Ядролық күштер қасиеттері электромагнитті және гравитациялық күштерге қарағанда өзгеше болатын, әсері күшті күштерге жатады. Ядролық күштердің табиғаты толығымен зерттелмеген. Тіпті екі нуклоннан тұратын қарапайым жүйе үшін де ядролық күштердің нуклон аралыққа тәуелділігі белгісіз. Ядролық күштердің қысқа әсерлілік, қанығу сияқты қасиеттерінің көптеп ашылып жатқандығына байланыстымядролық күштер үшін нақты бір ортақ тұйықталған тұжырым жасау мүмкін болмай отыр.
Ядролық күштердің негізгі қасиеттері:
Ядролық күштердің негізгі қасиеттері:
1. Нуклондар арасында тартылыс күші болғандықтан, тұрақты ядролар өмір сүреді. Бұл күштер табиғаттағы ең интенсивті күштер болып табылады. Мысалы қарапайым 4Не ядросының байланыс энергиясы 2,22 МэВ, ал қарапайым сутек атомының ядросы 13,6эВ.
2.Қысқа әсерлі ядролық күштер. Ядролық күштер нуклондарды ~ (1,2 ÷ 1,4) ·10-13см қашықтықта ұстап тұра алады. Нуклондар ара қашықтығы 2·10 -13см-ден асқанда ядролық күштер әсері жойылады, 1·10-13см кем болғанда нуклондар бір-бірінен тебіледі.
3. Протондар арасында ядролық тартылыс күштер әсер ететін қашықтықта олардың әсері кулондық күштерден 100 есе күштірек болады. Ядролық күштердің қысқа әсері қысқа қашықтықта кулондық күштерді жоятын ядролық күштер немесе алыс әсерлі кулондық күштер әсер ететін аймақтардың жедел түрде бөлінуіне әкеліп соғады. Суретте протонның үш түрлі: жеңіл (), орташа ( ) және ауыр ( ) ядромен әсерлеуінің потенциалдық энергиясы көсетілген.
3. Протондар арасында ядролық тартылыс күштер әсер ететін қашықтықта олардың әсері кулондық күштерден 100 есе күштірек болады. Ядролық күштердің қысқа әсері қысқа қашықтықта кулондық күштерді жоятын ядролық күштер немесе алыс әсерлі кулондық күштер әсер ететін аймақтардың жедел түрде бөлінуіне әкеліп соғады. Суретте протонның үш түрлі: жеңіл (), орташа ( ) және ауыр ( ) ядромен әсерлеуінің потенциалдық энергиясы көсетілген.
U(r) функциялары протон мен ядроның әсерлесу энергиясын көрсетеді. Ядроның сыртына тек энергиясы болатын кулондық тебілу күші ғана әсер етеді, мұндағы Z – ядро заряды, z – бөлшектің заряды.
Зарядталған бөлшек ядроға жақындау немесе ядродан бөліну үшін кулондық тосқауылды жеңуі қажет. 1.9.1б суретте ядро мен бөлшек нүктелік заряд ретінде көрсетілген модельдік потенциалдық функция көрсетілген. Бұл жағдайда кулондық тосқауыл биіктігі:
Нейтронның электр заряды жоқ болғандықтан нейтрон үшін кулондық тосқауыл болмайды (1.9.1бсуреттің r > R аймағындағы қарайтылған горизонталь сызық) нейтронның ядролық потенциялы тура протондікіндей болады.
