Есебі тақырыбы: Табиғатпен қарым қатынас мәдениеті. Мамандығы/Специальность: Мектепке дейінгі тәрбие және оқыту
жүктеу/скачать 37,4 Kb.
|
Реферат 28.06.21
| 2.2. Табиғат және мәдениет
«Мәдениет» сөзінің өзі «табиғат» - табиғат ұғымына қарсы тұру ретінде пайда болғаны белгілі. Алайда, бұл қарсылық толығымен дұрыс емес. Адам екінші табиғатты жаратып қана қоймай, біріншінің сыртқы түрін де өзгертеді. Жердің табиғаты барған сайын өсіп келеді, ал мәдениеттің өзі табиғи табиғатты сөзсіз қамтиды. Табиғат пен мәдениет біртұтас және ажырамас, олар бір-бірін жоққа шығарады, өзара байытады және толықтырады.«Табиғат» ұғымы орыс тілінде әр түрлі мағынада қолданылады. Кейде табиғатты құбылыстың мәні деп те атайды. Біз табиғатты бізді қоршаған табиғи орта деп атаймыз. Соңында, «табиғат» сөзінің жалпы мағынасында «материалдық әлем» ұғымының синонимі болып табылады, дәлірек айтсақ, бүкіл материалдық әлемді адам жасамайды. Мәдениет пен табиғат мәселесін қарастыра отырып, табиғатты адамзат қоғамының өмір сүруіне табиғи жағдайлардың жиынтығы деп түсіну керек. Табиғаттың адамзат қоғамының тарихымен бөлінбейтін өзіндік тарихы бар. Бұл адам өз өмірінің орбитасына қатысқан адам игерген дүниенің бір бөлігі. Адамзат тарихының барысында қоршаған әлемнің көптеген қабаттары осы салаға еніп, табиғатқа айналады. Мәдениет бір жағынан табиғат пен екінші жағынан қоғам арасындағы делдал ретінде қызмет етеді. Қоғамның табиғатқа әсері сияқты табиғи ортаның қоғамға әсері де мәдениет арқылы жүзеге асады.Табиғат пен мәдениетті бөлуге болмайды. Олар генетикалық тұрғыдан байланысты, өйткені адам - табиғат дамуының ең жоғары түсі, ал мәдениет - адам жасағанның ең үлкені. Табиғат - мәдениеттің материалы мен топырағы. Сайып келгенде, барлық жаратылыстану - бұл зерттеу, «табиғат сынағы». Табиғат - бұл ежелгі және тұрақты эстетикалық және көркемдік даму объектісі. Адам өзін үлкен әлем - Табиғаттың бір бөлігі ретінде сезінеді, сонымен бірге өзін табиғаттан ажыратады, ажыратады - оның өзін-өзі тану кезеңі.Адамзаттың таңы атқан кезде адам мен табиғаттың бірігуі әлі де онша қатты бұзылмаған еді. Алғашқы мәдениеттің негізі табиғатқа табынушылық болды - адам табиғатта өмір сүрді және өзін оның ажырамас бөлігі ретінде сезінді. Табиғат жақын болды, өйткені ол адамды тамақтандырды және суарды, сонымен бірге алыстағы - қорқынышты, белгісіз, жұмбақ. Мазмұндық және практикалық іс-әрекет барысында табиғаттың «адам сезімі» пайда болды: оны эстетикалық қабылдау ғана емес, оны адами қасиеттермен дарыту - ізгілендіру. Ол әрі шеберханаға, әрі ғибадатханаға айналды. Ертедегі адам үшін табиғат оның тайпасы өмір сүрген салыстырмалы түрде тар аумақпен шектелді.Содан кейін адам мен табиғат арасындағы қарама-қайшылық пайда болды. Сірә, бұл физикалық және руханилыққа қарсы болған кезде болған, табиғи табиғатты төмен, төмен деп түсінгенде. Бұған заманауи натуралистердің табиғатқа деген көзқарасы қосылды: табиғат - бұл шеберхана, ол адамға бағынышты, оның мүдделеріне сәйкес «түрлендірілуі» керек. Табиғатқа деген утилитарлық қатынас оған қатысты барлық нәрселердің рұқсат етілгендігіне әкелді. Мұнда тыйым салынған заң, дін және мораль жұмыс істемеді. Табиғатқа деген сүйсіну жоғалып кетті. Табиғат рух пен мәдениеттің антитезасы ретінде қабылдана бастады. Марксизм философиясында табиғат адамның өндірістік қызметінің объектісі ретінде қарастырылды. Осы уақытқа дейін И.В. Мичурин, айтпақшы, оны ешқашан өзінше бір философиялық қағида ретінде қарастырмады: «Біз табиғаттан мейірімділік күтетін ештеңе жоқ, оларды одан алу біздің міндетіміз». Демек, тәсіл әрдайым жер «туған ана» болған, өзендер әкенің қасиетті есімімен аталған халықтық мәдениеттің негізгі қағидаларына қайшы келеді. Табиғатқа деген мұндай сүйіспеншіліксіз ауылшаруашылық еңбегінің жоғары мәдениеті мүмкін емес. Бүгінде адамдар табиғаттан алынған несиелермен өмір сүруге дағдыланған, енді оларды қайтару мүмкін емес. жүктеу/скачать 37,4 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|