Ойлау мəдениеті Ойлау


Философияныңнегізгіұғымдары



бет14/56
Дата04.10.2023
өлшемі257,68 Kb.
#183708
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   56
Байланысты:
Философия лекция

2.Философияныңнегізгіұғымдары
Философия дүниегекөзқарастыңбіртүрі. Дүниегекөзқарас – дүниетуралыжалпыпікірлержиынтығыжәнеадамныңәлемдегіорныжайлыкөзқарасы. Тарихитұрғыдақарайтынболсақ, дүниегекөзқарасүшнегізгітиптентұрады: Мифологиялық, діни, философиялық.
Мифология (гр. Myfos - аңыз, logos - ілім) – әлемдіфантастикалықжәнеақиқатжағдайдатүсінетінқоғамдықсананыңбіртүрі. Мифологиялықтуындылардаәлемніңқалыптасуы, жер, адам, тіршілік, өміржәнеөлімсекілдімәселелеркөпкездеседі. Мифтіңерекшелігі: табиғатжәнетабиғатқұбылыстарына жан бітіру, фантастикалыққұдайлардыңболуы, олардыңқарым-қатынасы, адамзатбаласыменараласуыт.б.
Дін- бәріненжоғарыжаратушыкүшкежәнеоныңқоршаған орта мен адам баласынаәсері бар депесептейтінсенім-нанымғанегізделгенкөзқарасформасы. Дінніңмифологияғаұқсастығы бар: Әлемніңпайдаболуы, жербетіндегітіршілік, адамныңіс-әрекетітуралыадамгершілік-этикалықмәселелердіалғақояды. Қоғамдыигіістергешақыруда: мәдениеттіңқалыптасуынаәсеретуіменқатар адам баласынсыйласымдылыққа, әділеттілікке, төзімділіккетәрбиелеп, өзіндікпарызмәселесінтүсіндірудедінніңатқарармаңызыерекше.
Философия (қазақша пәлсапа) – дүниегекөзқарастыңғылыми-теориялықтүрі. Философиялықкөзқарасмифологиялықжәнедіникөзқарастанайырмашылығы – нақтыұғымдарға, категорияларғасүйенеотырыплогикалық ой қорытуерекшелігінің бар болуы. Философия даму барысындаүшкезеңненөтті: Космоцентризм, теоцентризм, антропоцентризм.
Космоцентризм –әлемдітүсіндірудеғарыштыңшексізсыртқыкүшіқолданаотырып, ой тұжырымдау (философияныңбұлкезеңіЕжелгіҮнді, ҚытайжәнеЕжелгі Грек жерлеріндекөптаралды ) .
Теоцентризм – барлықтіршілікатаулыныжоғарыжаратушыкүш – Құдайарқылытүсіндіру (ОртағасырлықЕуропафилософиясынатәнерекшелік).
Антропоцентризм – негізгіорталықмәселесі адам болыптабылатынфилософиялықкөзқарас (Қайтаөрлеудәуіріменжаңазаман, қазіргізаманфилософиялықмектептеріндеқарастырылады).
Философияныңпайдаболуыадамзатбаласыныңбілімдеңгейі мен ой-санасыныңедәуірдамуынабайланыстыәлемдіғылымитұрғыдатүсінуіменорайласдүниегекелді.
Сан қырлытабиғатқұбылыстарыныңмәнісінтүсінугетырысқанойшылдардыңфилософиялықкөзқарастары - философия ғылымыныңбеташарыіспеттесболды. Алғашқыфилософиялықойлардыңформасынатурфилософиялықбағыттадамыды.
Философия пәнініңзерттейтінсұрақтары: болмыстыңөмірсүружағдайы, материя, оныңформалары, сана жәнесанасыздық, адам, оныңөмірдегімәні мен әлемдегіалатынорны, жан, адамныңруханиөмірі, қоғам, табиғат, өркениет, экология, дүниенітаныпбілу, қозғалыс, диалектика жәнеоныңзаңдары.
Ф.Энгельстіңтұжырымдауыбойыншафилософияныңнегізгісұрағы - ойлаудың (сананың) болмысқа, рухтыңматерияға (табиғатқа) қатынасы. Міне, осы мәселегебайланыстықоршаған орта мен адамныңәлемдегіалатынорыныайқындалатүспек. Философияныңнегізгіпәні мен обьектісі - адам жәнеоныңәлемдегіорыны.
Философияныңнегізгімәселесін (ойлау мен болмыстың ара қатынасытуралы) сөзеткендебұлсұрақтыңекіжағы бар екенінажыратабілукерек.
Біріншіжағы: дүниеніңнегізі, бастамасы не - идея, рух па әлде материя ма дегенонтологиялық (болмыстуралыілім) сұраққояды.
Екіншіжағы: адам баласыдүниенітанып-біле ала ма әлдетанып-білеалмай ма дегенгносеологиялық (танымтуралыілім) мәселекөтереді.
Философияныңонтологиялықмәселесінебайланыстыфилософияданегізгіекібағытпайдаболды. Олар материализм және идеализм.
Онтологиялықсұрақ – дүниеніңбастамасы не, дүниеніңнегізі материя не сана, рух па дегенсұрақтөңірегіндемәселеқозғаса, ал гносеология – дүниенітанып-білумүмкінбеәлдемүмкінемеспедегенсұраққояды.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   56




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет