Р. А. Қадырқұлов, У. А. Ғайыпбаева

Kahoot, plickers программаларымен тест дайындап орындату.

Компьютер

• 
  интернетте ақпараттың қорғалуы мен плагиат ұғымын анықтайды.
  

• 
  интернетте ақпаратты пайдалану кезіндегі заң бұзушылықтарды салыстырады.
  

• 
  интернеттегі ақпараттардың авторлық құқықтарының қорғалуының маңыздылығын тұжырымдайды.
  

• 
  Үй тапсырмаларын орындай алмаған сәттеріңде не істейсің?
  
• 
  Сабақта берілген тапсырма, жобаларды орындауда интернеттен алынған ақпаратты қай дәрежеде пайдаланасың?
  
• 
  Авторлық құқық деген не?
  
• 
  Интернеттен алынған ақпараттарға не үшін сілтеме келтіру керек?
  

5 мин
6 мин

10 мин

• 
  Үй тапсырмаларын орындай алмаған сәттеріңде не істейсің?
  
• 
  Сабақта берілген тапсырма, жобаларды орындауда интернеттен алынған ақпаратты қай дәрежеде пайдаланасыңдар?
  
• 
  Авторлық құқық деген не?
  
• 
  Интернеттен алынған ақпараттарға не үшін сілтеме келтіру керек?
  

1. 
   Мәтіндік редакторды іске қосыңдар. Браузерді іске қосыңдар.
   
2. 
   Браузер көмегімен интернетке кіріп, іздеу серверінің мекенжайын жазыңдар. Мысалы, www.yandex.kz .
   
3. 
   Іздеу жолағына «Отан, туған жер» туралы өлеңдер деп жазып, Найти (Іздеу) батырмасын басыңдар. Браузер терезесінде пайда болған сайттар арасынан өздеріңе ұнаған өлең шумақтарын тінтуір көмегімен көшіріп алып, тікелей мәтіндік редакторға сақтаңдар.
   
4. 
   Дәл осы әдіспен суреттерді іздеу алаңына «Отан, туған жер» туралы суреттер деп жазып, 3-пункттегі тапсырманы қайталаңдар. 110 111
   
5. 
   Дайындалған мәтіндік құжаттың төменгі жағына ақпаратты көшіріп алған сайт мекенжайына сілтеме жасаңдар (2-сурет). Сілтеме жасамай пайдаланған ақпараттың плагиат екенін естен шығармаңдар.
   

• 
  интернеттен мәтін жүктей алады;
  
• 
  жүктеп алған мәтінді өз құжатына орналастырады;
  
• 
  құжатқа сілтеме жасайды;
  
• 
  плагиат ұғымын анықтайды.
  

• 
  плагиат ұғымын анықтайды;
  
• 
  авторлық құқық ұғымын анықтайды;
  
• 
  плагиат пен авторлық құқықты бұзбау ережесін ұсынады.
  

1. 
   Плагиат жайлы не білесіңдер?
   

2. 
   Егер досың фотосуретіңді сенің рұқсатыңсыз әлеуметтік желідегі парақшасына орналастырса, онда не істер едіңдер?
   
3. 
   Не үшін интернеттен біреудің еңбегін рұқсатсыз көшіруге болмайды деп ойлайсыңдар?
   
4. 
   Егер интернеттен алынған деректерді өз сайтыңа жариялағаннан кейін ғана барып плагиат екенін білсең, ары қарайғы іс-әрекеттерің қалай болады?
   

• 
  құжаттарды шифрлау және парольдың сипаттамаларын анықтайды.
  

• 
  құжаттарды шифрлау кезіндегі парольдың сипаттамасын салыстырады.
  

• 
  құжатты шифрлау үшін пароль қолданудың маңыздылығын сипаттайды.
  

• 
  Ақпаратты қорғау дегеніміз не? Ақпаратты қалай қорғауға болады?
  
• 
  Ертеде адамдар ақпаратты қорғауда қандай әдістерді қолданған?
  
• 
  Ақпаратты қорғаудың қандай заманауи тәсілдерін білесіңдер?
  
• 
  Ақпаратты логин-пароль арқылы қорғаудың маңыздылығы жайлы әңгімелеп беріңдер. Естеріңе түсіріңдер.
  
• 
  Сендер компьютерде жасаған құжаттарыңды қорғаудың қандай жолдарын білесіңдер? Ойларыңмен бөлісіңдер!
  

Өткен сабақты пысықтау үшін «Аукцион» ойынын қолдану. Сынып екі топқа бөлінеді. Тақтаға қағазға жазылған сөзді іліп, бұл сөзге әр топ қанша ұпай беретінін анықтап алу керек. Ең көп ұпай берген топқа сөзді ашып, сол сөз туралы білгендерін айтады.

5 мин
6 мин

10 мин

• 
  Ақпаратты қорғау дегеніміз не? Ақпаратты қалай қорғауға болады?
  
• 
  Ертеде адамдар ақпаратты қорғауда қандай әдістерді қолданған?
  
• 
  Ақпаратты қорғаудың қандай заманауи тәсілдерін білесіңдер?
  
• 
  Ақпаратты логин-пароль арқылы қорғаудың маңыздылығы жайлы әңгімелеп беріңдер. Естеріңе түсіріңдер (1-сурет).
  
• 
  Компьютерде жасаған құжаттарыңды қорғаудың қандай жолдарын білесіңдер? Ойларыңмен бөлісіңдер.
  

1. 
   Word мәтіндік редакторын іске қосып, жаңа құжаттық файл құру үшін Файл – Создать (Құру) командасын орындаңдар.
   
2. 
   Файл ішіне күнделікті жазуды бастаған мерзім жайлы және күнделіктің кімге тиесілі екені туралы ақпарат жазыңдар.
   
3. 
   Файл – Сохранить как... (Қалай сақтау керек...) командаларын орындаңдар. Пайда болған сақтау терезесінің жолағына файлға «Күнделік» атауын беріп, оны сақтаңдар.
   
4. 
   Құжат сақталған соң келесі қадамда Файл – Сведения (Мәлімет) – Зашифровать паролем (Парольмен шифрлау) командаларын орындап, құжатқа пароль қою терезесін ашыңдар. Күнделік басқаларға қолжетімсіз болу үшін, файлға сенімді пароль орнатыңдар.
   
5. 
   Жасаған жаңа құжатыңды жауып, қайта ашқанда, ол тек парольмен ғана ашылатын болады.
   

• 
  құжат жасайды;
  
• 
  құжатты парольмен қорғай алады.
  

• 
  пароль сипаттамасын анықтайды;
  
• 
  пароль таңдаудың ережелерін анықтайды;
  
• 
  парольді қорғау жолын ұсынады.
  

• 
  құпия ақпараттар мен құжаттарды анықтайды;
  
• 
  ақпаратты құпия сақтаудың себебін сипаттайды.
  

• 
  пароль түрлерін анықтайды;
  
• 
  пароль түрлерін салыстырады
  

• 
  компьютерде жалпыға қолжетімді бумаларды жасау жолын анықтайды.
  

• 
  компьютерде жалпыға қолжетімді бумаларды жасау жолын салыстырады.
  

• 
  компьютерде жалпыға қолжетімді бумаларды жасаудың маңыздылығын тұжырымдайды.
  

• 
  Файлдарды бірге пайдалану дегенді қалай түсінесіңдер?
  
• 
  Файлдарды қай жерден және қалай жүктеуге болады?
  
• 
  Сыныптастарыңмен, достарыңмен қолмен жасаған немесе компьютерде бірлесіп орындаған қандай жұмыстарыңды мысалға келтіре аласыңдар?
  

«Сұрақ – жауап» ойыны.

• 
  Файлдарды бірге пайдалану дегенді қалай түсінесіңдер?
  
• 
  Файлдарды қай жерден және қалай жүктеуге болады?
  
• 
  Сыныптастарыңмен, достарыңмен қолмен жасаған немесе компьютерде бірлесіп орындаған қандай жұмыстарыңды мысалға келтіре аласыңдар?
  

Жеке практикалық жұмыс

1. 
   Компьютерде жаңа мәтіндік құжат жасаңдар. Құжатқа
   

2. 
   Құжатты жалпыға қолжетімді 5-сынып бумасына салыңдар.
   
3. 
   Желідегі пайдаланушылардың жауабын күтіңдер. Жауап жазылған файлдан сұрағыңа қанағаттанарлық жауап алсаңдар, файлды жалпы бумадан компьютеріңнің жұмыс үстеліне көшіріп қойыңдар.
   

• 
  мәтіндік құжат жасайды;
  
• 
  Жалпыға қолжетімді бума жасайды.
  

7 мин

2. 
   Жобаға қажетті файлдар тізбесін таңдап (презентация жасау, құжат жасау, сурет файлын құру, керек болған жағдайда дыбыс және видео қосу) құжат жасаңдар;
   
3. 
   Жалпыға қолжетімді бума жасап, оған ат қою;
   
4. 
   Жобаға қатысатын топ мүшелерінің әрбірінің жобаны орындаудағы қызметтерін бөлу;
   
5. 
   Жобаның дайындалған файлдарын жалпыға қолжетімді бумаға орналастыру.
   

• 
  файлдар тізбесін жасайды;
  
• 
  жалпыға қолжетімді бума жасайды;
  
• 
  файлды қолжетімді бумаға орналастырады.
  

• 
  жалпыға қолжетімді буманы анықтайды;
  
• 
  жалпыға қолжетімді файлды анықтайды;
  
• 
  жалпыға қолжетімді файлдар мен бумаларды салыстырады.
  

5.1.3.1 ортақ пайдалану файлдарын орналастыру, редакциялау, жүктеу;

• 
  құжаттарға пароль орнату, жалпыға қолжетімді файлдарын орналастыру, редакциялау, жүктеу және баспаға беруді орындайды.
  

• 
  құжаттарға пароль орнату, жалпыға қолжетімді файлдарын орналастыру, редакциялау, жүктеу және баспаға беруді салыстырады.
  

• 
  құжаттарға пароль орнату, жалпыға қолжетімді файлдарын орна- ластыру, редакциялау, жүктеу және баспаға беруді орындаудың маңыздылығын сипаттайды.
  

• 
  Жоба жұмысын орындаудың қандай түрлерін білесіңдер?
  
• 
  Жобалық жұмыстарын дайындау қандай қадамдардан тұрады?
  
• 
  Жобаны рәсімдеуге қандай талаптар бар?