Адамның ақырғы өмірлік кезеңі қарттық кезең деп аталады. Бұл адамның зейнеткерлікке шығуымен, белсенді кәсіби іс-әрекетінің аяқталуымен сипатталады. Аталған жағдайлар кризистік кезеңнің тууына әкеледі.
Ең алдымен қалыпты өмір ағымы бұзылады. Зейнеткер өзін ешкімге қажетсіз, пайдасыз адам сезінеді. Өзінің физиологиялық және психологиялық жағдайының өзгергенін байқайды.
Бұл кезең адамның биологиялық қартаюымен сипатталады. Жалпы денсаулық жағдайы төмендеп, қуат- күші әлсіреп, кейбір психикалық функциялардың деңгейі нашарлайды, ең алдымен ес процесі, содан соң сезім органдарының қызметі баяулайды.
Биологиялық қартаю әр адамда әртүрлі болғанымен, осы кезеңдегі дағдарысқа жұбайының, жақын адамдарының қайтыс болу жағдайлары да үлкен әсер етеді.
Бірақ қарт адамдардың көбі өздерін қарттар емес, «орта жастағылармыз» деп айтады. Тек кейбіреулері ғана өздерінің қартайғандарын мойындайды.
Психологиялық тұрғыдан өздерінің қартайғандарын мойындамас үшін, олар немерелерінің тәрбиесімен, саяси жағдайларға араласумен, сауықтыру спорттық бағдарламаларға қатысумен айналысады.
Қарттық кезеңдегі жастық сезімді сақтап қалу, психологиялық жасты түсінуге, тұлғаның жеке басының даму, өсу спецификасын түсінуге мүмкіндік береді.Тұлғаның интенсивті дамуы, өзін жетілдіруге ұмтылуы кез- келген шақта болатын құбылыс. Сондықтан, хронологиялық жасқа қарағанда психологиялық жас үлкен. Осыған байланысты оны өмірдің сапасымен байланыстырады. Адамның қай жас категориясына жататындығы маңызды емес, маңыздысы оның қалай өмір сүретіндігінде. Л. Сенека айтқандай «біздің өміріміз құнды зат ретінде өзінің көлемімен емес, салмағымен алсын. Оны мерзіммен емес, істеген істермен өлшейік...».
Қарттық кезеңде үш негізгі дамуды атап көрсетуге болады:
Ересектік кезеңдегі өмір сүруінің негізгі мазмұнын сақтап қалу, яғни кемелденген кезеңді ары жалғастыру.
Тек өмір сүру (доживание) толықтай психологиялық болашақты жоғалтумен сипатталады. Ешқандай өмірлік болашақ жоқ. Ол тұлғаның әртүрлі бағыттылығынан көрінеді.
