Анаэробты гликолиз (схема). Анаэробты гликолиз кезінде 1 глюкоза молекуласынан 2 лактат молекуласы және 2 АТФ түзіледі.
1 реакция - глюкоза глюкокиназа (бауырда) немесе гексокиназа (басқа тіндерде) ферментімен фосфорланады
2 реакция - глюкоза-6-фосфат фосфогексоизомеразаның әсерінен фруктоза-6-фосфатқа дейін изомерленеді;
3 реакция - фруктоза-6-фосфат фосфофруктокиназа әсерінен фруктоза-1,6-дифосфатқа қайтымсыз фосфорланады.
4 реакция - альдолаза әсерінен фруктоза-1,6-дифосфат 2 фосфотриозға бөлінеді - ФГА және ДОАФ.
5 реакция - ФГА НАД қатысуымен тотығады және фосфорланады. Бұл жағдайда тотығу энергиясы 1,3 дифосфоглицераттан тұратын жоғары энергетикалық байланысқа айналады.
6 реакция - 1,3-дифосфоглицерат АДФ-пен әрекеттеседі, оған фосфор қышқылының қалдығын береді және АТФ бөледі. Осылайша субстрат фосфорлануы жүреді және 3-фосфоглицерат түзіледі, реакция фосфоглицерат киназа арқылы жеделдетіледі
7 реакция - фосфоглицеромутазаның әсерінен фосфор қышқылының қалдығы С3-тен С2-ге ауысады және 2-фосфоглицерат түзіледі
8 реакция - 2-фосфоглицерат энолаза арқылы дегидратталады.
9 реакция - ФЕП фосфор қышқылының қалған бөлігін АДФ-қа ауыстырады, ал энолпируват түзіліп, АТФ бөлінеді, субстрат фосфорлануы қайтадан жүреді. Реакцияны пируват киназасы жеделдетеді. Энолпируват өздігінен ПЖҚ-ға айналады.
10 реакция - ПЖҚ анаэробты жағдайда сүт қышқылына дейін айналады (лактат)
Аэробты тотығу. Глюкозаның аэробты жағдайда тотығуын шартты түрде 5 кезеңге бөлуге болады: 1-кезең Глюкозаның ПЖҚ-ға тотығуы. 2 кезең - ПЖҚ-ны тотықтыратын декарбоксилдену және АУК түзілуі. 3 кезең - келесі кезеңге қатысатын 3 НАДH2 және ФПН2 түзілетін УКЦ-да 90% АУК-ны қолдану. 4 кезең - Биологиялық тотығу, мұнда энергетикалық және эндогендік су пайда болады. 5 кезең - тотығу фосфорлануы, АТФ түзіледі
Глюкозаның аэробты жағдайда гликолитикалық жолмен тотығуы. Бұл үрдіс бірнеше сатыдан тұрады:
Анаэробты гликолиз - глюкозаның екі молекула пируватқа дейін тотығуы.
ПЖҚ-ң ацетилКоА-ға (ACҚ) дейін тотығудан декарбоксилденуі
Катаболизмнің жалпы жолы ACҚ- УКЦ-де тотығуы.
Биологиялық тотығу
Тотығудан фосфорлану
Сонымсн, глюкоза ПЖҚ түзілгенге дейін анаэробты жэне аэробты жағдайларда тотыға алады. ПЖҚ карбоксилдену реакциясы арқылы ҚСҚ-на айналуы немесе алмастырылатын амин қышқылдары түзілетін қайта аминдену реакцимларына түcyi мумкш. Аэробты жағдайларда ПЖҚ миюхондрияға түсіп, тотығудан декарбоксилдену реакциясы арқылы АСҚ-н түзеді.
