5
TÓL JÁNE KIRME SÓZDER EMLESI
ПОЗИЦИЯ ТАЛҒАЙТЫН ӘРІПТЕР (Ә, Ү, Ө, Ұ, О; Б, Д) МЕН ОЛАРҒА
ҚОСЫМША ЖАЛҒАНУЫ
Ә әрпі.
Қазіргі қазақ тілінде
ә
дыбысы жеке фонема болып саналады. Зерттеушілердің
бір тобы
ә
фонемасын түркі тілдеріне араб, парсы сөздері арқылы енген десе, екінші тобы
оны төл дыбыстар қатарына жатқызып келеді. Қазіргі таңда бірқатар түркі,нақтылап ай-
тқанда, татар, ноғай, башқұрт, әзербайжан, ұйғыр тілдерінде
ә
жеке фонема ретінде таңба-
ланады. Ал өзбек, түрік, түркімен, қырғыз тілдерінде
ә
дыбысының естілімі болғанымен,
арнайы әріппен таңбаланбайды. Қазақ тілінде
ә
дыбысы төл сөздерде тек басқы буындар-
да кездеседі, ал соңғы буында тек араб, парсы сөздерінде қолданылады:
куә, күнә, шүбә,
сірә, жүдә, іңкәр, күмән, зәмзәм
т.б. 1941 жылы шыққан «Қазақ тілінің орыс графикасына
негізделген жаңа алфавиті мен орфографиясы» атты ережелер жинағында тек үш сөз ғана
ә
әрпімен жазылған:
сірә, мә, кә
. Басқа сөздердің барлығы, жуан
а
дыбысы арқылы
күна,
куа, күман
т.б. түрінде таңбаланған болатын. Ал 1960 жылдардан бастап соңғы буындағы
Достарыңызбен бөлісу: |
