Форма 12 Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік фармацевтика академиясы Техникалық және кәсіби білім беру факультеті

Кафедра мәжілісінде қаралды және бекітілді

«___»_________

№ «___» хаттама

«Бекітемін»

Кафедра меңгерушісі: Е.Қ.Сәлім

1. 
   Сағат саны: 3 (100%)
   
2. 
   Сабақ түрі: тәжірибелік
   
3. 
   Сабақтың мақсаты:
   

4. 
   Оқыту әдісі: шағын топпен жұмыс.
   
5. 
   Материалды-техникалық жабдықталуы:
   

а) өзіндік жұмыстарға арналған кеспелер, тест, тапсырмалары.

б) оқыту орны: қазақ тілі дәрісханасы.

Әдебиеттер:

1. 
   Ж.Доспанова., С. Сарсембекова., Г.Шаһарман. «Практикалық қазақ тілі" Алматы, 2002 ж.
   
2. 
   Ж.Бектұров., А.Бектұрова «Қазақ тілі для начинающих», А-1994, 345 б.
   
3. 
   Бектұров Ш., Серғалиев М. «Қазақ тілі» Алматы, 1994 ж.
   
4. 
   Оралбаева Н., Әбдіғалиева Г., Шалабаев Б, « Практикалық қазақ тілі» Алматы, 1993
   
5. 
   А.Жапбаров., Д.Р.Тайменова., С.Ә.Тұрмаханова. Қазақ тілі І бөлім. Шымкент, 2002.
   
6. 
   Мырзабеков С. Қазақ тілінің дыбыстық жүйесі.Алматы,1999ж.
   

б) Қосымша әдебиеттер:

1. Беріков Н. «Қазақ тілі сабақтары», Алматы-1997ж

2. Қожахметова Х. «40 уроков в казахского языка» Алматы, 1985

3. Молдабеков к. «Говарим по казахский». Для студентов русских отделений Вузов. Алматы 1992ж.

4. Түймебаев Ж. «Қазақ тілі», Алматы-1992ж.

5. Бектұров Ш. Бектұрова А. Қазақ тілі для начинающих, Алматы, 1994ж.

6. «Тіл туралы» Заң. 1997, 11 шілде.

• 
  Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру.
  
• 
  Оқытушылардың сабаққа дайындығын тексеру.
  
• 
  Сабақтың мақсаты мен міндеті.
  

1. Қиысу, матасу, меңгеру тәсілдері

2. Септік жалғаулы сөздердің септеуліктермен тіркесте болуы

3. Сөздік минимумдар

Қазақстанның жері кең- байтақ, табиғаты әр түрлі. Мұнда асқар тау да , өзен де, шөл де бар. Қазақстанда ірі қалалар көп.

Дүние жүзінде Қазақстан жер аумағы бойынша алдыңғы қатардың бірінде тұрады. Біздің Қазақстан- көп ұлтты мемлекет. Республикамызда тек қана қазақтар ғана емес, сонымен қатар орыс, ұйғыр, татар, кәріс, өзбек, қырғыз,түрік және тағы басқа ұлт өкілдері тұрады. Біздің республикамыздың өзінің анты, әнұраны, елтаңбасы, туы бар. Оны әрбір Қазақстанның азаматы білуі тиіс. Қазақстан республикасының астанасы-Астана қаласы. Ол өте әдемі қала. Қазір ол жерде биік ғимараттар, зәулім үйлер салынып жатыр.

Республикамыз табиғи қазыналарға өте бай. Бізде өсетін өсімдіктер денсаулыққа пайдалы. Қазақстанның жері пайдалы кендерге де толы. Мұнда жер шарындағы кез-келген байлықтың барлық түрі кездеседі: тас, көмір, мұнай, темір, мыс пен алтын тағы басқа қазба байлықтар өндіріледі.

Қазақстан –астыққа бай өлке. Мен өз елімді жақсы көремін. Оның көркейюіне бар үлесімді қосамын.

Қазақстанның тарихы өте терең. Отырар, Сауран, Шелек, Түркістан және тағы басқа да тарихи қалалар қазірге дейін адамдарды таң қалдыруда.Біздің ата-бабаларымыз бұл жерде ақ найзаның ұшымен, ақ білектің күшімен қорғаған. Сондықтан да, біз елімізді қорғап, құрмет тұтуымыз керек. Егеменді еліміздің қадірін түсіне білуіміз керек.

Қазақ тіліне тән, орыс тілінде жоқ 9 дыбыс барынан хабардар боларсыздар. Олардың түрлерін алдыңғы сабақтарымызда өткен болатынбыз. Енді соларды еске түсіріп, дауысты, дауыссызға бөліп дыбысталу ерекшеліктеріне тоқталыңыздар.

11. Жаңа тақырыпты бекіту: 25 мин (19 %)

1-тапсырма. Мәтінді оқып , мазмұнымен танысыңдар.

Еліміз тәуелсіздігінің он жылында «Болашақ» бағдарламасы бойынша 713 қазақстандық жастар өркениетті елдерде білім алыпты. Солардың жиырмасы туған тамырынан қол үзіп, Отан-Анасына оралмаған. Солардың бірде-біреуінен мемлекет қорынан бөлінген қаржыны өндіріп алу қарастырылмаған. Өткен жылы «Болашақ» бағдарламасы бойынша өткізілген конкурс қорытындысы негізінде биыл шетелдердегі беделді жоғары оқу орындарына үш мыңға жуық еліміздің жастары жіберілетін болды. Үкімет оқу кезеңіне жұмсалатын қаржы көздерін шешіп те қойды.

Сол сияқты былтыр Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі мен Қытайдың ұлттық мұнай-газ корпорациясы арасында білім саласындағы ынтымақтастық туралы келісімге қол қойылды. Келісімге сәйкес, Қытай жағы Қазақстаннан 15 оқу озатын бакалавр бағдарламасы бойынша Қытайдың жоғарғы оқу орындарына оқыту үшін Қытай ұлттық мұнай-газ корпорациясының гранты бойынша 1,35 миллион АҚШ доллары шеңберінде жыл сайын 15 үміткер Қытайға оқуға жіберілетін болады.

Жалпы, біз қазақ жастарының шетелдерге білім алуына қарсы емеспіз. Бірақ әрнәрсенің қайтарымы болуы керектігін естен шығармағанымыз абзал.

2- тапсырма: Сөйлемдерді мәтін бойынша өзгертіп жазыңдар

1. 
   713 қазақстандық өркениетті елдерде білім алыпты.
   
2. 
   Олардың отызы Отан-Анасына оралмаған.
   
3. 
   Шетелдік беделді ЖОО-на 2000-ға жуық жастар баратын болды.
   
4. 
   Білім саласында мәдениет туралы келісімге қол қойылды.
   
5. 
   Келісім бойынша 2 жыл сайын үміткерлер Қытайға оқуға барады
   

1. 
   жастар туралы
   
2. 
   білімді ұрпақ туралы
   
3. 
   нарық туралы
   
4. 
   экология туралы
   
5. 
   тарих туралы
   
6. 
   жас ұрпақ туралы
   

1. Қазақстан байлығы туралы

2. Отан отбасынан басталады.

3. Қазақ тіліне тән дыбыстарды ата

13.Үйге тапсырма беру.

«Менің елім-Қазақстан» тақырыбына мәтін жазып келу

а) техникалық құралдар: мултимедиялық жабдықтар

а) өзіндік жұмыстарға арналған кеспелер, тест, тапсырмалары.

б) оқыту орны: қазақ тілі дәрісханасы
Әдебиеттер:

1. 
   Ж.Доспанова., С. Сарсембекова., Г.Шаһарман. «Практикалық қазақ тілі" Алматы, 2002 ж.
   
2. 
   Ж.Бектұров., А.Бектұрова «Қазақ тілі для начинающих», А-1994, 345 б.
   
3. 
   Бектұров Ш., Серғалиев М. «Қазақ тілі» Алматы, 1994 ж.
   
4. 
   Оралбаева Н., Әбдіғалиева Г., Шалабаев Б, « Практикалық қазақ тілі» Алматы, 1993
   

6.Мырзабеков С. Қазақ тілінің дыбыстық жүйесі.Алматы,1999ж.

б) Қосымша әдебиеттер:

1. 
   Беріков Н. «Қазақ тілі сабақтары», Алматы-1997ж
   
2. 
   Қожахметова Х. «40 уроков в казахского языка» Алматы, 1985
   
3. 
   Молдабеков к. «Говорим по казахский». Для студентов русских отделений Вузов. Алматы 1992ж.
   
4. 
   Түймебаев Ж. «Қазақ тілі», Алматы-1992ж.
   
5. 
   Бектұров Ш. Бектұрова А. Қазақ тілі для начинающих, Алматы, 1994ж.
   
6. 
   «Тіл туралы» Заң. 1997, 11 шілде.
   

• 
  Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру.
  
• 
  Оқытушылардың сабаққа дайындығын тексеру.
  
• 
  Сабақтың мақсаты мен міндеті.
  

1. Қазақстан қандай мемлекет ?

2. Қазақ тіліндегі дыбыстар туралы

3. Қазақ тіліне тән дыбыстар

Орфография-гректің дұрыс жазамын деген сөзінен шыққан. Барлық тілдерде айтылуы мен жазылуында айырмашылық бар сөздер болуы мүмкін. Солардың дұрыс жазылуын зерттейтін тілдің бір саласын орфография деп атаймыз.

Орфоэпия- гректің дұрыс сөйлеу деген сөздерінен алынған термин.

Орфография- дұрыс жазудың нормасы болса, орфоэпия- дұрыс сөйлеудің нормасы. Орфография заңдары сияқты, орфоэпияның да белгілі бір ізге түскен қағидалары бар. Жеке сөздермен сөз тіркестерін нақышына келтіріп дұрыс сөйлей білу айтайын деген ойды екінші біреуге анық, айқын етіп жеткізудің сөйлеуші мен тыңдаушының бір-біріне тез де мүлтіксіз түсінуінің кепілі болады.

Ауызекі сөйлеудің орын тәртібі мен жүйесі бар. Сөйлеу принцптері баршаға бірдей ортақ болады. Әркім әр түрлі сөйлемей, жалпы халық тілінде ежелден бері қалыптасқан сөйлеу нормаларын бұлжытпай қолдануға тиіс. Дұрыс сөйлеу нормаларын бұлжытпай қолдануға тиіс. Дұрыс сөйлеу нормалары-жеке дыбысты айтудан бастап бүтіндей сөйлемді, бүкіл бір мәтінді нақышына келтіріп, мәнерлі де әсерлі түрде айта да, оқи да білу деген сөз. Дұрыс сөйлеу, дұрыс оқу көп нәрсені жетік білуге байланысты.

Түбір мен қосымшаны, сөз бен сөздің аралығындағы көрші дыбыстардың бір-біріне ықпал етіп, ыңғайласып, үйлесіп қолданылуын үндестік заңы деп атайды. Мысалы: Бейсенбі сөзін айтқанда Бейсембіге айналады. Ондағы н дыбысы ықпалдың әсерінен м дыбысына айналып кетуі. Тарақ сөзіне тәуелдік жалғауы жалғанғанда тарағы болып өзгеріске түсуі соның айғағы.

Сабыр, мағына, сантиметр, манифактура , мазмұн, итарқа, бұқара, бүлдірген, қызметкер, балдыр, ахуал, аукцион, тұяқ, түндік, ұрыс, участок, фойе, футляр, шахта, реферат, оркестр.

1. Орфография дегеніміз не ?

2. Орфоэпия дегеніміз не ?

3. Қазақ тіліндегі үндестік заңы

Тақырыпқа байланысты мысалдар жазып келу.

1. 
   Сабақтың тақырыбы:Қазақстан көп ұлтты мемлекет. Зат есім және оның категориялары.
   

2. 
   Сағат саны: 3 (100%)
   

а) техникалық құралдар: мултимедиялық жабдықтар

а) өзіндік жұмыстарға арналған кеспелер, тест, тапсырмалары.

б) оқыту орны: қазақ тілі дәрісханасы
Әдебиеттер:

1. 
   Ж.Доспанова., С. Сарсембекова., Г.Шаһарман. «Практикалық қазақ тілі" Алматы, 2002 ж.
   
2. 
   Ж.Бектұров., А.Бектұрова «Қазақ тілі для начинающих», А-1994, 345 б.
   
3. 
   Бектұров Ш., Серғалиев М. «Қазақ тілі» Алматы, 1994 ж.
   
4. 
   Оралбаева Н., Әбдіғалиева Г., Шалабаев Б, « Практикалық қазақ тілі» Алматы, 1993
   
5. 
   А.Жапбаров., Д.Р.Тайменова., С.Ә.Тұрмаханова. Қазақ тілі І бөлім. Шымкент, 2002.
   
6. 
   Мырзабеков С. Қазақ тілінің дыбыстық жүйесі.Алматы,1999ж.
   

1. 
   Беріков Н. «Қазақ тілі сабақтары», Алматы-1997ж
   
2. 
   Қожахметова Х. «40 уроков в казахского языка» Алматы, 1985
   
3. 
   Молдабеков к. «Говарим по казахский». Для студентов русских отделений Вузов. Алматы 1992ж.
   
4. 
   Түймебаев Ж. «Қазақ тілі», Алматы-1992ж.
   
5. 
   Бектұров Ш. Бектұрова А. Қазақ тілі для начинающих, Алматы, 1994ж.
   
6. 
   «Тіл туралы» Заң. 1997, 11 шілде.
   

• 
  Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру.
  
• 
  Оқытушылардың сабаққа дайындығын тексеру.
  
• 
  Сабақтың мақсаты мен міндеті.
  

1. Қазақ тіліне тән дыбыстар

2. Орфография,орфоэпия туралы түсінік

3. Үндестік заңы

Қазақстан халқының саны 10997 жылғы 1 қаңтарда 15 млн. 860,7 мың адамды құрады.

Республикамыздағы саны жағынан ең елеулі этностарды құрайтындар: қазақтар: 50,6 пайыз, орыстар :32,2, украиндер 4,5 пайыз, немістер 1,9 пайыз.

Қазіргі уақытта Республиканың солтүстігінде еуропалық этностар өкілдері, ал, оңтүстігінде байырғы этнос пен бір кезде азия республикаларынан келіп қоныстанғандар басым.Начало формы

Қазақ тілінде кім? деген сұрау адамға қойылады. Оған кісі аттары, адамның кәсібімен байланысты атаулар жатады. Қорлан, Нұрлан, Болат, Күміс,Әлия

не? деген сұрау адамнан басқа заттардың бәріне қойылады. Оған жанды заттардың, жансыз заттардың атаулары жатады ағаш, қағаз, өсімдік, көше ауыл, қой, ешкі, құс т.б.

Зат есімнің құрамында көзбен көріп, қолмен ұстауға болатын деректі заттардың атаулары да,оймен танылатын дерексіз заттардың атаулары да бар: адам, қол, көз, ақыл, сана ой, зейін, үміт талап т.б.

Зат есімнің категориялары дегенде оның түрленуін айтуымызға болады. Зат есімнің көптік,септік, тәуелдік, жіктік категорияларын қабылдауы деп түсінуіміз керек. Зат есімнің осы жалғаулардың барлығын қабылдауы грамматикалық түрден түрлене алады.
11. Жаңа тақырыпты бекіту: 25 мин (19 %)

1- тапсырма Мына сұрақтарды пайдаланып, бір-біріңмен сөйлесіңдер.

-Сен тұратын жерде қандай ағаштар өседі?

-Сен қандай гүлдерді білесің?

-Саған қандай ағаш, қандай гүл ұнайды?

-Қандай шөп атауларын білесің, біздің далада олардың қайсысы өседі?

Сабақ, жапырақ, бұтақ, жаңғақ, салмақ, терек, шөп, қабық.

1. Қазақстан қанша ұлт өкілдері тұрады.

2. Қазіргі таңда қазақстан халқының саны қанша?

3. Зат есім дегеніміз не ?

4. Зат есімнің категориялары.
13. Үйге тапсырма беру:

Мәтінмен жұмыс жасап келу.

1. 
   Сабақтың тақырыбы:Мемлекеттік рәміздер. Етістік . Етістіктің дара және күрделі түрлері.
   

а) техникалық құралдар: мултимедиялық жабдықтар

а) өзіндік жұмыстарға арналған кеспелер, тест, тапсырмалары.

б) оқыту орны: қазақ тілі дәрісханасы
Әдебиеттер:

1. 
   Ж.Доспанова., С. Сарсембекова., Г.Шаһарман. «Практикалық қазақ тілі" Алматы, 2002 ж.
   
2. 
   Ж.Бектұров., А.Бектұрова «Қазақ тілі для начинающих», А-1994, 345 б.
   
3. 
   Бектұров Ш., Серғалиев М. «Қазақ тілі» Алматы, 1994 ж.
   
4. 
   Оралбаева Н., Әбдіғалиева Г., Шалабаев Б, « Практикалық қазақ тілі» Алматы, 1993
   
5. 
   А.Жапбаров., Д.Р.Тайменова., С.Ә.Тұрмаханова. Қазақ тілі І бөлім. Шымкент, 2002.
   
6. 
   Мырзабеков С. Қазақ тілінің дыбыстық жүйесі.Алматы,1999ж.
   

б) Қосымша әдебиеттер:

1. Беріков Н. «Қазақ тілі сабақтары», Алматы-1997ж

2. Қожахметова Х. «40 уроков в казахского языка» Алматы, 1985

3. Молдабеков к. «Говарим по казахский». Для студентов русских отделений Вузов. Алматы 1992ж.

4. Түймебаев Ж. «Қазақ тілі», Алматы-1992ж.

5. Бектұров Ш. Бектұрова А. Қазақ тілі для начинающих, Алматы, 1994ж.

6. «Тіл туралы» Заң. 1997, 11 шілде.

• 
  Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру.
  
• 
  Оқытушылардың сабаққа дайындығын тексеру.
  
• 
  Сабақтың мақсаты мен міндеті.
  

1. Қандай сөз табын зат есім деп атаймыз.

2. Зат есімнің категориялары туралы не білесіз?

3. Көптік категорияның жасалуына тоқталыңыз.

4. « Қазақстан –көп ұлтты мемлекет» тақырыбына шағын эссе жазу.
10.Жаңа сабақты түсіндіру: 45 мин.(33 %)
Лексикалық тақырып: Мемлекеттік рәміздер
Әрбір егеменді елдің өзіне тән мемлекеттік рәміздері белгілері болады. Оған ту, елтаңба, әнұран жатады.

Қазақстан республикасының азаматтары, сондай-ақ елімізде тұрып жатқан кез-келген адам Қазақстан Республикасының әнұраны мен елтаңбасын құрмет тұтуға міндетті.

Мемлекеттік ту Республика Президентінің сарайына, Парламенттің, Үкіметтің, Министрдің және басқа мемлекеттік мекемелердің, Қазақстанның шет елдегі елшіліктегі ғимаратына тұрақты орнатылады. Бұлардан басқа ту ұлттық мерекелер кезінде көтеріледі.

Мемлекеттік елтаңба мөрге, металл ақшаға, мемлекеттік ғимараттарға салынады. Елтаңбада көгілдір түс аясында шаңырақ бейнеленген, шаңырақты айнала күн сәулесіндей тарап уықтар шаншылған,оны аңыз пырақтар көмкеріп тұр. Елтаңбаның жоғарғы жағында бесбұрышты жұлдыз, а төменгі жағында «Қазақстан» деген жазу бар. Реңі-алтын көгілдір түсті. Авторлары сәулетшілер : Ж.М.Мәліков, Ш.А.Уалихан.

Мемлекеттік әнұранды салтанатты жиналыстар мен мәжілістерде орындайды. Шет елдердің басшыларынт қарсы алғанда немесе шығарыпи салғанда оларға мемлекеттік әнқран әуендерімен, Қазақстан Республикасының әнұраны көпшілік алдында орындалған кезде , қатысушылар әнұранды тұрып тыңдайды. Әнұран мәтінін жаттап алып, салтанатты жағдайларда қосылып айту әрбір Қазақстан Республикасы азаматының міндеті. Әнұран авторлары : Ш. Қалдаяқов, Н.Нәжімединов,Н.Назарбаев .
Грамматикалық тақырып: Етістік. Етістіктің дара және күрделі түрлері
Заттың қимылын, амалын, жай-күйін білдіретін сөздерді етістік дейміз. Мысалы : Ол ән салды. Сен домбыра тарт.Етістік не істеді? Не істейді? Не қылған ? деген сұрақтарға жауап береді. Сөйлемнің баяндауыш, пысықтауыш қызметін атқарады.

Тұлғасына қарай етістік негізгі, туынды түбір болып бөлінеді.

Негізгі түбір етістіктер-құрамы бөлшектеуге келмейтін біртұтас морфемадан тұратын сөздер. Мысалы: ал. Кел, бар, оқы, жүр, тұр т.б.

Туынды түбір етістіктер сөз тудырушы жұрнақтар арқылы жасалатын құрамы ең кемі екі морфемадан тұратын сөздер. Мысалы : ақта ( ақ-та), жасар(жас-ар ), бірік ( бір-ік), сана( са-на)

Лексикалық мағынаны білдіретін етістіктің құрамы бір сөзден де, бірнеше сөзден де болады, Сондықтан етістіктер құрамына қарай дара және күрделіге бөлінеді.

Қимыл, амал-әрекетті бір ғана сөз білдірсе, ондай етістікті дара етістік дейміз. Мысалы: кел, оқы, кет, жүр, сөйле т.б.

Екі я бірнеше етістік біртұтас күрделі қимыл-әрекетті білдірсе, ондай етістікті күрделі етістік дейміз. Мысалы: келіп кет, барып қайт, алып кет, кіріп шық, бара кет, айта кел т.б.

Мұндай күрделі етістіктің құрамындағы сыңарлар лексикалық мағынаға бірдей үлес қосады. Басқаша айтқанда, күрделі етістіктің лексикалық мағынасы оның құрамындағы жеке сыңарлардың мағынасының жалпыланған жиынтығынан жасалады да, күрделі қимыл әрекетті білдіреді.

1- тапсырма қ дыбысын дұрыс айтып үйреніңдер: қасқыр, қоян,борсық, сияқты, қырғауыл, жапалақ,

1. Тест сұрақтары

2. Суретпен жұмыс

3. Слайд шоу

13. Үйге тапсырма беру.

«Туған жердің түтіні» шығарма жазу