Физиология (гректің physis – табиғат, logos – ілім)
Нерв жүйесінің орталық және перифериялық бөлімдерге бөлінуі (дамуы, құрылысы және функциясы бойынша)
жүктеу/скачать 0,71 Mb.
|
физиология
| Нерв жүйесінің орталық және перифериялық бөлімдерге бөлінуі (дамуы, құрылысы және функциясы бойынша).
Жүйке жүйесі екі бөлікке бөлінеді: Орталық және шеткі. Орталық жүйке жүйесінің құрамына бас және жұлын миы, перифериялық – нервтер, нерв түйіндері кіреді. Перифериялық жүйке жүйесі-бас және жұлын миынан тыс орналасқан жүйке жүйесінің шартты түрде бөлінетін бөлігі. Ол бас сүйек және жұлын нервтерінен, сондай-ақ вегетативтік нерв жүйесінің нервтері мен өрімдерінен тұрады. Орталық жүйке жүйесіне қарағанда, перифериялық жүйке жүйесі сүйектермен немесе гематоэнцефалдық тосқауылмен қорғалмаған және механикалық зақымдануларға ұшырауы мүмкін, оған токсиндердің әсері оңайырақ әсер етеді. Перифериялық жүйке жүйесі соматикалық жүйке жүйесі мен вегетативтік жүйке жүйесіне жіктеледі; кейбір дереккөздер сенсорлық жүйені де қосады. Перифериялық нерв жүйесі функционалдық және құрылымдық соматикалық нерв жүйесіне және вегетативті нерв жүйесіне бөлінеді. Соматикалық жүйке жүйесі дененің қозғалысын үйлестіруге, сондай-ақ сыртқы ынталандыруды алуға жауап береді. Бұл- саналы бақыланатын қызметті реттейтін жүйе. Вегетативті жүйке жүйесі, өз кезегінде, симпатикалық жүйке жүйесіне, парасимпатикалық жүйке жүйесіне және энтеральды жүйке жүйесіне бөлінеді. Симпатикалық жүйке жүйесі жақындаған қауіпке немесе күйзеліске жауап береді және басқа физиологиялық өзгерістермен бірге пульс жиілігінің және қан қысымының жоғарылауына жауап береді, сондай-ақ толқу сезімі пайда болғанда адреналин деңгейінің жоғарылауына ықпал етеді. Парасимпатикалық жүйке жүйесі, керісінше, адам демалғанда және босаңсу сезінгенде, ол қарашықтың тарылуы, жүрек соғуының баяулауы, қан тамырларының кеңеюі және ас қорыту және несеп-жыныс жүйесінің жұмысын ынталандыру сияқты нәрселерге жауап береді. Энтеральды жүйке жүйесінің рөлі ас қорыту, өңештен асқазанға, аш ішекке және тік ішекке дейінгі барлық аспектілерді басқарудан тұрады. Орталық жүйке жүйесі (ОЖЖ) — нейрондардан, олардың өсінділерінен және қосымша глия жасушаларынан тұратын жануарлар мен адамның жүйке жүйесінің негізгі бөлігі; омыртқасыздарда өзара тығыз байланысқан жүйке түйіндері (ганглийлер) жүйесі, омыртқалы жануарларда (адамды қоса алғанда) — жұлын және бас миы бар. ОЖЖ басты және өзіндік функциясы - қарапайым және күрделі рефлекстерді жүзеге асыру. Адамда және басқа да жоғары сатылы жануарларда ОЖЖ төменгі және орта бөлімдері-жұлын миы, сопақша миы, аралық ми және мишық-жеке органдар мен жоғары дамыған организм жүйелерінің қызметін реттейді, олардың арасындағы байланыс пен өзара арақатынас жүзеге асырады, ағзаның бірлігі мен оның қызметінің тұтастығын қамтамасыз етеді. Бас миының үлкен жарты шарының ОЖЖ — тінінің жоғары бөліміндегі туындылар— негізінен қоршаған ортамен біртұтас организм ретінде байланыс пен өзара қарым-қатынасты реттейді. Орталық нерв жүйесі омыртқалыларда бас сүйек жүйкелерін, бас миынан шығатын жұлын миынан, омыртқааралық нерв түйіндерін қамтитын перифериялық нерв жүйесі арқылы ағзаның барлық органдары мен ұлпаларымен байланысты; вегетативті нерв жүйесі — оларға сәйкес келетін және кететін нерв талшықтары бар нерв түйіндері. ОЖЖ құрамына нейроглия жасушалары кіреді, олар онда тірек және қорғау қызметін атқарады, жүйке жасушаларының метаболизміне қатысады. Ми және жұлын үш ми қабығымен қоршалған: қатты, өрмекші және тамыр. Бас миы қорғаныш капсуласына — жұлынның бас сүйегіне — омыртқада. жүктеу/скачать 0,71 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|