Ғылымның тарихы мен философиясының пәні
Теориялық танымның құрылымдық компоненттері:проблема, гипотеза, теория
жүктеу/скачать 436,98 Kb.
|
ылымны тарихы мен философиясыны п ні
| 12. Теориялық танымның құрылымдық компоненттері:проблема, гипотеза, теория.
Теориялық білімнің құрылымдық компоненттері проблема, гипотеза және теория болып табылады. Проблема дегеніміз - шешімдері белгісіз немесе толық білінбеген күрделі теориялық немесе практикалық мәселе. Дамымаған (проблемаға дейінгі) және дамыған проблемалар бар. Дамымаған проблемалар келесі ерекшеліктермен сипатталады: (1) олар белгілі бір теория, тұжырымдама негізінде пайда болды; (2) бұл қиын, стандартты емес тапсырмалар; (3) оларды шешу танымда пайда болған қарама-қайшылықты жоюға бағытталған; (4) проблеманы шешу жолдары белгісіз. Дамыған проблемалардың шешілуіне азды-көпті нақты белгілері бар. Гипотеза - зерттелетін объектілердің құрылымы мен құрылымдық элементтердің ішкі және сыртқы байланыстарының сипаты туралы белгілі бір әсер ететін себеп туралы тексеруді және дәлелдеуді қажет ететін болжам. Ғылыми гипотезаның келесі сипаттамалық қасиеттері бар: (1) өзектілігі, яғни ол сүйенетін фактілерге сәйкестігі; (2) тәжірибелік тексеру мүмкіндігі, бақылау немесе эксперименттік деректермен салыстыру (тексерілмейтін гипотезаларды қоспағанда); (3) бар ғылыми біліммен үйлесімділік; (4) гипотезаның түсіндіру күші болуы керек - оны растайтын фактілер мен салдардың белгілі бір саны гипотезадан шығарылуы керек. Ең көп фактілер алынған гипотеза ең үлкен түсіндіру күшіне ие болады; (5) қарапайымдылық - гипотезада ерікті болжамдар, субъективті қабаттар болмауы керек. Сипаттамалық, түсіндірмелік және болжамдық гипотезаларды ажыратамыз. Сипаттамалық гипотеза - бұл объектілердің маңызды қасиеттері, зерттелетін объектінің жеке элементтері арасындағы байланыстар сипаты туралы болжам. Түсіндірмелік гипотеза - бұл себептілік туралы болжам. Болжамдық гипотеза - бұл зерттеу объектісінің даму тенденциялары мен заңдылықтары туралы болжам. Теория дегеніміз - шындықтың белгілі бір аймағын адекватты және интегралды түрде көрсететін логикалық ұйымдастырылған білім, білімнің тұжырымдамалық жүйесі. Оның келесі қасиеттері бар: (1) теория - ұтымды ойлау әрекетінің түрі; (2) теория - сенімді білімнің ажырамас жүйесі; (3) теория фактілер жиынтығын сипаттап қана қоймай, оларды түсіндіреді, құбылыстар мен процестердің пайда болуы мен дамуын, олардың ішкі және сыртқы байланыстарын, себепті және басқа тәуелділіктерін ашады; (4) теориядағы барлық ережелер мен тұжырымдар дәлелденген. жүктеу/скачать 436,98 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|