан сөлінің химиялық құрамы, патологиялық құрамдас бөліктерінің пайда болу себептері. 5. Асқазан сөліндегі тұз қышқылының ролі, оның патология кезіндегі өзгеруі. 6. Белоктардың ішекте шіруі. Белоктардың шіру өнімдерін залалсыздандыру орны мен әдістері. 7.Амин қышқылдарының сіңірілуі, олардың жасушада пайдаланылуы. 8. Сіңірілген амин қышқылдарының пайдаланылуы. 9. Қайта аминдену, тотықсыздана аминдену. Осы үрдістерге қатысатын ферменттер. Аминотрансферазалардың құрамына қандай витамин кіреді? 10. Креатин, креатинфосфат түзілуі, маңызы. 11. Амин қышқылдарының дезаминденуі. Дезаминдену түрлері, осы үрдістің маңызы. 12. Амин қышқылдарының тікелей емес тотығудан дезаминденуі. 13. Амин қышқылдарының азотсыз қалдықтарының пайдаланылуы. 14. Организмде аммиактың түзілуі, оның қолданылу және залалсыздану жолдары. 15. Амидтену, дезамидтену, осы үрдістердің өтетін орны, маңызы. 16. Мочевина синтезі, үрдістің өтетін орны, маңызы, ҮКЦ-мен байланысы. 17. Амин қышқылдарының декарбоксилденуі. Биогенді аминдердің түзілуі. Серотониннің, гистаминнің, гамма-аминомай қышқылының, бета-аланиннің маңызы. 18. Белоктар алмасуындағы бауырдың ролі. 19. Гемоглобин, синтезі туралы түсінік, гемоглобин гемінің химиялық табиғаты. 20. Гемоглобиннің ыдырауы. 21. Өт, нәжіс, зәр пигменттерінің түзілуі. 22. Сарғыштану, түрлері, пайда болу себептері. 23. Нуклеопротеидтердің алмасуы, түсінік. Нуклеопротеидтердің ыдырауы, несеп қышқылының түзілуі. Подагра. 24. Белоктар мен көмірсулардың, көмірсулар мен липидтердің, белоктар мен липидтердің бір-біріне айналуы. 25. Бауыр биохимиясы, оның атқаратын қызметтері. 26.Көмірсулар алмасуындағы бауырдың ролі. 27.Липидтер алмасуындағы бауырдың ролі. 28. Өттің түзілуі. 29.Өттің құрамы, өттің түрлері, маңызы. 30.Бауырдың залалсыздандыру қызметі, улы заттардың залалсыздандыру механизмдері. 31. Амин қышқылдарының катаболикалық реакциялары: дезаминдену және декарбоксилдену. 32. Асқазан сөлінің қышқылдылық түрлерін анықтау әдісінің принципі, қалыпты көрсеткіштер. 33.Асқазан сөлінің фракциялық әдіс бойынша зерттеу. а) асқазан сөлінің патологиялық құрам бөліктерін ашатын сапалық реакциялар. б) НСІ-дың дебит-сағаты деген не? Ол қалай есептеледі? 34. Қан сарысуындағы мочевинаны, креатининді, билирубинді анықтау әдістерінің принциптері. Қалыпты көрсеткіштері. Оларды анықтаудың клинико-диагностикалық маңызы.
2)кесте толтыру 3)Жағдайлық есептерді және жаттығуларды шығару
1.ОСӨЖді ұйымдастыру бөлімі – оқытушы студенттерді ОСӨЖдің мақсаты мен міндеттерімен таныстырып, келесі ОСӨЖге тапсырма береді: Үй тапсырмасы: Заттар алмасуының реттелуі.Гормондар.Жалпы қасиеттері,әсер ету механизмі.Қалқанша және қалқанша маңы бездерінің гормондары. Келесі сабаққа өз бетінше дайындалуға арналған сұрақтар: 2.Тақырып бойынша консультация беру. 3.Ситуациялық есептерді және жаттығуларды шығару Жаттығулар: Көмірсулардың липидтерден түзілу жолын көрсету. Мүмкін емес реакцияны көрсет. Глицерин ТАГ глюкоза
БМҚ
Холестерин
Липидтердің көмірсулардан түзілуінің сызбанұсқасынан аралық өнімдерді көрсетіңдер.  ТАГ,ФЛ
Глюкоза Холестерин Кетон денелері 3. Көмірсулардың белоктардан түзілуінің сызбанұсқасынан аралық өнімдерді көрсетіңіз. БЕЛОК Амин қышқылдары глюкоза
Кетон денелері 5. Белоктардың липидтерден түзілуінің сызбанұсқасынан аралық өнімдерді көрсетіңіз. глицерин Амин қышқылы 1 Т БМҚ Амин қышқылы 3 6. Белоктардың көмірсулардан түзілуінің схемасын толықтырыңыз. Глюкоза амин қышқылы белок Жағдайлық есептер. 1. Науқастың қанында жалпы билирубиннің мөлшері 70 мкМоль/л тең болды, сілтілі фосфатазаның активтілігі 7,5 мкм/л.с. , аспартатаминотрансферазаның (АСТ)- 5 ммоль ПЖҚ/л.с, γ-глутамилтрансферазаның (ГГТ)- 500нмоль/л.с. болды. Зәр қою қоңыр, нәжіс түссізденген. Қандай ауру болуы мүмкін? 2. Неге тағам белоктарын липидтер және көмірсулармен ауыстыруға болмайды? 3. Бауыр ауыруында науқасқа неліктен майлы тағам ұсынылмайды? 4. Бауырда өт қышқылдарының синтезі бұзылғанда өт тас ауруының түзілуін түсіндіріңіз. 5.Бауыр науқасында 25(ОН)2Д3 (Д3 дәруменінің активті - алмасу формасы) түзілуі бұзылады. Неге? Бұл неге әкеп соқтырады? 6. Сары ауруына күдік тудырғанда дәрігер қандай анализ тапсыру керектігін белгілейді? 7.Бауырдың паренхимасы зақымданғанда көмірсулар мен белоктардың алмасуы қалай өзгереді? 8. Бауырдың функциясының бұзылуынан аммиактың қанда жоғарылауы, несеп қышқылының, мочевинаның қанда, зәрде төмендеуінің механизмдерін түсіндіріңіздер. 9.Науқаста ауыр вирусты гепатит кезінде бауырлық кома байқалуы мүмкін.Бұл жағдай ми жасушаларына аммиактың улы әсерінен туады.қанда аммиактың көп жиналуы ның себебі неде?Осындай науқастың қанында мочевина концентрациясы қалай өзгереді? 10.Асқазан сөлінің 5 мл-н титрлегенде бос НСІ-ы нейтралдауға 0,1 N NaOH 3 мл жұмсалынды, В көлемі 4 мл болды, барлық қышқыл заттардың нейтралдануына 5 мл жұмсалынды. Жалпы қышқылдықты, бос және байланысқан тұз қышқылын есептеңіз. Алынған нәтижелерді бағалаңыз. 11.Науқас белок мөлшері аз диетада. Қан сарысуын зерттеген кезде онда мочевина мөлшері 11,83 мМоль/л-ге тең болды. Қандай ауру деп болжам жасауға болады? 12.Асқазан сөлінің жалпы қышқылдығы 85 мМ/л , бос тұз қышқылы 60 мМ/л тең. Бұл жағдай қалай аталады? Асқазан сөлінде қандай патологиялық құрам бөліктері анықталуы мүмкін? 13.Қан сарысуындағы жалпы билирубиннің мөлшері 35 мкМ/л тең болды, зәрдің түсі қою қоңыр, нәжіс ақ саз түсті. Бұл жағдай қалай аталады? Ол қашан байқалады? 14.Стимуляциядан кейін бөлінген асқазан сөлінде тұз қышқылы жоқ, жалпы қышқылдығы 6 мМ/л тең. Бұл жағдай қалай аталады? 15.Асқазан сөлінің жалпы қышқылдығы 30 мМ/л , бос тұз қышқылы 5 мМ/л тең. Бұл жағдай қалай аталады?
17.Қан сарысуындағы жалпы билирубиннің мөлшері 39 мкМ/л тең болды, зәрдің түсі қою қоңыр, нәжіс өзгермеген. Бұл жағдай қалай аталады? Ол қашан байқалады? 18.Асқазан сөлінің жалпы қышқылдығы 95 мМ/л , бос тұз қышқылы 60 мМ/л тең. Бұл жағдай қалай аталады? Асқазан сөлінде қандай патологиялық құрам бөліктері анықталуы мүмкін?
20.Бауыр ауруларының ферментативті диагностикасы. Әдебиеттер: Қазақ тілінде: Негізгі әдебиеттер: 1. Плешкова С.М., Өмірзақова К.К., Абитаева С.А. «Заттар алмасуы және оның реттелуі», Алматы, 2006. –136-156 б. 2. Уатқан С., Өмірзақова К.К. «Заттар алмасуы», - Алматы, 2004 ж. –265-278 б. 3. Сеитов З.С. Биологиялық химия, Алматы, 2007 ж. 4. Сейтембетов Т.С., Төлеуов Б.И., Сейтембетова А.Ж.. Биологиялық химия.-Қарағанды, 2007.
1. Тапбергенов С.О. Медициналық биохимия.-Павлодар.-2008. 2.Сейтембетова А.Ж.., Лиходий С.С., Биологиялық химия, 1994. 3. Биохимия сұрақтары мен жауаптары. ҚР ҰҒА корр., проф. С.М. Адекеновтің ред. басшылығымен.-Астана, 2003 ж. 4. Плешкова С.М., т.б. Биохимия пәнінен студенттердің жеке дайындығына арналған тесттік сұрақтар. – Алматы, 2007 ж.
Бос май қышқылдарының синтезіндегі бірінші реакцияны реттеуші фермент ацетил-КоА-карбоксилаза катализдейді. Бұл реакцияға қандай кофермент қатысады? Оның формуласын жазыңыз. 2. Пальмитин қышқылының синтезінің қорытынды теңдеуін жазыңыз және цикл санын санаңыз. 3. Пальмитин қышқылының синтезіне қанша моль АТФ жұмсалады? АТФ жұмсалатын реакцияны жазыңыз. 4.Диоксиацетонфосфат тотықсызданатын реакцияны жазыңыз.Бұл реакция өнімі бауыр мен май тіндерінде қалай жұмсалады? 5.ТАГ алмасуының соңғы өнімдері түзілетін үрдістерді атаңыз. 6. Холестерин мен кетон денелерінің синтезінде түзілетін ортақ аралық өнімді атаңыз. 7. Холестерин синтезінің жылдамдығын реттейтін реакцияны жазыңыз. Коферментті, ферментті және оның класын көрсетіңіз. 8. Бауырда 7α-гидроксилаза белсенділігі тежелсе липидтер алмасуында қандай үрдіс бұзылады? 9. 1 молекула холестерин синтезіне қанша АСҚ, АТФ, НАДФН2 керек екенін санаңыз? 10. Кетон денесі тотыққанда 27 молекула АТФ түзілді. Қандай кетон денесі тотықты? 11. Ацетоацетат белсенетін реакцияны жазыңыз.Бұл фермент бауырда жоқ, сондықтан бауыр кетон денесін энергия ретінде пайдаланбайды. 12. Пальмитин қышқылының синтезінің қорытынды теңдеуінжазыңыз және оның синтезіне қанша цикл керек екенін есептеңіз.
1. Кетон денелерінің синтезінде ГМГ-КоА-синтетаза реттеуші фермент болып табылады.Бұл фермент бос НSКоА концентрациясы жоғары болғанда ингибирленеді. Сұраққа жауап беріңіз: А) бауыр митохондриясында НSКоА концентрациясы жоғары болғанда (кетон денелерінің синтезі ингибирленеді)? Сұраққа жауап беру үшін май қышқылының активтену реакциясын жазыңыз; Б) бауыр митохондриясында НSКоА концентрациясы төмен болғанда, кетон денелерінің синтезіне қалай әсер етеді? В) Аурудың май тінінде майлардың мобилизациясы болып жатқанын қалай тексеруге болады? Бұл кезде қанда липидтер алмасуының қандай көрсеткіші өзгереді? 2.Бауырда және бүйрек үсті безінің қыртысты қабатында холестерин қалай пайдаланылады? 3. Аш қарынға алынған аурудың қанында ТАГ концентрациясы 0,8 г/дл (норма 0,05-0,2 г/дл), хиломикрон концентрациясы қалыпты мөлшерден 2 есе жоғары, қан сары суы сүттің түсіндей. А) гиперлипопротеинемияның қай түрінде қан сарысуында майлардың мөлшері артады? Б) бұл патологи кезінде хиломикрондардың метаболизмінде қандай бұзылыстар байқалады?
Ацетил КоА пайдаланылуы мүмкін: ҮҚЦ-ға глюкоза синтезіне БМҚ синтезіне Холестерол синтезіне Кетон денелері синтезіне 4 дұрыс жауапты табыңыз Қандай фермент холестеринбиосинтезін реттеуші болып табылады? Гидрокси-метилглутарил-КоА-лиаза Гидрокси-метилглутарил -КоА-синтаза Гидрокси-метилглутарил -КоА-редуктаза Холестеролэстераза липопротеинлипаза Қандай ағза холестеринбиосинтезіне белсенді қатысады? бауыр ішек тері ми бүйрек 4. Май қышқылдары мен холестерин синтезіне ацетил-КоА пайдаланылады.Бұл үрдістер үшін тағы қандай заттар қажет? 1. НАДФН`2 2. НАДН`2 3. ФМНН2
4. ФАДН`2 5. КоQH`2 5. Май қышқылдары синтезіндінің бір айналымындағы реакциялар тізбегінің дұрыс орналасу реті қандай?
конденсациятотықсызданудегидратациятотықсыздану тотықсызданудегидратациятотықсыздануконденсация дегидратация конденсациятотықсызданутотықсыздану тотықсыздануконденсациядегидратациятотықсыздану конденсациятотықсызданутотықсызданудегидратация Кетон денелерінің түзілуіне қатысатын бастапқы зат: -гидроксибутират Малонил- КоА Ацетил КоА -гидрокси--метилглутарил-КоА ацетон Кетон денелері: энергия көзі БМҚ-ның -тотығуының аралық өнімі БМҚ синтезінде АСҚ-ның көзі глюконеогенездің субстраты липонеогенездің субстраты Кетон денелері түзіледі: өкпеде ішекте май тінінде бауырда бұлшық етте Кетон денелері: ацетон ацетосірке қышқылы сірке қышқылы бетта-гидроксимай қышқылы май қышқылы дұрыс жауапты табыңыз Гиперкетонемия қауіпті, кетон денелерінің: Улы әсер көрсетуінен Ацидоз дамуына әкеледі Ферменттерді ингибирлейді Дегидратацияға әкеледі Алкалоз дамуына әкеледі 4 дұрыс жауапты табыңыз Кетон денелерін энергия көзі ретінде пайдалануы мүмкін: бауыр қанқа бұлшық еті ми эритроциттер жүрек бұлшық еті 3 дұрыс жауапты табыңыз Кетоацидоз келесі патологиялық жағдайларда дамуы мүмкін: рахит аштық қант диабеті микседема вирусты гепатитте 2 дұрыс жауапты табыңыз 13. Кетон денелерінің синтезі артады 1. Қанда глюкоза концентрациясы төмен болғанда 2. егер бауырда ГМГ- редуктаза белсенділігі жоғары болса 3. егер қанда инсулин концентрациясы жоғары болса 4.егер қанда инсулин концентрациясы төмен болса 5. Егер жасушада ацетилКоА мөлшері жеткіліксіз болса дұрыс жауапты табыңыз 14.Ағзадағы холестерин көзі болып табылады: жануар тектес тағамдар және ацетил-КоА-дан синтезделеді тек жануар тектес тағамдар және өсімдік тектес тағамдар ацетил КоА-дан синтезделеді және өсімдік тектес тағамдар тек ацил КоА-дан синтезделеді өт қышқылдары 15.Берілген заттардың қайсысы липидтер алмасуының соңғы өнімдері болып табылады? 1. гидроксибутирил-КоА 2. ацетон 3. ацетоацетил-КоА 4. холестерин 5. май қышқылы жүктеу/скачать 8,19 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ЕЛОК холестерин
АГ Амин қышқылы 2