Тема Өсімдіктер әлемінің жүйесі және оның эволюциясы. Филогенез және онтогенез
жүктеу/скачать 32,19 Kb.
|
921494046111 2-апта лекция
|
Тақырып 2. / Тема 2. Өсімдіктер әлемінің жүйесі және оның эволюциясы. Филогенез және онтогенез. Өсімдіктер дүниесінің саналуандылығы сондай, біз күнделікті өмірімізде кездесіп жүрген өсімдіктердің санына жете алмаймыз. Күнделікті өмірде өсімдіктерді бөлме өсімдіктерінен, үй ауласынан, бақшадан, орманнан, кейде өзен-көлдерден, теңіздер де кездестіруге болады Филогенез (гр. рһуіоп — түр, туыс және гр. genesis — шығу тегі) — организмдер топтарының тарихи тұрғыдан қалыптасуы; организмнің тарихи дамуы немесе органикалық дүниенің, әр түрлі тип, класс, отряд, туыс және түрлердің эволюциясы. Жеке-дара даму — онтогенез бен тарихи даму — филогенез тірі табиғаттың біртұтас дамуының ажырамас қырлары болып саналады және бір-біріне өзара әсер етеді. Филогения — организмнің тарихи дамуы. Филогенез терминін 1866 ж. неміс биологі Э. Геккель (1834 — 1919) ұсынады. Филогенез процесін және оның заңдылықтарын филогенетика зерттейді. Филогенездік зерттеулердің мақсаты — жануарлардың, өсімдіктердің, микроорганизмдердің эволюциялық өзгерістері негізінде олардың тегін және организмдер арасындағы туыстық байланыстарды анықтау. Ағылшын эволюцияшысы В. Гарстанг филогенезді ұрпақтан-ұрпаққа өтетін олтогенез деген пікір айтты. Бұл пікірді орыс биологі И. И. Шмальгаузен (1884-1963) дамытып, филогенезді онтогенездің белгілі қатары деп атады. Онтогения - тірі ағзалардың даму аспектісіне назар аударатын зерттеу саласы, ал филогения - белгілі бір түрдің эволюциясының тарихын зерттеуге бағытталған зерттеу саласы. Бұл онтогения мен филогенияның негізгі айырмашылығы. Қазіргі биология жағдайында ғалымдар тірі организмдердің әртүрлі аспектілерін зерттеудің әртүрлі әдістемелерін жасады. Бұл әдістемелер тірі организмдердің белгілі бір сипаттамаларын анықтау үшін қолданылатын зерттеулерге негізделген. Онтогения және филогения - зерттеудің осындай екі саласы. Олар тірі организмдер үшін ерекше және бір-бірінен әр түрлі платформада жұмыс істейді. Екеуі де тірі организмдердің әртүрлі сипаттамаларын анықтау үшін маңызды. Онтогенез дегеніміз белгілі бір организмнің тіршілік ету кезеңінде болатын әртүрлі даму оқиғалары ретінде анықталады. Даму үлгісін талдау процедурасы ұрықтандыру кезеңінен басталады, онда зигота жасалып, организмнің жетілуі аяқталады. Осы белгілі бір уақыт кезеңінде болатын оқиғаларға туылу немесе өсіру, өсу, ұлпаның дамуы, дененің қалпына келуі, мүшелердің дамуы және қайталама жыныстық сипаттамалары және т.б. жатады. өмір бойы, бірақ тек уақыт шкаласы бойынша жүреді. Онтогения - организмнің өзіндік өмір сүру мерзіміне қатысты даму тарихы және филогениядан ерекшеленеді, онда филогенез негізінен организмдердің эволюциялық тарихына назар аударады. Онтогенез биологияның әртүрлі бағыттарында, соның ішінде даму биологиясында, когнитивті нейробиологияның дамуында, психология мен психобиологияда қолданылады. Антропологияда ұғым ретінде де қолданылады. Басқа жағынан филогенияны белгілі бір түрдің эволюциялық қатынастарының тарихын көрсететін диаграммалық гипотеза ретінде анықтауға болады. Филогенияның негізін қалаушы тұжырым: өсімдіктер мен жануарлардың әртүрлі түрлері қарапайым ата-бабалардан шыққан. Бұл ғылыми қауымдастық арасында кеңінен қабылданған. Филогендік диаграмманың (ағаштың) ең жоғарғы аймағы тірі ағзаларды немесе қазбаларды бейнелейді, сонымен бірге белгілі бір эволюциялық санақтың «қазіргісін» немесе «соңын» көрсетеді. Жасалған филогенияның көпшілігі жанама дәлелдерге негізделген гипотезалар болып табылады. Бұл дәлелдемелер толық емес, өйткені көптеген жануарлардың құрып кету қаупі бар, ал олардың саны аз ғана қалдықтар қазба деректерінде сақталған. Филогендік ағаш туралы әмбебап қорытынды - бұл ата-бабалардан шыққан органикалық шығу нәтижесі, ал шынайы филогениялар принцип бойынша ашылады деп саналады. жүктеу/скачать 32,19 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|