Физикалық шамалар атауы мен өлшем бірлігі
|
формуласы
|
Жылдамдық (м/с)
|
= s - жүрілген жол, t - уақыт
|
Орташа жылдамдық (м/с)
|
=
Жолдың жартысы =
уақыттың жартысы
|
Қозғалыс теңдеуі (м)
|
x= + t s= х және х0 –дененің бастапқы
және соңғы координатасы
|
Масса (кг)
|
= немесе * = *
|
Тығыздық (кг/м)
|
ρ= m – дене массасы, V -дене көлемі
|
Күштер (Н - Ньютон)
|
Fa=mg –ауырлық күші, g =9,8
P=mg - салмақ күші
F=Ng= mg- ұйкеліс күші, - үйкеліс коэффиенті
F=kx- серпімділік күші, k –қатаңдық, х –созылуы, сығылуы
|
Тең әркетті күш
|
Бағыттас Fтәк=F1 + F2 қарама-қарсы Fтәк=F1 - F2
|
Қысым (Па- Паскаль)
|
р = - қатты дене, F- күш, S - аудан p= ρgh – сұйықтар мен газдар үшін
|
Гидравликалық машина
|
|
Қатынас ыдыстар
|
= немесе 1h1 = 2 h2
|
Атмосфералық қысым
|
p0 =760 мм сын. бағ. = 105 Па, биіктік формуласы h =( p0 - p0)*12
|
Архимед күші
|
FA = c g Vд
|
Көтеруші күш
|
F = FA - Fa FA – Архимед күші, Fa – ауырлық күші
|
Денелердің жүзу шарттары
|
FA = Fa – жүзеді, FA Fa – қалқиды, FA Fa - батады
|
Жұмыс (Дж -Джоуль)
|
A= Fs немесе A=Fh
|
Қуат (Вт- Ватт)
|
N = N = F
|
Энергия (Дж-Джоуль)
|
E = Eк +Еп = const механикалық энергия
Ек = - кинетикалық энергия (қозғалыс энергиясы)
Еп = m g h – потенциалдық энергия (әсерлесу энергиясы)
Еп = - серіппенің потенциалдық энергиясы
|
Энергия өзгерісі
|
( - ) – кинетикалық энергия өзгерісі
) - потенциалдық энергия өзгерісі
( ) - серіппе потенц. энергиясы өзгерісі
|
Күш моменті (Н*м)
|
M=Fd мұндағы d – күш иіні
|
Моменттер ережесі
|
M1 = M2 немесе F1d1 = F2d2
|
Механиканың алтын ережесі
|
Күштен қанша есе ұтсақ, жолдан сонша есе ұтыламыз
|
Пайдалы әрекет коэфф. (Пәк)
|
Ƞ= немесе ƞ==
|
