Сабақ №1 Тақырыбы: Экологиялық туризмнің дамуының мәні мен маңызы Жоспары: 1

Практикалық сабақ №32-33 

Тақырыбы: 

Экотуризм саласындағы шетелдік тәжірибе 

Жоспары:

  

1. Экотуризм саласындағы шетелдік тәжірибе

 

Мақсаты:

 Экотуризм саласындағы шетелдік тәжірибе туралы жалпы ақпарат беру 

 

Соңғы  жылдары  туристік  бизнес  әлемнің  барлық  елдерінде  қарқынды  дами  бастады. 

Әртүрлі  шет  елдердің  тәжірибесімен  танысу  барысында,  туристік  бизнестің  дамуының 

табыстылығы, бұл саланың мемлекеттік деңгейде қалай қабылданатынына және мемлекеттік 

мекемелердің осы саланы қалай қолдайтынына байланысты екенін аңғаруға болады. Туристік 

бизнестен табыс алу үшін кез келген өркениетті мемлекет туристік әлеуетті бағалау үшін, өз 

аумақтарын зерттеуге елеулі ресурстарды инвестициялауы керек. Мемлекеттік бағдарламалар 

туристік  бизнесті  дамытуға,  туристік  орталықтарды  дамытуға,  қажетті  инфрақұрылымды 

құруға  және  дамытуға,  сондай-ақ  жарнамалық  және  ақпаратпен  қамтамасыз  етуге  қолдау 

көрсетуге  тиіс.  Практика  көрсеткендей,  жеке  меншік  сектор  ешқашан  курорттық  туристік 

кәсіпорындардың,  сондай-ақ  туристік  инфрақұрылымның  негізгі  элементтерінің  дамуына 

қолмақты  инвестиция  жасай  алмайды,  Ұлттық  Туристік  Администрация  функцияларын 

орындай алмайды.  

Туризмнің дамыған елдерінде туризмді дамытудың ұлттық бағдарламаларын әзірлеуге 

қатысатын министрліктерге бағынатын ұйымдар бар. Оларда мұндай ұйымдар үшін әртүрлі 

атаулар бар, мысалы Ұлыбританияда олар ВТА (British Nourist Authority), Италияда  - ENIT, 

Ирландияда - Irish Board, Испанияда - Turespana, Норвегияда - NOTRA. Мұндай ұйымдар басқа 

елдерде  туризмге  арналған  өз  өкілдіктеріне  ие.  Бұл  ұйымдар  туристік  ағындарды  тартатын 

және  туристік  ақпаратты  ұсынатын  бағдарламалар  әзірлейді.  Кез  келген  жеке  мемлекетте 

туристік  агенттік  -  мемлекет,  турист  -  мемлекет,  турист  -  туристік  агенттік  жақтарының 

арасындағы қатынастар тиісті заңдармен реттеледі. Мұндай заңнама осы тараптардың өзара 

қарымқатынастарының  әр  элементін  толығымен  қамтуы  тиіс..  Бүгінгі  күні  туризмді 

мемлекеттік  реттеудің  ұйымдастыру  процесіне  бірнеше  көзқарас  бар.  Осылайша  дамыған 

нарықтық экономикасы бар көптеген елдерде мемлекеттік реттеу мүлдем жоқ, көп жағдайда 

нарық субъектілері реттеуді өздері жүзеге асырады. Туристік қызметтер нарығын мемлекеттік 

реттеуі бар елдерде екі модель пайдаланылады - реттеуді арнайы мемлекеттік органдар немесе 

көпсалалы органдар жүзеге асырады. 

Енді бірнеше мемлекеттің жағдайында мемлекеттік мекемелер қалай жұмыс істейтінін 

қарастырайық.  

1.  Австрияда  туризм  индустриясын  Экономика  министрлігі  бақылайды.  Әлемнің  26 

еліндегі кеңселері бар, Австрия ұлттық туристік офисі, мемлекеттің туристік мүмкіндіктерін 

жарнамалайды.  

2.  Ұлыбританияда  туризм  аясын  туризмге  жауапты  орган  (British  Nourist  Authority 

(ВТА) тікелей бағынатын әмдениет, көрнекілік және спорт Министрлігі басқарады. Бұл ұйым 

Ұлыбританияға  шетелдік  туристер  ағындарын  тартумен  және  ішкі  туризмді  дамытумен 

айналысады.  Сонымен  қатар,  ұйым  туризммен  айналысатын  үкіметпен  және  басқа  да 

мемлекеттік органдармен кеңеседі. Осы мақсатта әкімшіліктің бастамасы бойынша өздерінің 

кеңселері мен өкілдерінің желісі арқылы елден тыс жерде жарнамалық кампаниялар өткізіледі. 

Бұл  мақсаттарда  баспасөз,  радио,  теледидар  қолданылады.  Әкімшілік  халықаралық 

конференцияларды 

ұйымдастырады, 

халықаралық 

туризм 

мәселелері 

бойынша 

консультациялық  және  маркетингтік  қызметтер  көрсетеді  және  түрлі  ақпараттық  және 

анықтамалық  материалдарды  жариялаумен  айналысады.  BTA-ның  ұйымдастырушылық-

құқықтық формасы бойынша, сондай-ақ, сыртқы нарықтардағы дәстүрлі қызметтермен қатар 

бірқатар  ақылы  маркетингтік  және  консалтингтік  қызметтерді  ұсынатын,  семинарлар  мен 

көрмелер ұйымдастыратын, шетел капиталын тартатын бірқатар жобаларды жүзеге асыратын, 

туристік  гидтерді,  бейнефильмдерді  және  басқа  да  жарнамалық  және  ақпараттық  өнімдерді 

шығаратын  және  жүзеге  асыратын  жеке  меншіктік  мекеме  болып  табылады.  BTA-ға  бес 

мүшеден  және  президенттен  тұратын  директорлар  кеңесі  басшылық  етеді.  Осы  ұйымның 

штатында шамамен 300 қызметкер жұмыс істейді, оның ішінде үштен бірі Лондонда жұмыс 

істейді, ал қалғандары шет елдердегі 26 кеңседе жұмыс істейді. Қажетті қаражаттардың 68% -

ы BTA-ға мемлекеттік бюджеттен түседі.  

3. Германияда туристік ұйымды Германияның туристік өнімін насихаттауға және елге 

туристік ағынды ұлғайтуға жауап беретін Экономика министрлігінің Ұлттық туристік комитеті 

ұйымдастырады. Бұл комитеттің өкілдігі әлемнің 27 елінде жұмыс істейді.  

4. Туризм министрлігі Израильде жұмыс істейді. 2007 жылы бұл ұйымның бюджеті 150 

млн АҚШ долларын құрады. Бұл қаражат бүкіл әлем бойынша презентация, ақпарат, көрме іс-

шараларына қатысты түрлі іс-шараларды қаржыландыру үшін пайдаланылды. Ақшалардың бір 

бөлігі  түрлі  конференциялар  өткізуге,  кеңес  беру  қызметтерін  ұйымдастыруға,  жарнамалық 

материалдар мен буклеттерді шығаруға жұмсалды.  

5.  Индонезияда  туристердің  құқықтарын  қорғау  саласындағы  кең  өкілеттіктеге  ие, 

туризм үшін арнайы бөлім бар. Мысалыға: елде туристік бизнестің барлық кәсіпорындарын 

қадағалау мен бақылауды жүзеге асыратын туристік полиция бар. Сонымен қатар, ол шетелдік 

туристерге байланысты жанжалды жағдайларды шешуге тікелей қатысады.  

6.  Италияда  1983  жылы  туризм  және  қонақжайлылық  индустриясын  жетілдіру  және 

дамыту туралы заң қабылданды. Заңды өңірлік деңгейдегі туристік бизнесті басқарудың негізгі 

органдары анықтайды. Туристік кәсіпорынның нақты анықтамасы және оны тіркеу шарттары 

беріледі. Заңда сондай-ақ қонақ үй индустриясының жіктелуі берілген, туристік бюро, көлік 

және  қоғамдық  бірлестіктердің,  туристік  бизнесте  жұмыс  істеуге  рұқсат  етілген  бірқатар 

шарттар  берілген.  Бұдан  басқа,  заңнама  туризм  саласындағы  кәсіпқойлардың  қызметін 

реттейді, мемлекет тарапынан туристік бизнесті қолдауға бағытталған шараларды белгілейді. 

Туризм Департаменті өндіріс Министрлігінің құрамына кіреді. Департамент аймақтық туризм 

әкімшіліктерінің қызметін үйлестіреді, ұлттық сипатта нормативтік және салалық құжаттарды 

әзірлейді, статистикалық деректерді қарайды және өңдейді. Халықаралық қызмет саласында 

депортамент  басқа  халықаралық  туристік  ұйымдармен  үкіметаралық  келісімдер  мен  қарым-

қатынастарды  жасаумен  айналысады.  Жергілікті  әкімшіліктердің  өкілеттіктері  кең.  Олар  өз 

аумағында туристік қызметті лицензиялаудың барлық мәселелеріне, қонақ үйлерді жіктеуге, 

олардың туристік өнімдерін ел ішінде және шетелде жарнамалауға және ілгерілетуге жауапты. 

Дегенмен,  Италияның  халықаралық  туризм  нарығында  маңызды  рөлін  Туризмнің  Ұлттық 

Кеңесі  (ENIT)  атқарады.  Бұл  ұйымның  негізгі  қызметі  -  жарнамалық  және  ақпараттық 

жұмыстарды  ұйымдастыру,  маркетингтік  зерттеулер  жүргізу,  шетелдік  және  жергілікті 

туристік  ұйымдардың  әрекеттерін  үйлестіру.  ENIT  туризм  департаментіне  бағынады  және 

оның қызметі толық мемлекеттік бюджеттен қаржыландырылады.  

7.  Испанияда  ұлттық  деңгейдегі  барлық  туристік  қызмет  Туризм  саласындағы 

құзыреттілік  туралы  және  Жеке  туристік  кәсіпорындардың  қызметі  туралы  1965  жылғы  14 

қаңтардағы  Жарлықпен  анықталады.  Ұлттық  заңнамаға  қоса,  он  жеті  автономияның  әр-

қайсысының өз туризм туралы заңнамасы бар, оның негізгі ережелері жоғарыда көрсетілген 

заңға сәйкес келеді. Туризм туралы баптар туристік өнім сатушысы мен туристің арасындағы 

қарымқатынасты реттейді, сондай-ақ заңды тұлғалар мен жеке тұлғаларға туристік бизнеспен 

айналысуға мүмкіндік беретін бірқатар шарттарды, туристерді қызметтерімен қамтамасыз ету 

тәртібін және мемлекет тарапынан бақылау шараларын және тәртіп бұзушыларға санкциялар 

қолдануды қарастырады. 1996 жылғы сәуірде Испания Парламенті біріккен саяхат туралы заң 

бекітті. Бұл заңда туристік ұйымның да, туристік қызметті тұтынушының да құқықтары мен 

міндеттерін  нақты  берілді.  Бірлескен  сапар  -  үш  негізгі  элементтің  кем  дегенде  екіеуін 

қамтитын  туристік  өнім  -  саяхат,  тасымалдау  және  басқа  да  туристік  қызметтер.  Бұл  заң 

туристік  қызмет  аясындағы  жауапкершілікті  нақты  бөлуді  қамтамасыз  етеді  және  туристік 

өнімнің әртүрлі аспектілері мен бірлескен саяхатқа түсініктеме береді. Испаниядағы туризмнің 

барлық  мәселелерін  сауда,  туризм  және  шағын  бизнес  жөніндегі  Мемлекеттік  Хатшылық 

жүзеге асырады, ол тікелей Экономика Министрлігіне есеп береді. Мемлекеттік хатшылықтан 

басқа,  Экономика  министрлігі  келесі  ұйымдарға  бағынады:  -  әкімшілік  мәселелермен 

айналысатын және туристік бизнестегі мемлекеттік саясаттың жалпы бағыттарын дамытатын 

Туризм жөніндегі орталық басқармасы. - Тарихи құндылығы бар 83 қонақүйді қамтитын қонақ 

үй шынжыры Paradores. - Мадридте және Малагада екі көрме-конгресс орталықтары, сондай-

ақ Испан туризм институты Turespaca. Экономика министрлігінің өкілеттігі шектеулі. Қызмет 

көрсетуді  сертификаттау,  лицензиялау,  туризм  саласын  дамыту  стратегиялары  сияқты 

маңызды  мәселелер  жергілікті  билік  органдарына  тиісті.  Испаниядағы  осы  ұйымдардың 

қызметін үйлестіру мақсатында туризмді  дамыту жөніндегі  кеңес құрылды, оның құрамына 

барлық  деңгейдегі  үкімет  өкілдері,  сондай-ақ  жеке  бизнес  өкілдері  кіреді.  Көптеген 

жағдайларда  Кеңес  шешімдері  тек  консультативтік  болып  табылады.  Турецкая  туризм 

институты Тюреспака шетелдік туристерді тартады. Институт сондай-ақ испандық курорттар 

мен шетелде жарнамалық қызметті жүргізеді. Институттың қызметі толығымен мемлекеттік 

бюджеттен қаржыландырылады. Көптеген жағдайларда Кеңес шешімдері тек консультативтік 

болып  табылады.  Испан  туризм  институты  Turespaca  шетелдік  туристерді  тартумен 

айналысады.  Институт  сондай-ақ  испандық  курорттар  мен  шетелде  жарнамалық  қызметті 

жүргізеді. Институттың қызметі толығымен мемлекеттік бюджеттен қаржыландырылады.  

8. Францияда Туризм туралы заң турларды сату мүмкіндігін анықтайды. Осы заңның 

әсерінде болатын заңды және жеке тұлғалардың шеңбері белгіленген, туристік қызмет ретінде 

қарастырылатын  қызметтер  тізімі  көрсетілген.  Бұдан  басқа,  туристік  агенттіктер,  түрлі 

қоғамдық ұйымдар, жергілікті туристік ұйымдар және жеке тұлғалар үшін туристік қызметті 

жүзеге  асыруға  мүмкіндік  беретін  бірқатар  жағдайлар  жасалды.  Мұнда  Заңда  белгіленген 

нысан  бойынша  туристік  қызметпен  айналысу  үшін  ресми  рұқсат  алу  мүмкіндігі  туралы 

меңзелген.  Осы  Заңның  арнайы  бөлiмiнде  тұтынушы  мен  туристiк  қызметтердi  өндiрушi 

арасындағы  барлық  қатынастар  белгiленген.  Осы  жерде,  шартта  міндетті  түрде  болуы  тиіс 

қызметкер мен сатып алушының негізгі құқықтары мен міндеттері берілген. Заң туристік өнім 

сатушысының  өзі  ұсынатын  қызметтер  сапасына  деген  жауапкершілік  шараларын  реттейді. 

Бұдан басқа, Заң заңды бұзғаны үшін және осы Заңның қолданылу аясына кіретін заңды және 

жеке  тұлғалардың  қызметін  жүзеге  асыру  үшін  мемлекеттік  ұйымдардың  мониторинг 

механизміне  жауапкершілікті  көздейді.  Туристік  қызметті  реттеуге  қатысады  көлік  және 

коммуникация министрлігі.  Оның құрамына Туризм бойынша Мемлекеттік хатшылық және 

Туризм  департаменті  кіреді.  Бұл  органдар  туризм  саласын  басқару  мен  реттеуді,  туризм 

бизнесі саласындағы инвестициялық және халықаралық қатынаста мәселесімен айналысады. 

Сонымен  қатар,  кеңесші  де  ретіндауыс  беру  құқығымен,  туристік  қызметті  басқаруға 

қатысатын  бірқатар  органдар  жұмыс  істейді:  -  Көлік  және  коммуникация  министрлігінің 

Туризм  басқармасы.  -  Қоршаған  ортаны  қорғау  және  қаланы  көгалдандыру  мәселелерімен 

айналысатын Францияның өркендеу жөніндегі ұлттық комитеті. - Ұлттық демалыс агенттігі. - 

Туризмді  дамыту  жөніндегі  Француз  агенттігі  және  құзыреттілігіне  туристік  бизнестегі 

маркетингтік  зерттеулер  мен  статистика  кіретін  Туризм  жөніндегі  ұлттық  қадағалау  кеңесі. 

Сондай-ақ,  міндеттеріне  туризмді  дамыту  мәселелерін  шешу  және  тікелей  префектілерге 

бағыну кіретін аймақтық деңгейде орталық атқарушы биліктің өкілдері жұмыс істейді. 1987 

жылы  көркемөнер  объектілерінің  әкімшіліктері,  туристік  фирмалар  және  жергілікті 

әкімшіліктер  арасындағы  серіктестік  туралы  келісім  негізінде  құрылған  Maison  de  la  France 

қауымдастығы  Францияны  халықаралық  нарықта  туристік  орталық  ретінде  бейнелейді.  Бұл 

ұйымның  қызметі  ішінара  мемлекеттік  бюджеттен  қаржыландырылады,  оның  үлесі  60% 

құрайды.  

9.  Финляндияда  туристік  іс-шаралар  Турларды  сату  құқығы  бар  субьектілер  жайлы 

және  Турлар  және  туристік қызмет  туралы  Заңдарымен  реттеледі.  Осы  заңның  қабылдануы 

Финляндияның  ЕО-ға  кіруі  және  Финляндияның  заңдарын  ЕО  талаптарына  сәйкес  келтіру 

қажеттігінен  туындады.  Бұл  заңдар  клиенттің  және  туристік  фирманың  экскурсияны  сату 

сұрақтарына  байланысты  қарым-қатынасын,  сондай-ақ  даулы  мәселелерді  шешу  тәртібін 

реттеді. 1995 жылғы наурызда Финляндия Үкіметінің Туристік қызметпен тайналысу туралы 

қаулысы қабылданды. Бұл қаулыда туристік қызметпен айналу үшін тіркелу кезінде қажетті 

негізгі  ақпараттар  берілген.  Кәдімгі  сұрақтардан  басқа,  фирма  шетелдік  туристік  компания 

делдалы болып болмағандығын көрсету қажет болды.  

10. Америка Құрама Штаттарында АҚШ-тың Халықаралық туризм туралы Бірінші заңы 

1961 жылы қабылданды. Бұл заң АҚШ-тың Федералдық сауда министрлігі құрамында жұмыс 

істейтін  Саяхат  және  туризм  басқармасының  құрылуын  қарастырды.  Біраз  уақыттан  кейін, 

1981 жылы Туризм саласындағы ұлттық саясат туралы Заң қабылданды. 1992 жылдың мамыр 

айында  саяхат  және  туризм  басқармасына  мынадай  міндеттер  қойылған  Туризм  және 

экспортты  дамыту  саласындағы  саясат  туралы  Заң  қабылданды:  АҚШ-тың  мүддесінде 

мемлекеттік  туристік  саясатты  үйлестіру,  туристік  статистиканы  қамтамасыз  ету,  туристік 

нарық жағдайын зерттеу, мемлекеттерге, округтерге, қалаларға және ауылдық жерлерге қолдау 

көрсету, туризмді дамыту бағдарламасын басқару 

 

жүктеу/скачать 1,34 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: