терге даяр, өзін және басқаларды сыйлайтын, басқа мәдениет пен үлттарға
түсінушілікпен, төзімділікпен карайтын өз ой-пікірлеріне тәуелсіз және
басқа пікір мен кездейсок ойларға ашык жеке түлғаныц қалыптасуы
деуге болады.
Расында білімді адам тек бар әлеуметтік қүрылым ішінде ғана
әрекет етгіей, сондай-ақ оны өзгерте алады.
Жалпы мақсатқа жалпы жылжу жолында аралық нәтижелерге әкелетін
аралық мақсаттар қойылады. Мақсатты орындаудың бірізді кезеңдерін көрсе-
тетін жеке мақсаттарды міндеттер дегі атайды. Мақсаттарды орындау әрекеті
міндетгердің жүйесі болып қүрылады.
Жалпы және жеке мақсаттарды жалпылама мақсат қоя білу деп атайды.
Бүл білім үрдісінің барлық кезеңдерінде және деңгейлерінде іске асады.
Өзін-өзі тексеруге арналған сүрақтар мен тапсырмалар:
1. Педагогиканы әрі гьиіым, әрі өнер деп атайды. Өз көзқарасыңызды білдіріңіз және оның
дурыстыгын дәлелдеңіз.
2. Сіздіц пікіріңізше, педагогика гылымының объектісі - тәрбие немесе білім беру болып
есептеле ме? Өз таңдауыңыздың пайдасына дәлелдер келтіріңіз.
3. Педагогиканың негізгі угымдарына анықтама беріңіз: білім беру, тәрбие, оқыту,
педагогикальщ әрекет.
4. Педагогикальщ әдебиетте қандай психологияльщ угым дар ж иірек қолданылады?
5. Әлеуметтену мен әлеуметке (ягни қогамга) бейімделу арасындагы айырмашылықты
тусіндіріңіз.
26
I бөлім. Педагогиканың жалпы негіздері
2-тарау. ПЕДАГОГИКА ҒЫЛЫМЫ МЕН ПРАКТИКАНЫҢ
ӨЗАРА БАЙЛАНЫСЫ
2.1. Педагогика гылымы мен практиканың бірлігімен
айырмашылыгы
Педагогика ғылымы мен практиканың өзара қатынасы мәселесі,
Мәселе
олардың өзара байланысы - педагогиканың ең жалпы, ғаламдық
неде.
мәселесі. Ол мәселенің шешілуі педагогика ғылымының дамуы
мен педагогикалык инновациялардың сапасына, соңдай-ақ білім
беруді қайта қүрудың жетістігіне (табысы), ең соңында білім беру жүйесінің
тиімділігіне де байланысты болып келеді.
Білім берудің әлеуметтік қызметі іске асып жатқан педагогикалык
практика, бірінші тарауда айтылғандай, ғылыми негізделген болуы керек, осы
практикаға байланысты теориялық жүмыс бүдан әрі дамытылуы керек. Біздің
уақытымызда оқыту мен тәрбиенің осы және баска түрлерінің, әдістерінің,
қүралдарының мүмкін болатын тиімділігін “көзбен мөлшерлеп” анықтауға
болмайды. Педагогика ғылымы оқу үрдісіне ендірілетін жаңа әдістерді, оқу
материалдарын және т.б. нәтижелерін алдын ала көріп білу тәсілдері туралы
білімді береді. Ал практикалық қызметкерлердің орекетіне нақты гылыми
негіз қажет.
Бірақ бүл жәй іс емес. Педагогтар арасында әрбір педагогикалык зерттеу
мүгалімнің барлық жүмыстарының нақты қиындықтарын ескеріп, әрбір оның
қадамын “тәптіштеп” жазып көрсетуге бағытталу керек деген пікір бар. Бүл
көзқарасқа сәйкес кез келген дидактикалық немесе әдістемелік зерттеу
мектептегі тікелей жүмыс үшін жасалымдар, үсыныстар белгілеуі қажет, ал
мүғалімнің міндеті осы үсыныстарды дәл орындауға тірелуі керек.
Басқалардың пікірінше, мүндай жасалымдар мүғалімнің белсенділігі мен
шығармашылығын шектейді, ал ғылым болса, педагогикалык үрдістің мәні
және бала психикасының даму заңдылықтары туралы білім беруі керек, ал
мүгалім болса, бүл білімді қалай қолдану керектігін біліп алады, өйткені оның
шеберлігіне борі байланысты болып табылады.
Өткен уақьпта педагогика ғылымының ең басты және бірден-бір міндеті
мүғалімдердің тәжірибесін жинақтап қорыту деген де көзқарас болған. Басқа
жагынан, педагогика ғылымының сипаттау деңгейінен теорияға кошетін
уақыты жетгі. Ол үшін жинақталған тәжірибе - арнайы талдауға қажет
материал.
Шындыгында, педагогика ғылымының, әсіресе оның теориялық болігінің
эсер ету саласы тек мүғалім әрекетінде пайдаланылуымен шектелмейді. Әлеу-
меггік практиканың кең аясында білім беруді реформалаудың стратегиясы
жасалынады, білім беру стандарттары және т.б. даярланады. Ғылымның міндеті -
барлык осы материалдарды, соларға сәйкес материалдарды және түтас
әрекеттерді негіздеу. Бүл негіздемеге енетін білімдердің жинақталуы ең
жоғары дәрежеде болу керек және онымен теориялық білімге деген
мүқтаждық анықталады.
Осындай гіікірлердің көпдауыстылығы мен күмондерге анықтылық
енгізуге ғылымдағы, қоғамдағы және білім саласындағы жағдаятты байсалды
талдау арқылы қол жеткізуге болады.
|