Ғаламдық проблемалар

Ғаламдық
экологиялық
проблемалар
Ғаламдық проблемалар
- әлемді тұтас қамтитын 
табиғи
, 
табиғи-антропогендік
немесе 
таза антропогендік
құбылыстар. Осы құбылыстардың даму процесі
жаһандану
деп аталады. Қазіргі танда Халықаралық деңгейде мынадай ғаламдық
проблемалар бар:
Ресурстар проблемасы
;
Азық-түлік немесе ашаршылық проблемасы
;
Энергетикалық проблема
;
Демографиялық проблема
;
Климаттың өзгеруі
;
Экологиялық проблемалар
;
«Үшінші әлем» елдерінің артта қалуын жою
;
Қауіпті ауруларды жою
;
Әлемдік мұхит пен космосты игеру
;
Қылмыспен және терроризммен күрес
;

Наркобизнеспен күрес
.
Ғаламдық проблемаларды ерекше білім саласы - глобалистика зерттейді. Аталған
ғаламдық проблемалар өзара тығыз байланысты және барлығы іс жүзінде жердегі
экологиялық дағдарыстың даму процесімен қамтылады. Әрбір ғаламдық
проблеманы міндетті түрде шешу қажет, өйтпесе оның дамуы апатқа - өркениеттің
жойылуына дейін апарып соғады. Ғаламдық проблемаларды шешу үшін ғаламдық,
аймақтық, ұлттық бағдарламалар жасалады, бірақ оларға келісушілік және
үйлестірушілік жетіспейді. Ғаламдық проблемаларды шешуге жұмсалатын
шығындардың жартысына жуығын экологиялық проблемаларды шешу шығындары
құрайды. Өйткені басқа проблемалардың ішінде ғаламдық экологиялық
проблемаларды ең артықтау проблема деп санайды.
Ғаламдық экологиялық проблемалар - ғаламдық, аймақтық және ұлттық
деңгейлерде айқындалған экологиялық проблемалар кешені. Зор геосаяси
проблеманың экологиялық қауіптілігінің мынадай көріністері бар: табиғи экожүйенің
бүлінуі, озон қабатының жұқаруы, атмосфераның, Әлемдік мұхиттың ластануы,
биологиялық әралуандылықтың азаюы және т.б. Олар тек қана барлық елдердің
қатысуымен, БҰҰ-ның басқаруымен шешілуі мүмкін. Экологиялық проблемалардың
ғаламдығы оны шешу үшін барлық елдердің жігерін жұмылдыру қажеттігін тудырып
отыр; қарудың барлық түрлерін азайтпай экологиялық дағдарыстан айырылу мүмкін
еместігі; биосфераның жалпыға ортақ ластануына қарай ядролық соғыс ғана емес,
тіпті жай соғысты жүргізудің мәнсіздігі; қазіргі өркениеттің технологиялық
құрылымын қайта құру, өмір негізі болатын табиғатпен өзара іс-әрекеттің жаңа
сапалы әдістері мен құралдарын жасау; қоршаған ортаны қорғау проблемасы
бойынша БҰҰ органдары жұмысының тиімділігін арттыру және оларга төтенше
өкілеттік беру.
Атмосферадағы озонның мөлшері бар болғаны 0,004%-ды құрайды. 
Стратосферада
(10-50 км биіктіктегі) қалыңдығы 2-4 мм-ді құрайтын қабат. Атмосферада электр
зарядтарының, Күннің ультракүлгін 
радиацияларының
әсерінен оттегінің
молекуласынан (0
2
) озон молекуласы (О
3
) түзіледі. Озон қабаты биосфераның
жоғарғы шекарасы болып есептеледі. Одан жоғары орналасқан қабаттарда тіршілік
нышаны білінбейді. Жер бетіндегі барлық организмдердің тіршілігіне қауіпті Күннің
өте қысқа ультракүлгін сәулелерін сіңіріп отыруына (6500 есе) байланысты озон
қабатын «қорғаныш қабаты» деп те атайды. Озон қабатының 50%-ға бұзылуы
ультракүлгін радиацияларды 10 есеге көбейтеді. Озон қабатынан күннің ұзын
Озон қабатының (озоносфераның) бұзылуы.

толқынды ультракүлгін сәулелері (290-380 нм) өтіп кетеді. Біраз мөлшерде тіпті бұл
сәулелер адам үшін пайдалы да: терімізді қарайтып күйдіреді, организмнің
қорғаныштық қызметі артады. Тал түсте ультракүлгін сәулелердің концентрациясы
көп болғандықтан, күнге күйіп қыздырыну процесін шаңқай түске дейін жүргізген
жөн.
Озоносфераның
бұзылуы орны толмас жағдайларға, тері ісік ауруының күрт
көбеюіне, көз катарактасына, жүйке жүйесінің әлсіреуіне, мұхиттағы планктонның
жоғалуына, өсімдіктер мен жануарлар әлемінің мутациясына алып келеді.
1980 жылдары Антарктидадағы ғылыми жұмыс станцияларында жүргізілген
зерттеулерден атмосферадағы озон құрамының төмендегені байқалған. Осы
құбылыс- «