Архивтерді құру. Архивациялау түсінігі.ARJ, ZIP, RAR архиваторлары. Панельмен басқару. Жаңа архивтерді құру. Архивтен файлды жою

7.6 Архивтерді құру. Архивациялау түсінігі.ARJ, ZIP, RAR архиваторлары. Панельмен басқару. Жаңа архивтерді құру. Архивтен файлды жою.

Егер файл жадтың көп көлемін алса және дискетке сыймайтын болса, оны қысуға мүмкіндік беретін арнайы бағдармалар қолданылады.

Информацияны қысу дегеніміз – файлдағы информацияның көлемін кішірейту оны архивтеу деп атайды.

Архивтеу файлды бөгде адамдардың орынсыз қатынауынан информацияны парольмен қорғайды және файлдарды компьютерлік вирустардан бүлінуден жартылай қорғайды.

Архивтеу қарапайым қапшықтар мен файлдарды буып-түйіледі және арнайы архивтік файлға орналастыру

Архивтік файл дегеніміз өзінде бір немесе бірнеше файлдар немесе қысылған түрде қапшықтар арнайы түрде ұйымдастырылған файл.

Көлемі бойынша үлкен архивтік файлдар бірнеше дискілерде (томдарда орналасуы мүмкін. Мұндай архивті көптомды деп атайды.

Егер архивтеу процессі бар болса онда кері процесс архивтен шығару болуы қажет.
Архивтік файл құру үшін ондаған арнайы архиватор-бағдарламалар бар.Кең тараған бағдарламалардың ішінен ARJ,RAR, PRZIP атауға болады.

Осы архиваторлардың барлығы архивтеудің негізгі міндеттерін орындайды:

1. 
   Жаңа архивтерді құру;
   
2. 
   Архивтерден файлдарды алу;
   
3. 
   Бар архивке файлдарды қосу;
   
4. 
   Өзі шешілетін архивтерді құру;
   
5. 
   Көп томды архивтерді құру;
   
6. 
   Архивтерді бүтіндігіне тестілеу;
   
7. 
   Зақым келтірілген архивтерді толығымен немесе жартылай қалпына келтіру;
   
8. 
   Бөгде адамдардың қарауынан және өзгертуінен архивтерді қорғау.
   

1 WinRAR архиватор бағдарламасында қарапайым архив құру

1. 
   Керекті файлға оң батырмасын шертеді.
   
2. 
   Жанама менюден (Добавить в архив) таңдау.
   
3. 
   Шыққан терезеде Общие қосымшасы белсенді болады. Одан метод сжатия максимальный таңдау.
   

Параметры архивации: Добавить информацию для восстановления өрісіне жалауша қою, Дополнительно қосымшасында информация для восстановления өрісіне процентін орнатыңыз.

4. 
   Архивке атын беріңіз.
   
5. 
   ОК
   

2 Файлдарды архивтен шығару

1. 
   Архивке оң батырманы басу.
   
2. 
   Жанама менюден Извлечь в ......... немесе
   

Извлечь в текущую папку немесе

Извлечь в папку (аты) таңдау.

3. Егер Извлечь в.... таңдасаңыз, архивтегі файлдарды қай қапшыққа шығаратынын көрсетуге болады. Егер Извлечь в текущую папку таңдасаңыз, барлық файлдар ағымдағы қапшыққа шығарылады. Егер Извлечь в папку (аты) таңдасаңыз, сондай атпен қапшық құрылып, барлық файлдар соған шығарылады.

3 Өзі шешілетін архив құру

Параметры архиваций: Создать SFX архив өрісіне жалауша орнату.

4 Архивті томға бөлу

Разделить на тома: 1457664-3,5” таңдау.

5 Архивке пароль орнату

Дополнительно қосымшасында установить пароль батырмасын басу. Шыққан терезеде пароль еңгізу.

Магниттік иілгіш дискінің (FDD): көлемі 1,44 Мбайт. Бір дискетаға 600 бет мәтіндік информация сияды.

Магниттік қатты диск (HDD) хард диск – көлемі 40 Мб –тан 200 Гигабайдқа дейін информация сияды.

Лазерлік компакт-диск CD ROM- көлемі 700 Мб. Алғашқы стандарт бойынша CD дискіден оқылу жылдамдығын 150 Кбайт/сек. – бірлік (одинарная) жылдамдық деп аталды. Ал қазір оқылу жылдамдықтары 48, 50, 52 –ге CD дискілер бар, яғни бірлік жылдамдықты 48, 50, 52 есеге өсіріледі.

CDRW- информацияны жазуға/оқуға арналған компакт лазерлік дискілер пайда болды.

Flash жады – түрі кішкентай брелок сияқты сыртқы жад, көлемі 64, 128, 512 Мб (және одан да жоғары). Компьютерге USB – порт арқылы қосылады.

Дискқозғағыштардың – аттары бір әріппен А:, C:, D:, CD деп белгіленеді.

Дербес компьютерде кең тараған операциялық жүйелер: Windows 95, 98, 2000, ME, NT, XP, OS/2, LINUX, т.б.

Алмасу буфері – Информацияны уақытша сақтауға арналған жадының аралық аймағы. Папкалардың, файлдардың, құжаттардың, т.б. көшірмесін жасағанда және қолданбалы программалардың арасында информация алмасуға қолданылады. Буферде тұрған информацияны шексіз ала беруге болады.

Б
уферге информацияны жазу – Правка  Копировать (Вырезать) командалары (немесе сәйкес кнопкалар) немесе CTRL + С клавишалары қолданылады.

Буферден информацияны оқу – Правка  Вставить командасы (немесе сәйкес кнопка) немесе SHIFT + INSERT клавишалары қолданылады.

Буфердің мазмұнын көру – Пуск Программы Стандартные  Служебные Буфер обмена. Экранға буфердің мазмұны шығады.

9.3. Проводник программасы

Файлдар және папкалармен жұмыс жасауға арналған қызметші программа.

Проводник програмасын ашу – Пуск  Программы  Проводник немесе Пуск  Проводник.

Проводник програмасынан шығу – терезені жабу кнопкасын немесе ALT + F4.

Проводник программасының терезесі екі панельден тұрады. Сол жақтағы панельде иерархиалық түрде орналасқан папкалар тұрады. Оң жақтағы панельде, таңдалған папканың ішінде тұрған объектілер (папкалар, файлдар) көрінеді.

Проводник програмасында папкаларды құру, көшірмесін жасау, жою, атын өзгерту, программаны орындалуға жіберу, т. б. әрекеттер орындалады.

9.4. Басқару панелі, жүйені баптау

Windows жүйесінде оның параметрлерінің жұмысы келісілімді жұмыс жасауын баптайтын сервистік программалар Панель управления папкасында орналасады.

Жүйені баптау – Панель управления папкасына кіру: ПУСК Настройка  Панель управления. Ашылған папканың ішінде барша утилиттік программалардың пиктограмалары тұрады.

Установка и удаление программ – Windows жүйесінің немесе MS Office жетіспейтін компоненттерін қоюға арналған. Кейде мына компоненттер қойылмауы мүмкін: Географическая карта (MAP), WORD редактоында мәтінді әсерлейтін – WordART, формулаларды енгізуге арналған – Equation, т.б.

Мысалы: Просмотр Буфера режимін қою тәртібі: ПУСК→ Настройка→Панель управления →Установка и удаление программ → Установка Windows →Стандартные программы → Состав → Просмотр буфера обмена → ОК → ОК.

Экран – фонын, заставкасын т.б. өзгертуге арналған утилиттік программа.

Шрифты – бұл утилиттік программаның көмегімен жүйеде қойылған шрифтерді экранда көруге болады.

Жаңа шрифті қосу тәртібі: Файл →Установитъ шрифт  шрифт тұрған дискіні таңдау → папканы таңдау  керек шрифттің атын шерту  ОК.

Система – бұл утилиттік программа сіздің компьютеріңіздің конфигурациясын көрсетеді. Система арқылы құрылғылардың жаңа драйверлерін қоюға болады, мысалы монитордың драйверін.

Клавиатура – бұл утилиттік программа тілді таңдау, бір тілден екінші тілге ауысуға арналған «тез» клавишалар комбинацияларын және клавишаларды басуының аралық интервалының уақытын қоюға арналған.

Дата / Время – сағаттық белдеуді, ағымды уақытты және мерзімді (датаны) өзгертуге және көруге арналған.

Язык и стандарты – ақшалық бірліктің қолдану келісімін (мысалы, тнг., руб, т.б.), аймақтық тілді, сандардың және ақшананың жазылу форматтарын баптауға арналған. Мысалы сандардың жазылуын мына форматтарын қоюға болады: 15,20 немесе 15.20, немесе 15-20, немесе 15=20. Бірақта, Windows қосымша Excel, Access программаларында қолданылатын керек параметрлерді қою кажет.

Дискета

Дискетаны форматтау – Мой компъютер А: дискісін шерту  оң кнопканы басу  Форматироватъ  форматтау әдісін таңдау, әдетте: - Полное  Начатъ  Закрыть  Закрыть.

Баспаға шығару

Қосылып тұрған принтердің типін өзгерту немесе мүлдем алып тастау, және басқа принтерді қосу үшін: ПУСК  Настройка  Панель управления  Принтер, принтерді таңдау, егер олар бірнешеу болса  ОК.

Әр қолданбалы програмалардың әр қайсысының өзінің баспаға шығару режимдері бар.

Мысалы, WORD, Excel, Power Point програмаларында ол – Файл  Печать ... керек опцияларын баптау (текущая, с номера, т.б.)  ОК.

Баспаны үзу үшін – экранның төменгі жағындағы Принтер белгісін екі рет шерту  Принтер  Удалить задания.  Очистить очередь печатиДА.

Дыбыс. Дыбыс жазу

Sound Bluster – сөзінің аудармасы «дыбыс құралы», олар: дыбыс платасы, микрофон және дыбыс колонкалары.

Windows – тың дыбстық қосымшасын баптау – Пуск  Настройка  Панель управления Звук.

Мұнда әр бір мына программалық оқиғаларға: Запуск Windows, Выход из Windows, Открытие и закрытие программы, Критичёская ошибка дыбыстық тапсырыс жасауға болады.

Жүйенің дыбыс кітәпханасынан дыбыстарды өндіру – Пуск  Программы  Стандартные  Развлечения  Универсалъный проигрывателъ, Тип файлов - Секвенсор MIDI немесе Sound таңдау және керек мелодияны, мысалы «Бетховен, симфония №5».

Дыбыс кітәпханасы – WAV, MID, RMI кеңейтілулерімен Windows\Mmedia немесе Programm files\Mmedia папкаларында орналасады. Әмбебап CD дыбыстық ойнатқышы фондық режимде жұмыс жасайды.

Өз дыбысыңызды микрофон арқылы жазу – Файл → Программы → Стандартные →Развлечения → Звукозаписъ. Жазу қызыл кнопкасын шертіп, тақпақ немесе өлең айту.

Дыбысты сақтау – Файл Сохранитъ как → дыбыс файлының атын теру → Сохранитъ. Файл .WAV кеңейтілуімен сақталады, бірақ көп орын алады.

Дыбысты қайта өндіру – Файл → Открытъ (....

9.5. Файлдарды және папкаларды архивтеу

Уақытша қажет емес немесе тасымалдауға арналған файлдарды сығу (сжать), яғни архивтеуге болады. Ол үшін кең тараған WinZip және WinRAR архиваторлық программалар Windows жүйесінде орнатылып тұруы қажет.

Бір файлды немесе файлдар тобын архивтеу тәртібі – файлды(дарды) белгілеп, үстінен оң кнопканы басу  Добавить в архив (Упаковать в архив)  шыққан терезеде архиваторлық программаны таңдау Zip немесе  RAR  Обычный (сығу әдісі)  Размер тома (дискетаға сиятын қылып көлемін 1 457 664 деп таңдаған жақсы)   Создать SFX – архив (өз бетімен жазылатын архив).

Сынымен қатар басқа да параметрлерді таңдауға болады, мысалы  Дополнительно  Установить пароль.

Архивтелген файлдардың көлемі 2-3 есе кішірейеді, пиктограммалары қатталған кітәптар немесе қорабша түрінде белгіленеді.

Архивтелген файл(дарды) жазу – файлды оң кнопкамен шертіп  Извлечь файлы... .(немесе Извлечь в текущую папку)

Тез клавишалар комбинациялары

Alt + F4	Құжаттың немесе ағымды қолданбаның терезесін жабу
F1	Анықтамалық жүйені шақыру
Shift + F10	Динамикалық менюді шақыру
Ctrl + Esc	Бас менюге шығу
Ctrl + F6	Ашық тұрған құжаттардың терезелерінің арасында ауысу
Alt + Tab	Қосымша апрограммалардың арасында ауысу
Ctrl + Z	Соңғы операциядан бас тарту
Ctrl + A	Папкадағы объетілерді түгел белгілеу
Ctrl + X	Белгіленген объетілерді буферге ауыстыру (вырезать)
Ctrl + C	Белгіленген объетілердің буферге көшірмесін жіберу (копировать)
Ctrl + V	Буферде тұрған объетіні қою (вставить)
PrintScreen	Графикалық экранның көшірмесі буферге орналастырылады
Alt+Print Screen	Ағымды терезенің көшірмесі буферге орналастырылады

13.1. Internet желісі

Интернет – өте ауқымды, глобалды (әлемдік), компьютерлік желі, яғни Web (Желі) деп аталады. Дүниедегі ең үлкен компьютерлер торабын құрайды. Интернет ол, берілімдер банкі, қоры және пайдаланушылар арасында информацияның барлық түрлерімен алмасудың өте тиімді құралы.

Интернетке өзіңіздің компьютеріңізді қосу үшін: телефон байланысы және сізді Web-қа қосатын фирма (Провайдер) қажет.

Төменде Интернетте істелінетін қызмет түрлері және оларды орындауға арналған кейбір программалық құралдар келтірілген:

Internet Explorer - желіде құжаттарды қарау;

Rambler, Yahoo!, WhoWhere - желіде информацияны іздеу;

Outlook Express - электрондық поштаны қабылдау-жіберу және rambler.ru - өзіңізге, ақысыз пошталық жәшік құру;

ЧАТ және Net meeting - виртуаль әңгіме өткізу;

www.boom.ru. - интернетте өзіңіздің беттеріңізді оналастыру үшін.

13.2. Терминологиялар

Провайдер – Интернеттің қызметін жеткізуші, орындаушы ұйым. Мысалы: Nursat, Казтелеком, т.б.

Сервер – Желінің клиентімен байланыстырылған, Интернеттің басқа серверлеріне, компьютерлеріне, қызмет беретін информациясы бар программалық жүйе, компьютер.

Домен – компьютерлер тобының атының жалпы бөлімінің түрі (вид) организация.тип. Доменнің аты бойынша, аталған ішкі желі (подсеть) қай ұйымға жататынын анықтауға болады.

Мысалы: microsoft.com – коммерциялық кәсіпорыны, nasa.gov – үкіметтік мекеме т.с.с. Қазақстанның математика институтының домены math.kz.

FTP (эф-т-п) (File Transfer Protocol) протоколы – желімен информацияны жіберу технологиясы. FTP протоколы басқа серверлерде сақталған саны өте аумақты информацияға тез қатынасуды ұйымдастырады.

TCP/IP (ти-си-пи ай-пи) (Transmission Control-Internet protocol) – Интернетте информацияны жіберудің негізгі стандартты протоколы.

HTTP - протоколы – Web сервер мен броузер арасында гипермәтінді жіберу ережелері.

Броузер (Brouser) – Шолушы – Желідегі құжаттарды, яғни мәтіндерді, графиканы, адио-видиоклиптерді, анимациялық суреттерді, т.б. қарауға арналған программа. Броузер программасының негізгі міндеті: Web – беттерін Желіден жүктеу және оларды экранда көрсету. Броузер программасына Internet Explorer, Netscape Communicator жатады.

Web – страница (бет) – Желідегі құжаттың элементі, оны көруге, қатынауға мүмкіндік береді. Web – бетінің мазмұнында: мәтін, графика, анимация, дыбыс және гипермәтіндік (гипертекст) сілтемелер болады. Web – бетінің адресі уникалды URL-адресімен анықталады.

Мысалы: http://www.yahoo.com/.

Web – беттерінің жәй құжаттан ең күделі артықшылығы, басқа Web – беттерге гипермәтіндік (гипертекст) сілтемелерінің болуы. (төмендегі схеманы қараңыз).

URL-адрес – Web – беттің уникалды адресі, кез кеген құжаттың орналақан орнын бірмәнді анықтауға арналған.

URL адрестің жазылу құрамында: протоколдың аты, доменнің аты, домендық компьютерде құжатты іздеу жолы және құжаттың ішінде нақты орынға сілтеме тұрады.

Мысалы: http://www.soc.ru/dd/rus/index.html.

IP – адрес – жеке компьютердің Желідегі уникалды сандық адресі – Web-узелдің нөмірі, желінің нөмірі. Мысалы: 192.168.150.38. IP – адресті Провайдер береді.

IP – адресті табу немесе қою үшін – Жұмыс столында Сетевое окружение папкасын оң кнопкамен шерту Свойства TCP/IP (ти-си-пи ай-пи) Свойства.

Web- узел (сайт) – арқылы басқа құжаттардың әр түрлі элементтеріне барады.

Сайт (Site – орналасқан жері) – серверде орналасқан адрес, Web –беттердің кітабы деуге болады.

WWW (World Wide Web) (дүниежүзілік өрмек) – желімен байланыстырылған компьютерлер арасында информация алмасу гипермәтіндік жүйе ортасы. WWW – былайша айтқанда кітапхана сияқты. Web узел – кітапхананың кітаптары, Web – беттер – кітаптың беттері деп ұғуға болады.

Гиперссылка (гиперсілтеме) – бір-бірімен байланысқан сөздер, яғни бір құжаттың ішінен басқа құжатқа сілтеме. Құжаттың мәтінінде асты сызылған түйінді сөз, фраза, белгі, сурет кезіксе, оны «саусақпен» шертіп екінші құжатқа, одан үшінші құжатқа кіріп, қайта қайтуға болады.

Б
астапқы, негізгі бет (home page) – ол, сайттың алғашқы нүктесі, кітаптың мазмұны сияқты.

13.3. Web – беттерін қарау. Internet Explorer (IE)

Internet Explorer – Web–броузерлық, яғни шолушы программа – Интернетке кіруге, Желіде құжаттарды қарауға, электронды поштамен хабарды жіберуге және алуға арналған.

Internet Explorer – ге кіру: белгісін екі рет шерту. Немесе: Пуск Программы  Internet Explorer.

Web – беттерін қарау – егер керек Web – бетінің адресі (URL) белгілі болса, онда Адрес жолында сол адресті теріп -ді басу қажет. Мысалы: http://www.caravan.kz

13.4. Internet-те информацияны іздеу программалары

Интернетте пайдаланушылардың милиондаған адрестері бар. Сондықтан информацияны іздеуді жеңілдететін программалар құрылады. Керек информацияның адрестерін мамандандырылған каталогтардан да табуға болады.

Web адресті басқа серверлерден табу. Ең кең тараған информациялық-іздеу жүйе программалары (берілімдер базасы) – Ресейдің: rambler.ru, list.ru, aport.ru, rax.ru, altavista.com, yahoo.com. Соңғы екеуі жүйесі ағылшын тілді іздеу жүйесі.

Қазақстанның ресми және информациялық-жарнамалық серверлері: Kazakhstan.kz, site.kz, www.kz, allkz.host.ru, т.б. Информацияны іздеудің көптеген варианттары бар: тематика бойынша, түйінді сөздер бойынша, т.б.

Rambler информациялық-іздеу жүйесі

Программаға кіру – адресті теру: http://www.rambler.ru 

Тематика (каталогтар) бойынша іздеу – керек каталогты шерту, rambler жүйесінде каталогтар өте-өте көп, мысалы: Природа, Развлечения, Юмор, т.б. Таңдалған тематиканың аттары, адрестері және беттердің қысқаша сипатамалары шығады. Беттердің тізімдері порциямен 15-20 дан жығып отырады. Тізімнің астында беттерге өту линейкасы тұрады.

Түйінді сөздер бойынша іздеу ережелері

1. 
   Түйінді сөздер опциясында керек сұранысты енгізу.
   
2. 
   Сұраныста пробелмен бөлінген орысша (ағылшынша) бір немесе бірнеше сөздерді, сөзтіркестерді теру (нұсқау).
   
3. 
   Түйінді сөздерді And, Or және Not логикалық операциялармен біріктіруге болады. Мысалы: Иванов And kz. Кез келген терминдер әріптің барлық түрімен теріле береді.
   
4. 
   Құжатты қай тілде іздеуді нақтылау үшін – түйінді сөздердің тізіміне $RUSSIAN немесе $ENGLISH сөздерін теру.
   
5. 
   Шыққан нәтижені жаңалық дережесі бойынша іріктеу үшін – сөздердің тізіміне $YOUNG немесе $OLD сөздерін теру. $YOUNG сөзі бойынша, тізімінің жоғарғы жағында құжаттардың соңғы жаңартулары орналасады, ал $OLD сөзі бойынша, керісінше.
   

Мысалы: Алматыдағы ауа райы туралы информация табу үшін, мына түйінді сөздерді: прогноз погода Казахстан Алматы пробелмен бөліп нұсқау керек. Табылған беттерден, мысалы Site.kz таңдап, оның ішінен толық ауа райын таңдайық.

Ағымды бетті кейін қарағанға сақтау үшін – Файл  Сохранить как  папканы таңдау  атын теру  Сохранить. Қүжаттың кеңейтілуі .htm, .html.

Web – беттерін қарауды тездету үшін – Вид  Свойства обозревателя  Дополнительно  Мультимедиа  Вывод рисунков ( галочканы алып тастау). Сонда суреттер блокировкаға алынады да беттер тезірек ашыла бастайды. Ал егер кейбір суретті көру керек болса, онда оның орнын оң кнопкамен шерту  Показать рисунок.

13.5. E – mail (electronic mail) электрондық пошта

Электрондық пошта – информациямен тез алмасу үшін, дүние жүзінің кез келген нүктесімен байланыстыруға мүмкіндік беретін, Интернеттің ең кең тараған функциясы.

Электрондық поштамен жұмыс жасауға арналған программалар – Microsoft Outlook, Outlook Express, HotMail, т.б.

Электрондық поштаның адресінің құрамы: – пайдаланушының аты @ доменнің аты . доменнің типі. Мұнда: пайдаланушы атын - пайдаланушы өзі таңдайды; @ - белгісін «эт» немесе «собачка» дейді; доменнің атын - пошталық сервердің иесі қосады;

Мысалдар: nurad@mail.ru, inchin@math.kz.

Outlook Express – тің интерфейс терезесінде бірнеше міндетті түрде тұратын папкалар болады.

Олар: Входящие – түсетін корреспонденцияларды қабылдайды, Исходящие – жіберілген хаттарды, пошталық сервер өзіне шығарғанға дейін уақытша сақтайды, Отправленные – жіберілген хаттардың архивы, Удаленные – керек емес хаттарды уақытша сақтайды.

Жіберетін хатты жасау (дайындау) –Создать Сообщение шыққан «Создать сообщение» терезесінің құжат теру аймағында жіберілетін хаттың мазмұнын теру Кому аймағында жіберілетін электондық адресті теру, мысалы: inchin@math.kz Копия аймағында көшірмесін жіберетін адресті теру  Тема аймағында, қысқа түрде хаттың не туралы екенін теру Отправить кнопкасын шерту.

Хатты жіберу – Интернетке кіру → .... → Отправить кнопкасын шерту. Исходящие папкасында жіберілетін хаттардың саны пайда болады, бірақ хаттар кедергісіз кетсе, онда саны жойылады. Отправленные – папкасын шертіп, жіберілген хаттардың тізімін көруге болады.

Егер қандай да бір себеппен хат жіберілмесе, онда «Сообщение отправить не удалось» деген хабарлама шығады. Онда ең бірінші адрестің дұрыстығын, бөлуші символдардың, мысалы: \ , / , нүкте т.б. терілгенін тексеру қажет.

Хатты алу. Қабылданған корреспонденциялардың тізімін көру – Доставить почту кнопкасын немесе Входящие папкасын шерту. Барлық корреспонденцияның тізімі, қабылданған мерзімі және көлемдері шығады. Керек хабарламаны шертсе, мазмұны шығады.

жүктеу/скачать 1,01 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: