Научная библиотек

жэне баска да жагдайлар жасау кажет. К,аз1рп тандагы еркениегп 
когамнын сураныстары мен талаптарын ескеретш болсак, эр
61
р адамнын 
бойына ултааралык карым-катынас мэдениетш калыптастыру осы багыт- 
тагы б1рден-б1р 1ргел1 алгышарт болып табылады.
Улттык, этникалык катынастар кез-келген кайсыбхр этностардын 
емйрге кажетп мудделерш жузеге асыруга багытталган. Олардын ездер! 
де осы мудделердщ тууына себепкер болады. Халыктардын улттык мудде­
лер! сол халыктардын нршшк етушш эр турл1 жактарын камтиды, олар­
дын 
031
НД
1
К ерекшелнстерш сактауга, экономикасын, мемлекетппн, мэде- 
ниетш дамытуга жэне осындай жол аркылы сол халыктын баска халык- 
тармен катынас орнату жуйесшдеп жагдайын ретгеуге, экономикалык 
жэне саяси проблемаларын шешуге, рухани мэдениетш дамытуга ыкпал 
етед|. Ток етерш айтсак, улттык мудделер кайсыбхр халыктын (этностын) 
031
Н-Э
31
улт ретшде калыптастыруынын сан килы керш1стер1 мен даму 
сатыларына, сондагы жетшу мен езгер1стерше катысты болады. 6м1рде 
колданылып отырган улт катынастары накты солардын тубегейл! мазму­
нын курайды. Сондыктан да улттык катынастарды улттык мудделер ре­
пнде керши: табатын кубылыс деуге эбден болады1.
Бул мудделерд! адамдар саналы турде жете тусшулер!, менш угыну- 
лары 
ТИ
1
С. 
Оларды саналы турде менгерген кез келген этнос (халык) езшщ 
улт ретшде калыптасуына осы жагдайдын да объекта вн турде ыкпал 
ететшш тусшед!. Баскаша айтканда, сол этностын муддесшде нендей 
объективт1 жагдайлардын сай келмейтшш тусшу керек. Бул дол осы тан­
да калыптасып отырган ултаралык катынастардын мазмуны мен олардын 
бупнп жэне болашактагы дамуынын багыгтарын терен тусшген кезде гана 
калпына келш, орайласады. Калай дегенмен де, бул ете ауыр мшдет, 
ейткен! ултаралык катынастар аса курдел! меселе, онын устше мундай 
катынастар саналы турде гана калыптасып коймайды, кебшесе ол сти- 
хиялы турде орныгып, ныгаяды: мундайда буган этностын тамыры терен 
психологиясына орай туындап, жинакталган кайсыб!р дережедеп ирра- 
ционалды куштер де ерекет етед г Ултаралык катынастардын дамуы — 
кептеген объективтж жене субъектйвпк факторларга теуелдк
Калай болганда да олардын ез даму логикасы бар, соны тусшу кажет. 
Алайда, бул касиет ерк«мде бола бермейд!, терен ойлайтын, алыска 
кез ж
1
бере алатындар болжам жасап, логикалык ой туйе алады. Олар ез 
ултынын (халкынын) тек агымдагы немесе сол сеттеп муддесш бинп,
1 
Абсаттаров Р. Б., Садыков Т. С.
Воспитание культуры межнационального 
общения студентов: теория и практика. Алматы: Издательский отдел ВАК 
Казахстана Министерства образования и науки РК, 1999. С. 13-14,21.
187

онын астарын тусшумен катар, улттын узак мерз1мд!к тынгылыкты 
мудделерш де ой топшылауынан етк^зед!. Сонгы тужырым элдебф 
улттын сакталуы мен дамуынын, каз1рп жэне болашактагы халыкара- 
лык катынастар жуйесшдеп сол улттын экономикалык, саяси жэне мэде­
ни устанымдарынын, багыт-багдарларынын ныгаюынын непздерше 
катысты.
Жогарыда айтылгандармен катар, улттык мудделёрдщ мазмунын калай 
тусшуге болады дегенге келетш болсак, сол улттын атынан сейлейтш 
кайсыб|р саясаткёрлердщ, саяси партиялардын жэне козгалыстардын 
аткарып отырган саяси-экомикалык кызмет! белгш бхр’ улт муддеан 
коргауы, соган сай курылуы кажет. Себеб1 жекелеген саяси лидерлердш, 
партиялар мен козгалыстардын мудделер! эрдайым букш елдщ немесе 
букш халыктын, улкен жэне шагын халыктын шынайы муддеамен сэйкес 
келе бермейдг. Баскаша айтсак, оларга пайдалы кершген дуниелердш бэр! 
халыкка унем! унамды бола бермейд1, ягни улттын, халыктын экономи­
калык, саяси жэне рухани жагдайын нактылы жаксартуга кол жетюзбейш. 
Сондыктан да эрб!р халык езшщ жалпы улттык мудделерш толык жэне 
терен тус!ну1, оларды жузеге асыру жолында ездер! белсендшк танытуы 
керек.
Улттык катынастарды саналы реттеу — ер турл1 этностардын муд­
делерш уйлестхрудщ б1рден-б1р кепш. Осыган орай туындайтын пробле­
малар кебшесе мемлекетак денгейде шешшедГ Улттардын мудделерш 
мумк!нд!пнше орайластыру, жуйеге келпру дегежм

жүктеу/скачать 14,83 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: