Факультативтік курс «Жануарлар дүниесі» 7 сынып Түсінік хат

Жануарлар әлемі- табиғи ортаның маңызды құрам бөлігі.Оған қамқорлық жасау үшін тиімді пайдалана білу керек. Жеке түрлердің ерекшеліктерін, олардың табиғаттағы ролін біле отырып, адам өзіне пайдалы жануарларды қорғауға, олардың санын көбейтіп, ауылшаруашылығы зиянкестерінің, ауру тасымалдап, ауру қоздырғыштардың көбеюін шектеуге септігін тигізеді. Жануарлар туралы, олардың әр түрлілігі, құрылысы, мінез-қылығы, көбеюі, шығу тегінің дамуы, таралуы және қоршаған ортамен қарым-қатынасы, сондай-ақ жануарлардың табиғаттағы және адамзат тіршілігіндегі мәні туралы осы курста толық мәлмет алуға болады.

-жануарлар дүниесі, олардың құрылысындағы ерекшеліктері, қоректенуі мен қозғалысы, табиғи қоршаған ортасына бейімделуіндегі өзгерістері туралы білімін кеңейту;

-биология кабинетіндегі оқу құралдарымен (жарық микроскоп, микро-препараттар) компьютермен (пезентация жасау) және сарамандық жұмыс-тарды орындау кезіндегі іскерлігін дамыту;

-жануарлар дүниесінің табиғаттағы және шаруашылықтағы маңызын біле отырып, оларды қорғай білуге тәрбиелеу.

• 
  тестік;
  
• 
  жалпы сұрау;
  
• 
  шағын эссе, әңгіме тапсырмасын тексеру;
  
• 
  сарамандық жұмыс қорытындысын тексеру;
  
• 
  оқушылардың дайындаған шығармашылық жұмыстарына конференция өткізу.
  

• 
  жануарлар әлемін жүйелеу;
  
• 
  жануарлардың тіршілік формасын;
  
• 
  жануарлар организмінің құрылысын;
  
• 
  жануарлардың маңызын, оларды қорғау шараларын.
  

• 
  өз бетінше шығармашылық жұмыстарды орындау;
  
• 
  көптеген ақпараттық көздермен жұмыс істей білу;
  
• 
  алған ақпараттарды анализдеп қорытынды шығару;
  
• 
  тапсырма орындауда шығармашылық әрекет ету.
  

Жануарлар әлемінің көптүрлілігіне жалпы шолу.Зоология этаптарының дамуы. Өсімдік және жануар жасушасының ұқсастығы мен айырмашылығы. Қоректік және тіршілік ортасы. Жануарлардың табиғаттағы орны. Жануар-ларды жүйелеу.

Біржасушалы организмдер ерекшелігі.Органоидтер-жасуша құрылымының элементі.Қарапайымдар жасушасындағы цитоплазма және ядро.Кәдімгі амебаның және кірпікшелі кебісшанің пішіні, қозғалу тәсілі.Паразитті споровиктер мен талшықтылар.

Көпжасушалылардың біржасушалылардан құрылысындағы ерекшелік-тер.Ұлпалар және мүшелер.Көпжасушалылардың пайда болуы туралы Э.Геккель мен И.Мечниковтың теориясы.Губкалардың мекен ортасы. Бүршіктену- көбею тәсілі.

Гидра-төменгі сатыдағы көпжасушалы жануар. Полиптер және медузалар: тір- шілігі және пішіні. Медузаның реактивті қозғалуы. Ішекқуыстылардың экологиялық формасы. Коралл полиптері.

Жалпақ құрттардың паразитті тіршілігі. Билатеральді симметрия. Гермофродизм.Жалпақ құрттар классификациясы. Сорғыш және таспа құрт-тардың тіршілігі, құрылысындағы ерекшеліктері.

Жұмыр құрттардың жалпы сипаттамасы. Адамда тіршілік ететін жұмыр құрт-тар, олардың құрылысындағы ерекшеліктер. Қазақстанда жиі кездесетін паразиттік құрттар.

Буылтық құрттардың билатеральды симметриялы құрылысындағы ерекшеліктер.Асқорыту, зәр шығару және қанайналым жүйесіндегі ерекшеліктері.Жынысты жыныссыз көбеюі.Регенерациясы.Жауын құртының сыртқы әсерге жауап беруі.

Ұлулар-былқылдақ денелі жануарлар.Қоректену тәсілі.Мантия қуысы.Ұлу дамуындағы паразитизм. Бауыраяқтылар мен қосжақтаулылардың бақалшағы. Меруерттің түзілуі.

Тікен терілілер-радиальды симметриялық жануарлар. Сыртқы құрылыс-ындағы ерекшеліктер. Су-түтікшелі жүйе.Теңіз жұлдызының тіршілік әрекеті.

Тікентерілілердің көптүрлілігі.

10-тақырып.Буынаяқтылар типі. Шаянтәрізділер класы. Өзен шаяны.2 сағат

Буынаяқтылардың сегменттелген құрылысының ерекшеліктері. Хитинді жабын. Өзен шянының тіршілік әрекеті құрылысы. Шаянтәрізділердің көптүр-лілігі. Зоопланктон. Тұщы су, теіңіз және құрлықтағы шаянтәрізділер. Шаянтәрізділердің маңызы.

Өрмекшітәрізділер-жыртқыштар.Шаршылы өрмекшінің сыртқы құрылысы. Ішектен тыс қорытылу.Тынысалу жүйесіндегі ерекшеліктері. Партеногенез.

Бунақденелілер табиғатта ең көп таралған жәндіктер.Көру мүшесінің құрылысындағы ерекшелік.Бунақденелілердің ауыз аппараттары мен қанаттарының көптүрлілігі.Бунақденелілердің сан алуандылығы.Оларға қарсы күрес жүргізу әдістері.Бунақденелілердің табиғаттағы ролі және адам үшін практикалық маңызы.

Хорда –ішкі қаңқа. Хордалылар типінің негізгі ерекшелігі. Қандауыршаның тіршілік ортасы және сыртқы құрылысы.Қандауыршаның көбеюі мен дамуын зерттеген А.О.Ковалевскийдің дәлелі.

Жалпы сипаттамасы.Өзен алабұғасының қабыршағының құрылысы. Қаңқасы.Торсылдағының қызметі.Балықтың тынысалуы мен қанайналымының ерекшелігі.Бүйір сызығы-гидростатикалық мүше. Шеміршекті балықтардың негізгі өкілі.Аквариум балықтары.

Ересек бақа мен итшабақтың құрылысындағы ерекшеліктер.Өкпе және терімен тынысалу.Қоршаған орта температурасына дене температурасының тәуелділігі.Қосмекенділер түрінің саналуандылығы және оларды қорғау.

Сыртқы құрылысындағы ерекшеліктер. Мүйізді қабыршақ.Қазақстанда мекендейтін жорғалаушылар. Жорғалаушылардың шығу тегі. Жорғалаушыларды қорғау.

Құстар- алғашқы жылы қанды жануарлар. Көгершіннің құрылысындағы ерекшеліктері. Қауырсынның құрылысы. Қосарынан тынысалу.Құстардың ұя салуы және маусымдық қоныс өзгертуі. Құстардың көптүрлілігі. Құсшаруашылығы.

Сүтқоректілердің тіршілік әрекеті және сыртқы құрылысы.Қанайналым және жүйке жүйесіндегі ерекшеліктер. Алғашқы аңдар. Негізгі отрядтарының жалпы сипаттамасы. Сүтқоректілердің маусымдық өзгерістері. Сүтқорек-тілердің маңызы және оларды қорғау. Қазақстандағы мал шаруашылығының негізгі бағыттары және жергілікті қолтұқымдары.

Жануарлар әлемі эволюциясының ғылыми дәлелдемелері.Ч.Дарвиннің эволюциялық ілімі.Тіршілік үшін күрес және табиғи сұрыпталу.

Табиғи бірлестіктегі организмдердің өзара байланысы.Қоректік тізбек.Адам әрекетінің табиғи бірлестікке әсері. Адамның фаунаны жоюы. Табиғатты қорғау.

1.ҚР балалар энциклопедиясы

2.Қ.Қайым және басқалар «Биология» оқулығы 7 сынып. Алматы «Атамұра»-2012ж

3.Қ.Қайым, Б.Мұханов, Р.Сәтімбеков, М.Шаймарданқызы «Жануартану» 7-8 сынып.Алматы «Рауан»-1994ж

4.Б.Е.Быховский және басқалар «Зоология» 6-7 сынып. Алматы «Мектеп»-1985ж

5.Е.Т.Бровкина, Н.И.Кузьмина «Зоология сабақтары» Алматы «Мектеп»-1983ж

6.А.Ф.Ковшарь, А.Б.Бекенов «В мире редких животных» Алматы «Қайнар»-1985ж

7.Х.Қыдырбаев, Р.Сәтімбеков, С.Махмутов «Су хайуанаттары» Алматы «Қайнар»-1988ж

8.Қ.Қайымов «Су асты әлемінің айнасы» Алматы «Қайнар»-1989ж

9.Х.Қыдырбаев және басқалар «Қазақстанның жануарлары» Алматы «Қайнар»-1995ж

10.Қазақстанның Қызыл кітабы-Алматы-1996ж

№ 26 жалпы білім беретін мектеп