I бөлім. Педагогиканың жалпы негіздері 23
1.5. Білім беру -
цогамдьщ қубылыс және педагоги калы қ үрдіс Алдыңғы бөлімдерде педагогика ғылымының басты түсінігінің бірі
педагогиканың мазмүнына қысқаша шолу жасалды. Енді бүл үғымдардың
ішінде екіншісін -
білім беру түсінігін сипаттау қажет. Ол, жоғарыда айтылып
кеткендей, педагогиканың арнайы объектісі болып табылады. Бірақ бүл оның
түрлі аспектісін басқа ғылымдар зерделей алмайды деген емес. Бүл - көгі
қырлы қүбылыс, әдетте пәндер түрғысынан, түрлі көзқарас түрғысынан
қарастырғанда түрлі болып көрінеді. Ең алдымен, ол өзінің екі аспектілері -
қогамдық қубылыс және педагогикалык, урдіс ретінде көрініс табады. Білім
берудің қоғамдық қызметтері түрғысынан ол - әлеуметтік тәжірибені жеткізу-
дің қүралы. Бүл жағдайда қоғамдық қүбылыс ретінде білім беру қоғам туралы
ғылымның, ягни социологияның объектісі болады. Оқытылатын және тәрбие-
ленетін адамға қатысты, білім беру - оның
жеке түлғасының дамуының күралы, ал оның психологиялық қүрылымын, әрине психология зерделейді.
Педагогика ғылымдары түтас оқу-торбие әрекетін, яғни
білім беру әреке- тін “іске асады”, “жүзеге асады”, “болып жатыр” деген сөздермен бейнелейтін
түрінде қарастырады. Бүл дегеніміз оның үнемі қозғалыста, үрдісте болаты-
нын көрсетеді. Егер дәлірек айтатын болсақ, ол үрдіс дегеніміз - жүйенің, хал-
ахуалдың ауысуы. Онда білім берудің мақсаттары мен міндеттері іске асады.
Мақсатқа барар жолда оның хал-ахуалы өзгереді: адамдар, қүралдар өзгереді,
жаңа міндегтер қойылады. Бүл жолы біз білім беру үрдісін оңгімелегендіктен,
педагогикалык үрдіс - осы саладағы әрекеттің жүйесіндегі
хал-ахуалдың ауысуы. Осы үрдісті тәрбиемен, оқьггумен жоне басқа қүрамдас элемент-
терімен бірлікте қарастыра отырып, педагогика