Энергиялық балансы. Цитозольде өтетін гликолиз кезінде 2 АТФ и 2 НАДН2 түзіледі. Глюкозаньң аэробты жағдайда гликолитикалық жолмен тотығуында глюкозаның 1 молекуласынан ПЖҚ-ң 2 молекуласы түзіледі, олар митохондрияға өтіп, тотығудан декарбоксилденіп, АСҚ-ң 2 молекуласын түзеді. Осы үрдісте түзілген 2 молекула НАДН2 БТТ тотығып, 6 АТФ молекуласын береді. 2 АСҚ УКЦ тотығып, 6 НАДН2, 2ФПН2 және 2АТФ, жиыны 24 АТФ түзеді. Сонымен, митохондрияда 24+6=30 АТФ, цитозольде 2АТФ (цитозольдегі гликолиз нәтижесінде), барлығы: 30АТФ+2АТФ = 32АТФ түзіледі. Бұдан басқа глицерофосфатты немесе малаггы шөрнек механизмдері арқылы митохондрияға тасымалданған цитозольдік НАДН2-ң тотығуы нәтижесінде 4 немесе 6 АТФ түзіледі. Цитозольдік НАДН2 тотығуы шөрнек механизмінің жұмысымен байланысты.
Глюкозаның пентозофосфатты жолмен тотығуы және оның маңызы. Пентозфосфатты (фосфоглюконатты) жол - глкюкозо-6-фосфаттың тотығуының альтернативті жолы.
ПФЦ 3 сатыда өтеді, әpбip сатыда бірнеше реакциялар бар.
1 сатысы - тотығу фазасы - дегидрогеназдыдекарбоксилазды жүйе арқылы жүзеге асады. Бұл фаза глюкозо-6-фосфаттың 6 молекуласының глюкозо-6-фосфатдегидрогеназаның (коферменті НАДФ) қатысуымен дегидрленуі нәтижесінде өтеді. Бұл кезде тотықсызданған НАДФ және фосфоглюконолактон түзеді.
2 сатысы - изомерлену, изомеразалар катализдейді. Бұл сатыда пентозофосфаттар изомерленеді. Пентозо-5-фосфаттың кето формасы енольды формасына (рибозо-5-фосфатқа) айналады.
3 сатысына- көмірсулардың структуралық қайта құрылуын катализдейтін ферменттер қатысады. Бұл сатыда көміртек саны әр түрлі көмірсулар түзеді, бұл реакцияларға транскетолазалар (коферменті В1 витамині) қатысады. ПФЦ- ң аралық өнімдері: 2 молекула ФГА және 4 молекула фруктозо-6-фосфат түзіледі, бұл өнімдер гликолизге түсуi мүмкін, негізінен 2 ФГА-н фруктозо-6-фосфат түзіледі де, фруктозо-6-фосфаттың саны беске жетеді, 5 молекула фруктозо-6-фосфат глюкозо-6-фосфатқа изомерленеді. Глюкозо-6-фосфат тағы бір молекула глюкозо-6-фосфатты қосып алып, пентозды циклге кайта түседі.
Маңызы: 1. Организмнің НАДФН -қа қажеттілігінің шамамен 50%-ы пентозофосфатты жолдың есебінен толықтырылады. Осы циклде түзілген НАДФН, келесі үрдістерге жұмсалады: а) БМҚ, ХС жэне КД биосинтезше; ә) ксенобиотиктер мен кейбір эндогеннің метаболиттердің залалсыздануы кезіндегі гидроксилдену реакцияларына; б) аммиакты залалсыздандыру үшін және алмастырылатын амин қышкылдарын тотықсызданудан аминдену реакцияларына; в) ФАД-қа тәуелді глутатионредуктаза ферментінің қатысуымен тотыққан глутатионды тотықсыздандыру үшін; г) қан жасушаларының НАДФН-оксидазды жүйесінің жұмысына. 2. Пентозды циклдің аралық өнімдері болып табылатын пентозалар нуклеин қышкылдарының (НҚ), нуклеозидгрифосфаттардың (НТФ), коферменттердің, гликозамингликандардың (ГАГ) түзілуіне жұмсалады. 3. Пентозофосфатты циклде пентозаның артык мөлшері глюкозаға айналып, ол гликоген түрінде қорға жиналуы мүмкін.
10. Липидтер алмасуы. Эмульгирлену,қорытылу,сіңіру.Өт қышқылдарының құрылысы,ролі.Липидтердің тасымалдау формалары.Әр түрлі мүшелердің липидтер алмасуындағы ролі.Қанішілік липолиз туралы түсінік. Липидтер-гидрофобты яғни судв ерімеу касиеті бар органикалык заттар. Олар жай жане күрделі болып жіктеледі, жай липидтерге МАГ, ТАГ , ДАГ , стероидтар жатады, ал күрделілерге, фосфолипидтерді жаткызады. Сондай ак липидтерлің туындылары бар , оларға көпканыкпаған май кыщкылдры, глицерин, холестерин жане т.б. жаткыздаы. Жалпы липидтердің бір тәулікте кабылдвйтын калпыты мөлшері: 60-80г .
