Философияляқ антропология мәселелер

Заңның категориялары:

• Терістеу – шығармашылық, жасампаздық терістеу, ол дамудың негізі. Қандай да болмасын жаңа, неғұрлым жоғары жетілген формалардың пайда болуының алғы шарты болып табылаиын терістеу.
• Терістеуді терістеу – қос терістеу, екі есе терістеу. Алдыңғы терістеу әрі терістеледі және әрі сақталады, бұрыңғы даму сатысынан чсақталғанның барлығы келесі сатьыға едәуір өзгертілген түрде өтеді.

Диалектика категориялары

Мән мен құбылыс

Жалпы мен жеке

Мазмұн мен форма

Себеп пен салдар

Қажеттілік пен кездейсоқтық

Мүмкіндік пен шындық

 Жүйе – тәртіпке келген өзара байланыстағы элементтер жиынтығы.

     Элемент - әрі қарабөлінбейтін жүйенің негізінде жатқан оның бөліктері.әрбір элемент бедгілі бір жүйенің қалыптасуына қатысады.

      Бүтін - өзінің іштей байланысты құрамдас бөліктерін бірлікке әкеліп, оны анықтайды.

      Мазмұн – заттың немесе құбылыстың барлық құрамдас бөліктерінің жиынтығы, олардың қасиеттері мен байланыстары, қайшылықтары жатады.

     Форма – мазмұнның өмір сүру тәсілі, оның ішкі ұйымдасу тәртібі.

Себеп, салдарлық байланыстар детерменизм (лат. анықтау) – дүниедегі заттар мен құбылыстардың белгілі бір заңдылықтардың негізіндегі байланыстары мен өзара тигізетін ықпалдарының арқасында өзгеріске түсуін зерттейтін ілім. Оған қарсы индетерминизм (лат анықталмайды) болмыстың себептілінгін мойындамайтын ілім.

     Себеп – зат немесе құбыфлыстың белгілі бір жағдайлардағы өзара әрекет негізіндегі қажетті түрде өзгеруі, я болмаса екінші зат, құбылысты тудыруын айтамыз.

      Салдар – белгілі бір себептердің негізде пайда болған зат, құбылыс.

      Шындық – заттың актуальды болмысы, мүмкіндік – ішкі қайшылықтардан шығатын заттың  дамуының бағыттары, алғышарты.

 Мүмкіндіктің шындыққа айналуы қажетілік пен кездейсоқтықтың өзара диалектикалық байланысының нәтижесінде іске асады.

      Қажеттлік – зат не қозғалыстың дамуындағы болмай қалмайтын, әрдайым іске асатын жақтары.