Мәшһүр-Жүсіп Шығармаларындағы рухани мәдениет лексикасы
жүктеу/скачать 3,93 Mb.
|
| Еру. Еру елді отырѓан жерінде шапты (М-Ж., 62). Еру боп жатыр екен сол бір мањда (Арќалыќ батыр, 334); Кµшкенде ќойыњды айдайын, Еруде биењді байлайын (Манас, 287.); Кµшке жорѓа мінгенім, Еруге ќамќа кигенім; Қараспан тауға ел қонып, Еруге қамқа кигендей! (Ќобыланды, 105); В. Радлов: Ерÿ [Kir, vergl. äрінч, äріч, äріч] остановка, спокойствіе, роздыхъ; ерÿмÿсіз?; ертäн ерÿ боламыз [205, 774]. Еру - лік. Міне, осындағы еру және «еру болу» дегендегі еру - біздің ойымызша, екеуі бір құбылыс. Еру Махмуд Қашқарида (1,99) öрук түрінде «бир ерда бир канча вақт туриб қолиш» деген мағынада келеді [215, б.121].
Түйін. Еру отырған ел, еруге қамқа киіп бару тіркестері той қамымен отырған ел екендігін көрсетеді. Жаңа қонысқа көшіп кеп жайғасып жатқан, мәре-сәре той жасауға қам жасап жатқан елді айтады. Абайдың «Жаз» өлеңін еске түсіріңіз. Мәшһүр-Жүсіп Көпеев еру отырған ел деп, той-думан, қам-қарекетімен отырған елді айтады. Демек, еру, ерулік маусымдық көшпен байланысты. Біздің ойымызша еру мен ерулік сөздері түбірлес әрі мағыналас сөздер сияқты. Ерулік. В. Радлов: ерулік - хлъбъ-соль, которую сосдъ обязанъ датъ прикочующему аулу во время отдыха – дейді [205, б.775]. Ерулікке келсін деп кісі салды, Баянды келген кісі көріп қалды (М-Ж., ҚКБС, 163); Лєйлі-Мєжн‰н ќарсы шыѓып, Ерулігін ќамдады (Шєкєрім, 244); Ќыстай бір-біріне араласпаѓан аѓайындар саѓынысып, ќашаннан астас, тойлас болѓан ѓадеттерінше бір ауылда бір ерулікке шаќыра бастады (М. Дулат, 129); Түйін. Мәшһүр-Жүсіп ерулік лексикасын қонаққа шақыру мағынасында қолданған. Негізінде: көрші көшіп-қонып жатқан ауылдарға бұрын келгендердің дәм татыруын ерулік деп атаған. Еру+лік түбір мен қосымшадан тұрады. жүктеу/скачать 3,93 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|