Байланысты: Ғылым тарихы және философиясы-emirsaba.org
аксиомалық әдіс – мәні белгілі бір заттай сала туралы жүйелі пікірлердің көп саны ішінен қисынды түрде басқа шынайы пікірлер шығатын сондай тұжырымды (теоремалар және жеке-дара шынайы пікірлер) бөліп алу болып табылатын ғылыми (әсіресе теориялық) білімді ұйымдастыру тәсілі.
актуализм – тарихи өзгеріп отыратын нысандарды ғылыми зерт- теу әдісі барысында олардың шынайы ахуалы олардың өткенін түсіну кілті болатын әдіс.
алыпсатарлық – метафизика негізінде жатқан, өмір сүретін, бар нәрсенің шекті негіздемелерін ұғынуға бағытталған арнайы философиялық пән сияқты білімдер тұрпаты. Ойлау және рефлек- сия көмегімен жүзеге асырылатын теориялық білім нысаны ретінде алыпсатарлық білімдер саласы тікелей тәжірибе саласынан жоғары тұрады. Жалпы мағынасында алыпсатарлық практикаға қарсы тұратын теорияны, яғни таным мен түсіндіруден басқа нысаны жоқ ойды білдіреді және тәжірибеге бағытталған іс-әрекеттер құралы сияқты ойға қарсы жорамалданады. Алыпсатарлық ахуалға – рефлексиямен бақылаушының сырттай белсенді бақылауына да, үдеріске – өз-өзін рефлексиялық қабылдауға да жатқызылады.
анализ (талдау) – зерттеу нысанасын бөлшектеуден тұратын ғылыми танымның маңызды әдістерінің бірі. Ол қашанда мазмұн деңгейінде әлдебір тұтастық ретінде белгілі бір құрамдас бөлшектерге, элементтерге, аспектілерге, қосымша жүйелерге беріледі.
антиинтеракционализм – соған сәйкес философия мен ғылымның мақсаттары бойынша әртүрлі болатыны соншалықты, олардың ара- сында ешқандай ішкі байланыс бола алмайтын философия мен ғылымның арақатынасы тұжырымдамасы (экзистенциализмнің, мәдениет философиясының, құндылықтар философиясының, өмір философиясының өкілдері және т.б.).
антиципация – болашақ оқиғалар субъектісін, «саңырауқұлақтың» ішкі және сыртқы жай-күйін күнібұрын біліп отыру; бірдеңе туралы алдын ала кесіп-пішіп қойған пікір.
антроптық ұстаным – қазіргі заманғы космологияның (әлемнің құрылымы мен дамуының жалпы заңдылықтары туралы ілім және астрономияның осы ілімге арналған саласының) негізгі тұжырымдарының бірі. Соған сәйкес Ғаламның онда адамның өмір сүруіне қарай ғажап бейімделуі орын алады.
антропологизм – 1) Адам теориясының, оның мәнінің, өмір сүру тәсілдері мен мағынасының жалпы теориясы ретіндегі философия нысанасының тұжырымдамасы; 2) барлық нысаналарды гуманитарлық танып білуге, олардың адами өлшемдегі мағынасы мен маңызын іздеуге деген ұстаным.