«мектеп жасына дейінгі балаларды элементарлық математиканы оқытудың теориясы мен әдістемесі» ПӘнінен дәрістер кешені дәріс №1 Тақырып: «мждб қарапайым математиканы оқыту теориясы мен әдістемесі»
Дәріс №7 Тақырып: Арифметикалық есептер
жүктеу/скачать 149,51 Kb.
|
«Мектеп жасына дейінгі балалардың элементарлық математиканы оқытудың теориясы мен әдістемесі» пәнінен дәрістер
- Бұл бет үшін навигация:
- Негізгі сұрақтар және қысқаша мазмұны
| Дәріс №7
Тақырып: Арифметикалық есептер Дәрістің мазмұны: Арифметикалық есептерді оқыту әдістемесі Дәрістің мақсаты: Арифметикалық есептерді оқытуды үйрету Негізгі сұрақтар және қысқаша мазмұны: Арифметикалық есептерді оқыту әдістемесі Балалардың арифметикалық есептерді түсіну ерекшеліктері. Есептермен жұмыс кезіндегі әдістемелік тәсілдер мен жүйелік +, -, >, <, = белгілерді қолдану әдістемесі. Заттардың көлемі және өлшеу тәсілдері. Өлшемнің көлемі мен сан арасындағы функциональды байланыс. Көлем мен өлшем туралы жалпы түсінік. Көлемнің негізгі қасиеттері. Мектеп жасына дейінгі балалардың заттың көлемін қабылдау ерекшеліктері. Заттардың өлшеміне қарай өсуі. Заттардың көлемін салыстыру мен қабылдауда сөздің ролі. Айналадағы заттардың ұзындығын, биіктігін, енін шартты өлшеуішпен (условный прибор) өлшеуге үйрету әдістемесі. Арифметикалық амалдармен танысу және есептер құрастырумен оларды шығарту, ол санада бір-бірімен байланысты оқиғалар тізбегін ұстап қалу қабілетін талап етеді. Бұл қабілет бала бес жасқа қараған кедзе пайда болады. Сондықтан бұл материалда жоғары топқа ауыстырылған. Тек осы көрсетілген жаста сан баланың алдында сандардың кешенді көрсеткіші ретінде әрекет етеді, сондай-ақ балаларды санмен екі математикалық формула – санау мен өлшеу ұғымдары арқылы таныстырады. Жоғарғы және дайындық топтарындағы балаларды сандық түзумен таныстырады. Сандық түзу арқылы түсінікті олар математиканы оқытатын кез келген сыныпта пайдалана алады, ол – сол себепті де құнды. Сандық түзумен танысу санды сандық мөлшердей айыруға, теңсіздікті сандық түзудің көмегімен қалай шығаруға болатынын көрсетуге, кез келген сандарды қосу мен азайтуға, сандарды салыстыруға мүмкіндік береді. Сандық түзудің өзі баланың таным объектісіне айналады. Бала оны қарап, талдай отырып, өзі сұрақ қоюға кірісетін, өзі ойланып- толғана бастайтын болады. Бұрынғы дәстүрлі жүйеде сан (сандық мөлшер) мен сапаның өзара байланыстылығына ден қоймастан, баланы сандық (сандық мөлшердегі) өзгерістермен таныстырады. Сапа айырмашылығының өзі бала үшін шынайы ақиқаттың қызықты мәліметі болғандықтан, біз басқа жолмен жүруді жөн көрдік. Біз ең алдымен балаларды сан өзінен - өзі өзгере қоймайтын құбылыстан басқа, сенсорлық белгілерімен қатар, оның бір мәнді белгісі ретінде көрінетін мысалдармен таныстырамыз. Мәселен, мамыр гүлінде міндетті түрде – 4, көкгүлде -5, ал лалагүлде -6 күлтеше болады. Екінші жағынан, біз гүлдердің араласу мысалында санның сапаға айналу диалектикалық заңдылығын көрсетеміз. Сонымен бірге, құбылыстың сандық сипатының мәнін көрсету мүмкіндігіне ие боламыз. Бастауыш орыс мектептерінде арифметиканы оқытуды жақсарту ХІХ ғасырдың екінші жартысында басталды. 1872 жылы В. А. Евтушевскийдің (1831-1888) мұғалімдер институттарына, мұғалімдер және ата-аналарға арналған «Арифметика методикасы» деп аталатын кітабы жарық көрді. Евтушевский өз методының негізіне неміс методисі А. В. Грубе мен швейцар педагогы И. Г. Песталоццидің (1746-1828) бастапқы қағидаларын алды. Швейцарияда Песталоцци арифметиканы оқытуда төңкеріс жасады. Ол көрнекілікті барлық білімдердің, соның ішінде арифметиканың да бірден-бір іргетасы ретіндегі маңызын атап көрсетті: «Балаларды қарапайым есептеулерге жаттықтырғанда нақты заттарды немесе аз мөлшерде олардың бейнелерін пайдалану қажет; балалар арифметика негіздерін тиянақты түрде меңгеруге тиіс, себебі, бұл алдағы уақытта оларды қате жіберуден, жаңылысудан сақтайды». Песталоцци балаларды есепке үйретудің тұтас системасын жасады. Сан, форма және сөз – осы үштік Песталоцци ілімінің негізін құрады. ХІХ ғасырдың екінші жартысы мен ХХ ғасырдың басында педагогикалық және методикалық әдебиеттерді оқып үйрену мектепте арифметиканы оқытуда екі бағыт: монографиялық және есептеу бағыттарының болғанын дәлелдейді: бұл бағыттар мектепке дейінгі балаларды оқыту методтарын жасауға да ықпалын тигізді. Арифметиканы оқыту методикасы мәселесінде жиі-жиі болып тұратын күрестің тасасында материалистік және идеалистік көзқарастар неғұрлым шиеленіскен күресі жүріп жататын. Бірқатар авторлар сандық ұғым о бастын адам санасына тән деп дәлелдеді: Сондықтан оқытуда «саннан санға» өту керек. Ал сан жөніндегі ұғымның негізінде арифметикалық амалдарды түсіну дамиды. Бұлай түсіндіру монографиялық методтың негізіне де алынған болатын. Бастапқы кезеңдерде, деп көрсетті авторлар, жиын санап шығуды қажет етпей-ақ симультандық жолмен қабылданады және белгілі бір санмен аталады, сонан кейін сан жан-жақты, яғни оның барлық мүмкін болатын комбинацияларында (сан құрамы) оқып үйреніледі. Бұл метод өкілдерінің пікірі бойынша, меңгерілген сан құрамы арифметикалық амалдарды меңгеруді өзінен-өзі қамтамасыз етеді, сондықтан есептеу әдістерін оқытып жатудың қажеті жоқ. Өзге авторлар сан ұғымы о бастан адамға тән нәрселерді меңгеру мен жандандыру арқылы емес, жиындармен адам әрекеті процесінде заттар мен нақты өмір құбылыстарының сандық қатынастарын бейнелеу негізінде ғана біздің санамызда қалыптасады деп дәлелдеді.Бұл авторлар оқыту методикасының алдыңғы сапына жиындармен істелінетін әрекетті қояды, яғни практикада соған сүйенуді, оларды балалар сан есім-сөздерімен санауды үйренгенге дейін салыстыра беруді ұсынады. Сонымен, балалардың математикаға деген көзқарастарының дамуы қандай да бір автордың қай методты қорғағанымен ғана емес, сонымен бірге ең бастысы, санның шығу тегін түсінуде оның қандай позицияда болғанымен анықталады. Бұл негізінен мектепке дейінгі балаларды оқыту мәселесін шешу кезінде айқын байқалды. Адам өзін қоршаған дүниені сезіну арқылы және әрекет үстінде қабылдай отырып, біртіндеп нәрселер мен құбылыстардың маңызды жақтарын таныды және абстракциялады, осының негізінде онда ұғымдар, олардың ішінде математикалық ұғымдар қалыптасты. Математикалық ұғымның материалистік негізін Ф. Энгельс көз жеткізе ашып берді. Ол «Анти-Дюринг» деген еңбегінде: «Сан ұғымы сияқты фигура ұғымы да баста таза ойлаудан пайда болған жоқ, тек қана сыртқы дүниеден алынды», - деп бірнеше рет атап көрсетті. Кішкене балаларда көптеген түсініктер қалыптасып болғанмен, онда негізінен сол қоршаған дүние шындығын тану процесі жүреді және бала оларды үлкендердің сөзі арқылы дайын күйінде қабылдайды. Алайда бұл түсініктердің мәнін ол әрекет үстінде сезімдік тәжірибелерді қалай алған болса, сол шамада меңгереді. Карл Маркс ертеректегі еңбектерінің бірінде былай деп жазды: «Сезімділік пен ойлаудың арасында әлі теңселіп жүрген ақылдың алғашқы теориялық әрекет есеп болып табылатыны белгілі. Есеп – бұл бала ақылының бастапқы еркінің теориялық ақтысы». Сонымен, есеп ұғымы, сан, натурал қатар туа біткен емес, баланың көптеген заттар мен құбылыстар үстінде болатын әр түрлі әрекеттері процесінде, заттар мен құбылыстардың біреуін екіншісімен салыстыру процесінде, оларды есептеу және өлшеу, яғни сандық, кеңістіктік және уақыттық қатынастарды тану процесінде қалыптасады. жүктеу/скачать 149,51 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|