Буын және оған тән белгілер
Сөз айтылғанда тұтас, бірден айтылмайды. Сөздердің ай-тылуында ауа толқыны үзіліп-үзіліп шығады. Бір сөздің
ішінде ауа толқынына негізделген бірнеше бөлшек бола береді.
Сөздегі бір дауыстының немесе дауысты мен
дауыссыздың бөлшек-теніп айтылуын буын
дейміз, өйткені ауа сөздің құрамындағы дауыстыларды айтқанда еркін
шығады да, дауыссыздарды айт-қанда кедергіге ұшырайды. Сонда буын өкпеден келе жатқан фонациялықа ауамен тікелей
байланысты болады. Сондықтан сөздің буынға бөлінуі дауысты дыбысқа байланысты. Сөзде қан-ша дауысты дыбыс болса,
сонша буын болады, өйткені тек да-уысты дыбыс қана буын жасай алады. Дауыссыз дыбыс буын жасай алмайды, ол
дауысты дыбыспен бірге буын құрамына кіреді. Мысалы:
қа-ла, ө-нер, жас-тық, та-ма-ша,
т.б
Буынға тән негізгі белгілер:
1. буын болу үшін оның құрамында дауысты дыбыс болу керек және оның саны бір буында біреуден артық болмауы
тиіс;
2. буында мағына болмайды. Кейбір сөздердің әрбір буы-ны лексикалық немесе морфологиялық мағынасы бар
бөлшек-терге тура келіп қалады. Мысалы:
ат-ты-лар-ға
деген төрт буынды сөздің бірінші буыны –
Достарыңызбен бөлісу: |
