Алдаркөсе мен Шықбермес Шығайбай
Ерте-ерте ертеде, ешкі құйрығы келтеде Шықбермес Шығайбай дейтін бай болыпты. Төрт түлігі сай болыпты. Шықбермес Шығайбай үйіне ешкімді қондырмайды екен, қондырса, дәм бермейді екен. Үйіне кісі келсе, ол:
-Шық-әй!-дейді екен. Оыдан жұрт оны Шығайбай атап кеткен екен.
Қайтсем де, қалай болса да Шығайбайдан дәм татам деген талайлардың тауы шағылыпты.
Алдар десе, Алдар-ау! Алдардың алдамайтыны, арбамайтыны жоқ деген атақ та осы кезде елден-елге жайылды. Ел аузындағы мәтелге айналды.
-Әй, Алдарың қанша қу болса да, Шықбермес Шығайбайды алдай алмас,-дейді жұрт. Бұл сөз Алдарға жетеді. Шықбермес Шығайбайдың атын Алдар да естиді.
«Шықбермес Шығайбайды мырза етпесем, Алдар атым құрысын»,-деп АлдарШықбермес Шығайбайдың елін іздеп, сапарға шығады. Күн-түн жүреді. Ақырында, елден іргесін аулақ салған ен далада жалғыз үй қонған Шығайбайдың үйіне келеді.
«Бұл қу не істеп отыр екен?» деп, атын алысқа тұсап, өзі білдірмей келіп, жабықтан сығалайды. Шығайбай қазы тіліп, бәйбішесі нан илеп, тоқалы бас үйтіп, қызы тырнаның жүнін жұлып отыр екен.
«Осыдан татпасам, Алдар атым құрысын» деп жылмың етіп: «Кеш жарық!»-деп кіріп барады.
Бұлар да жылдам екен, Алдар «кеш...» дегенді айтып болғанша, қолдағыларын жасыра-жасыра қойып, Шығайбай таспаны, бәйбіше ұршықты, қызы тігіліп жатқан көйлекті, тоқалы көсеуді қолдарына алып отырыса қалады. Түк білмегенсіп, қолдарындағы іспен болып отырғансып, жайбарақат бола қалады.
«Әй, әбден-ақ әккіленіп алған екенсіңдер, мызғымас қу екенсіңдер» дейді Алдар ішінен. Амандасқансып, қол алысқансып, байға сүйкене барып, төр алдына отырып алады.
«Әй, көсе екенсің, жұртты құрқан қу ма екенсің? Жүрісің жылмаң екен, жырынды болған сұм ба екенсің? Қу болсаң да, сұм болсаң да, менен дәм тата алмассың» дейді бай ішінен.
-Қайдан жүрген сұмсың? Қайда барасың? Не естіген, білгенің бар?-дейді бай Алдарға. Алдар көтеріле түсіп, күлімдеп, желдіре жөнеледі:
-Көрген білгенім көп. Жолда келе жатып, үлкен сары жылан көрдім. Жуандығы тап өзіңнің астыңдағы қазыдай.
Артық-кем қып асырмай,
Шын айтқанды жасырмай:
Таспен ұрып жібердім,
Күң астындағы басындай.
Былш етіп иленіп,
Бәйбіше астындағы қамырдай.
Өтірік болса, сақал жұлынсын,
Қыз астындағы тырнадай.
Бәрін де осының көріп келдім,
Асыңды асшы, ұрламай,-дейді. Осыны айтқаннан кейін бай:
-Шоқ түссін тіліңе!-деп астындағы қазысын лақтырып тастайды.
-Тілің кесілсін!-деп бәйбіше астындағы қамырын лақтырады.
-Жағың қарыссын!-деп тоқал басты лақтырады.
-Ішің кепсін!-деп қыз тырнаны лақтырады.
-Қазанда аса бер, бәйбіше,-дейді бай, «амал қайсы» деген пішінмен. Бәйбіше а салады да:
-Піс, қазаным бес ай!-дейді.
-Отырайын он ай!- деп Алдар етігін шешіп тастайды да:
-Кер тағының терісін келер жылы киермін,-деп төрге орнығып отырады. Қазан түнімен қайнайды, бірақ түсірілмейді. Алдар да отырады.
«Мынау кәпір қашан жатады?» деп, үн жоқ қсарарып бай да отырады.Ақырында, ұйқысы келіп, шыдай алмай:
-Әй, кемпір, төсек сал,-дейді.
Бәйбішесі төсек салады. Үй іші ұйықтаған кезде, Алдар орнынан тұрып, қазандағы етті сүзіп алып, оның орнына тулақты турап салып қояды. Бір уақытта бай тұрып, бәйбішесін оятады.
-Мына ит ұйықтады білем. Түсір асыңды тез. Уақытымен асымызды жегізбеді-ау, ит!-деп сыбыр етеді. Бәйбіше қараңғыда асты түсіреді. Бай пышақты қолға алып жіберіп:
-Жат, жігітім, жат! Сазайың –осы!-деп аузына бір кесегін асап жіберсе, тісі өтпейді. Олай қидалайды, былай қидалайды, болмайды.
-Етіңе не болып кеткен, өңкей шандыр!-деп әйеліне ұрсады. Түйіліп қалып, май сұрайды. Ақыры, Алдардың келгенін біліп, амалсыз аштан-аш жатады.
Достарыңызбен бөлісу: |