39. «Түрмедебостандық жоқ, бірақ адам шындаса түрмеде де еркін бола алады» дегенді қалай түсінесіз? 40. Тағдыр деген не? Жазмыш деген не? Қылмыскердің қылмыс өткізуін мысал етіп түсіндіріп көріңіз. Тағдыр - еркіндікпен шектеседі. Мінезің сенің тағдырың деп Гераклит айтып кеткен. Тағдыр табиғат заңдылығы болып табылады. Себебі, бидай ексең тек бидай шығады, күріш шықпайды. Қоғамның тәртібі, адамның жағдайы барлығы тағдыр. Тағдырдан ешкім қашып құтыла алмайды, бірақ оны өзгертуге болады.
Жазмыш -
Қылмыскер егер қылмысты еріксіз жасаса ол қылмыскер емес. Ал егер өз еркімен жасайтын болса онда ол қылмыс жасаған болады. Сондықтан қылмыскерді еркі еркін болған себептен қылмыс істегендіктен жазалайды.
41. Адам қандай жағдайда еркін? (Яғни адам еркін болу үшін қандай төрт шарт қажет?) Қандай жағдайда сіз еркінсіз?
1)Өз таңдауыңды өзің ерікті белгілегенде
2)Таңдауыңа өз себеп-дәйегің болғанда
3)Таңдауға қарата ішкі құштарлық, қалау болғанда
4)Өз таңдауыңның нәтижесіне өзің жауапкер болғанда
42. «Қалау» мен «еркін болу» бір ме? Қалау - эмоционалды нәрсе. Қалау еркіндікті білдірмейді. Еркіндік қалау арқылы емес ішкі жан дүниенің талабы бойынша жүреді. Әр кезде нені қалап соны істесең, мысалы ұйқың келіп ұйықтасаң, тұрғың келіп тұрсаң деген жеңіл нәрселер еркіндікті білдірмейді. Себебі адамның ойына кез келген қалау келуі мүмкін, тіпті жақсы адам ойына қылмыс жасау келуі мүмкін. Еркін болу шынайы істеуге тиісті, өзі үшін маңызды нәрселерді істеу.
43. Еркіндіктің шегі бар ма? Бейпілдік деген не? Жауапкершіліксіз еркіндік дұрыс па? Еркіндіктің шегі
Бейпілдік - ойына не келгенді істеу, ол өзіне және өзгеге зиянды нәрсе істеу, қалау бойынша істеу. Ол еркіндік емес, адамды құлдыратады, нашарлатады, әлсіретеді және ақымақ етеді.
Жауапкершіліксіз еркіндік дұрыс емес.
44. Әлем елдері арасында Қазақстан халқының бостандық деңгейі қандай? Қазақстан 2020 жылы 167 елдің арасында 128 орында еркіндік деңгейінде болды. Яғни біздің еркіндік деңгейіміз орташа орында тұр.
