Мекемтас Мырзахметулы «Қазақ қалай орыстандырылды?»
ғылым-білімге тарту үшін емес, керісінше өздерінің
күнделікті саяси-әлеуметтік мұқтажына қызмет етер
төменгі дәрежелі қызметкерлер даярлау мақсатымен
ашып отырған. Бірақ
осы іспеттес шет аймақтарда
ашылған мектеп атаулының бәрі де миссионерлік
мақсатты мықтап ұстағанын Ағарту министрлігі-
нің өте құпия деген белгі соғылған арнаулы
нұсқаулығында да аталып өткен. Онда: «...народ-
ное образование на
окраинах русской державы
есть своего рода миссионерство... миссионерство
есть своего рода духовная война, воюющие сто-
роны никогда не разглашают своих планов», -
деп жазылып, өздері
ерте бастан-ақ алдын ала
ойластырған әрі өте сақтықпен жүргізіп келген ағарту
жұмысындағы миссионерлік саясатын шама кел-
генше бұратана халықтардың алдыңғы қатарлы
өкілдеріне сездірмеуге тырысқан.
Мектеп арқылы
жіңішкелеп еткізілетін миссионерлік әрекеттеріне
алдамшы жамылғымен бүркемелеп, елеусіз түрде
біртіндеп сіңіруге ұмтылған мақсаттының мән-
мағынасын осы құпия нұсқау әйгілеп тұр.
Патшаның отаршыл әкімдері қазақ даласын-
да ашылған оқытушылар
семинариясы мен орыс-
түземдік мектеп дейтін аралас мектептер атаулының
бәрін
де
ш ам аларына
қарай
м иссионерлік
ағартушылық мақсатта ұстап отырған. Ал Ресей
патшалығына қазақтардан кейін қосылған бүкіл
Орта Азия халықтары арасында ашылған ара-
лас мектептердің бәрі де
осы нұсқаулық талабы
тұрғысынан қызмет атқарғанын: «...в Туркестанском
крае был намерен держаться обрусительной поли-
тики при посредстве русской школы» («Народное
