Салқынбай А., Абақан Е. с



Pdf көрінісі
бет149/336
Дата14.12.2021
өлшемі13,56 Mb.
#126888
1   ...   145   146   147   148   149   150   151   152   ...   336
Байланысты:
Салқынбай линг. Түсіндірме сөздік

КО М М УН И КА Ц И Я  
(лат. 
c o m m u n ic a tio   -   б а й л а н ы с, 
қатынас)  -   араласу,  ойлармен, 
и д е я л а р м е н ,  д е р е к т е р м е н
б ө л іс у   т .б .  Е ң б е к  ету  мен 
танымдық  процесс  барысында 
адамдар  арасы нда  болатын 
қатынастардың ерекше бір түрі. 
Ж ануарлар  К .-н а   қа р а ға н д а  
адамдардың  К.-сы  тілге  негіз- 
д е л ге н .  К.  к о м м у н и к а т и в т і 
(б а й л а н ы с )  а кт іл е р д е н   (К . 
б ір л ігі)  қүр а л а д ы ,  ал  К .-ны
жасаушылар  -   коммуникаттар
деп  аталады.  К.-ның  бастапқы 
және соңғы кезеңдері үлт тілінің 
қүралдары  арқылы  жасалып, 
ішкі  сөйлеу  механизміне,  оның 
т е р е ң д е   ж а т қа н   құ р ы л ы м - 
дарына тәуелді болады. Ұлттық 
тіл  
е р е к ш е л ік т е р і 
ж алпы  
адамзатқа  тән  мағына  жасау 
жүйесіне  бағынышты  болады. 
Коммуниканттар  араласуында 
с ө з д ік  
(в е р б а л ь д ы ) 
е м е с 
бөліктер де,  (мыс.:  ым,  қимыл, 
мимика  т.б.)  қолданыс  табады. 
Қалай  болғанда  да,  К.  экстра- 
л и н гв и с т и к а л ы қ   ф акто р л ар
(жағдайдың нақтылығы,  пресуп­
позиция, үлттық-мәдени дәстүр) 
негізінде  жасалады.  Сонымен 
бірге, К. екіншілік семиотикалық 
ж үйел ер  құралдары   арқы лы  
(«ғылым тілі»,  музыка ноталары, 
ойын ережелері, Морзе азбукасы, 
ЭВМ  б а ғд а р л а р ы )  н е м е с е  
пантомима, жестжүйесі арқылы 
да  ж ү з е ге   асуы  м ү м к ін .  К. 
үғы м ы   инф орм ация  (ха б а р ) 
теориясыңда,  «жасанды интелект» 
м әсел есінд е  де,  адам  ж әне 
ко м п ь ю те р   ж ү й е с ін д е  
д е  
пайдаланылады.  Бүларда К.-ны 
«араласу»  си н о н и м і  р е тін д е
түсінеді.
КОММУТАЦИЯ 
(лат. commutatio
-  алмастыру) -  тілдің екі  белгісі 
а р а с ы н д а ғы   қ а т ы н а с .  Бүл 
қатынаста  бір  белгінің  бейнесі 
мен мағынасы басқа бір белгінің 
бейнесі  мен  мағынасына үқсас 
болған  жағдайда,  оларды  К .- 
л ы қ  байланыста  болады  деп 
есептецці. «К», ұғымын Л.Ельмслев 
1935  ж.  ұсынған.  Глоссеман- 
тикадағы  белгілер  арасындағы 
парадигматикалық қатынастарды 
аны қтау  үш ін  қол д анған.  Ол 
коммутациялық  тексті  ұсынды, 
м үнда  ең  кіш і  эл е м е н тте р д і 
(тексемалар)  түрі  мен  мағына- 
сына  қарай  белек қарастырды. 
Мыс.,  «моль»,  «ноль»,  «роль», 
«руль»  с ө з д е р ін ің   ж а зы л уы  
ұ қ с а с , 
б ір а қ   м а ғы н а л а р ы  
мүлдем  басқа,  ал  сө зд е р д ің
106




Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   145   146   147   148   149   150   151   152   ...   336




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет