Г а м д информатика
§ 4. Файл және бумамен жұмыс
жүктеу/скачать 12,09 Mb. Pdf көрінісі
|
5кл
| § 4. Файл және бумамен жұмыс
Сен дер тө мен гі сы нып тар да файл, бу ма, таңбаша (ярлык) ұғым да ры мен та ныс бол дың дар. Бұл та қы рып та файл ұғы мы на ке ңі рек тоқ та ла мыз. Комп ютердіңатқаратынқызметі қандай? Ком пью тер әр түр лі ақ па рат тар ды (сан дық, мә тін дік, гра фи ка лық жә не ды быс тық) өң деу, сақ тау жә не түр лен ді ру қыз ме тін ат қа ра ды. Ком пью тер де атал ған ақ па рат түр ле рі мен жұ мыс іс теу ге ар нал ған ар найы прог рам ма лар бар. Мы са лы, мә тін мен жұ мыс іс теу ге ар нал ған прог рам ма лар мә тін дік ре дак тор деп атала ды. Ком пью тер де орын да ла тын әре кет тү рі не қа рай прог рам ма таң да ла ды, егер су рет са лып, оны өң дей тін бол сақ, он да гра фи ка лық ре дак тор лар ды пай да ла на мыз. Со ны мен, ком пью тер де жұ мыс іс теу бел гі лі бір прог рам ма лық құ рал ды ша қы ру ар қы лы жү зе ге аса ды. Прог рам ма ны ша қыр ған нан кей ін сол прог рам ма лық құ рал да жа ңа құ жат ашы ла ды. Ком пью тер де гі бар лық прог рам ма лық құ рал дар файл тү рін де сақ тала ды. Дә лі рек айт қан да, файл прог рам ма не ме се құ жат бо луы мүм кін. Файл дың атауы екі бө лік тен тұ ра ды. Файл атауы ның нүк те ден кей ін гі оң жақ бө лі гін де ор на лас қан сим волдар файл дың тү рін, те гін анық тай ды. Ол ке ңей ті лім деп ата ла ды (16-су рет). Файл атауы ның сол жақ бө лі гі нің ұзын ды ғы на бе рі ле тін сим вол са ны 1ден 255ке дей ін бо луы мүм кін. Бі рақ фай лға атау бер ген де файл маз мұ ны на сәй кес, ша ғын сим вол дар мен ата ған дұ рыс. М • файлдардың кеңейтілімі; • буманыңтүрлері. • файлдегенімізне? • ақпаратқалай өңделеді? Файлдыңкеңейтілімі кесте.doc файлдың атауы кеңейтілімі А А А А 30 Р МАА файлдың атауы файлдың атауы файлдың атауы А А кеңейтілімі кеңейтілімі кеңейтілімі А А Н НН кесте.doc кесте.doc Н Н Н кеңейтілімі кеңейтілімі кеңейтілімі - тү рін де сақ тала ды. Дә лі рек айт қан да, файл прог рам ма не ме се тү рін де сақ тала ды. Дә лі рек айт қан да, файл прог рам ма не ме се П іс теу бел гі лі бір прог рам ма лық құ рал ды ша қы ру ар қы лы іс теу бел гі лі бір прог рам ма лық құ рал ды ша қы ру ар қы лы жү зе ге аса ды. Прог рам ма ны ша қыр ған нан кей ін сол прог рам жү зе ге аса ды. Прог рам ма ны ша қыр ған нан кей ін сол прог рам ма лық құ рал да жа ңа құ жат ашы ла ды. ма лық құ рал да жа ңа құ жат ашы ла ды. Ком пью тер де гі бар лық прог рам ма лық құ рал дар файл Ком пью тер де гі бар лық прог рам ма лық құ рал дар файл тү рін де сақ тала ды. Дә лі рек айт қан да, файл прог рам ма не ме се тү рін де сақ тала ды. Дә лі рек айт қан да, файл прог рам ма не ме се В пью тер де орын да ла тын әре кет тү рі не қа рай прог рам ма таң да пью тер де орын да ла тын әре кет тү рі не қа рай прог рам ма таң да ла ды, егер су рет са лып, оны өң дей тін бол сақ, он да ла ды, егер су рет са лып, оны өң дей тін бол сақ, он да пай да ла на мыз. Со ны мен, ком пью тер де жұ мыс пай да ла на мыз. Со ны мен, ком пью тер де жұ мыс іс теу бел гі лі бір прог рам ма лық құ рал ды ша қы ру ар қы лы іс теу бел гі лі бір прог рам ма лық құ рал ды ша қы ру ар қы лы жү зе ге аса ды. Прог рам ма ны ша қыр ған нан кей ін сол прог рам жү зе ге аса ды. Прог рам ма ны ша қыр ған нан кей ін сол прог рам б өң деу, сақ тау жә не түр лен ді ру қыз ме тін ат қа ра ды. Ком пью өң деу, сақ тау жә не түр лен ді ру қыз ме тін ат қа ра ды. Ком пью тер де атал ған ақ па рат түр ле рі мен жұ мыс іс теу ге ар нал ған тер де атал ған ақ па рат түр ле рі мен жұ мыс іс теу ге ар нал ған ар найы прог рам ма лар бар. Мы са лы, мә тін мен жұ мыс іс теу ге ар найы прог рам ма лар бар. Мы са лы, мә тін мен жұ мыс іс теу ге мә тін дік ре дак тор мә тін дік ре дак тор пью тер де орын да ла тын әре кет тү рі не қа рай прог рам ма таң да пью тер де орын да ла тын әре кет тү рі не қа рай прог рам ма таң да а дық, мә тін дік, гра фи ка лық жә не ды быс тық) дық, мә тін дік, гра фи ка лық жә не ды быс тық) өң деу, сақ тау жә не түр лен ді ру қыз ме тін ат қа ра ды. Ком пью өң деу, сақ тау жә не түр лен ді ру қыз ме тін ат қа ра ды. Ком пью тер де атал ған ақ па рат түр ле рі мен жұ мыс іс теу ге ар нал ған тер де атал ған ақ па рат түр ле рі мен жұ мыс іс теу ге ар нал ған ар найы прог рам ма лар бар. Мы са лы, мә тін мен жұ мыс іс теу ге ар найы прог рам ма лар бар. Мы са лы, мә тін мен жұ мыс іс теу ге с Комп ютердіңатқаратынқызметі Комп ютердіңатқаратынқызметі Ком пью тер әр түр лі ақ па рат тар ды (сан Ком пью тер әр түр лі ақ па рат тар ды (сан дық, мә тін дік, гра фи ка лық жә не ды быс тық) дық, мә тін дік, гра фи ка лық жә не ды быс тық) өң деу, сақ тау жә не түр лен ді ру қыз ме тін ат қа ра ды. Ком пью өң деу, сақ тау жә не түр лен ді ру қыз ме тін ат қа ра ды. Ком пью п Комп ютердіңатқаратынқызметі Комп ютердіңатқаратынқызметі а Сен дер тө мен гі сы нып тар да файл, бу ма, Сен дер тө мен гі сы нып тар да файл, бу ма, таңбаша (ярлык) ұғым да ры мен та ныс бол таңбаша (ярлык) ұғым да ры мен та ныс бол дың дар. Бұл та қы рып та файл ұғы мы на дың дар. Бұл та қы рып та файл ұғы мы на с Сен дер тө мен гі сы нып тар да файл, бу ма, Сен дер тө мен гі сы нып тар да файл, бу ма, таңбаша (ярлык) ұғым да ры мен та ныс бол таңбаша (ярлык) ұғым да ры мен та ныс бол ы ы 31 файлдың типі мен оның қай программада жасалғандығын білдіреді. Мысалы – мәтіндік ақпарат – дыбыстық ақпарат – бейнеақпарат. Ақ па рат тың түр ле рі не қа рай бе рі ле тін файл дың ке ңей ті лім де рі бір тип ті ақ па рат үшін де әр түр лі бо ла ды. Мы са лы, мә тін дік файл дар ды әр түр лі ке ңей ті лім мен сақ тау ға бо ла ды. Ол ту ра лы то лық мә лі мет 3-кес те де кел ті ріл ген. Түрліфайлдықкеңейтілім № Файл дың ке ңей ті лі мі Файл дың атауы 1 .txt, .docх, .dotх, .rtf мә тін дік файл дар, Word жә не WordPad құ жат та ры 2 .exe, .com прог рам ма лар жә не қол дан ба лы фай лда р 3 .bat ко ман да лық файл 4 .bmp, .jpeg гра фи ка лық қол дан ба ның файлдары 5 .htm webИнтернет па рақ ша сы 6 .rar, .arj, .zip мұ ра ғат тық файл дар 7 .sys жүйе лік файл 8 .wav фо ног раф қол дан ба ның ды быс тық фай лы 9 .avi бейнебаян (ви де ок лип) 10 .xlsх Excel кес те лік про цес со ры ның құ жа ты 11 .pptх PowerPoint қол дан ба ның презентациясы М Файл атауына пайдаланылатын символдарға шектеу қойылатынын ұмытпаңдар! Файл атауында символдарын пайдалануға болмайды. А А А Р Р М Файл атауына пайдаланылатын символдарға шектеу қойылатынын ұмытпаңдар! Р Р Файл атауында символдарын пайдалануға болмайды. М М М М 11 .pptх М М М М Файл атауына пайдаланылатын символдарға шектеу қойылатынын А А АА АААААААААА бейнебаян (ви де ок лип) Excel кес те лік про цес со ры ның құ жа ты PowerPoint қол дан ба ның презентациясы Н Н Н ННННННН Н Н webИнтернет па рақ ша сы мұ ра ғат тық файл дар жүйе лік файл фо ног раф қол дан ба ның ды быс тық фай лы бейнебаян (ви де ок лип) - - webИнтернет па рақ ша сы мұ ра ғат тық файл дар П П П П П П П П прог рам ма лар жә не қол дан ба лы фай лда р ко ман да лық файл гра фи ка лық қол дан ба ның файлдары webИнтернет па рақ ша сы В В В В В В В Файл дың атауы мә тін дік файл дар, Word жә не WordPad құ жат прог рам ма лар жә не қол дан ба лы фай лда р б кел ті ріл ген. кел ті ріл ген. Түрліфайлдықкеңейтілім Түрліфайлдықкеңейтілім б б б Файл дың атауы а мә тін дік файл дар ды әр түр лі ке ңей ті лім мен сақ тау ға бо ла ды. мә тін дік файл дар ды әр түр лі ке ңей ті лім мен сақ тау ға бо ла ды. кел ті ріл ген. кел ті ріл ген. Түрліфайлдықкеңейтілім Түрліфайлдықкеңейтілім с Ақ па рат тың түр ле рі не қа рай бе рі ле тін файл дың ке ңей ті Ақ па рат тың түр ле рі не қа рай бе рі ле тін файл дың ке ңей ті лім де рі бір тип ті ақ па рат үшін де әр түр лі бо ла ды. Мы са лы, лім де рі бір тип ті ақ па рат үшін де әр түр лі бо ла ды. Мы са лы, мә тін дік файл дар ды әр түр лі ке ңей ті лім мен сақ тау ға бо ла ды. мә тін дік файл дар ды әр түр лі ке ңей ті лім мен сақ тау ға бо ла ды. п п Ақ па рат тың түр ле рі не қа рай бе рі ле тін файл дың ке ңей ті Ақ па рат тың түр ле рі не қа рай бе рі ле тін файл дың ке ңей ті а с с файлдың типі мен оның қай программада ы ы ы 32 Мәтіндік файл Кестелік файл Презентация файлы Дыбыстық файл Графиктік файл Файлдарпиктограммасы Сон дайақ, файл тү рі не сәй кес оның атауы ның жа нын да пик тог рам ма сы бо ла ды, со ған қа рап, оның қан дай құ жат еке нін бір ден анық тай ала мыз (17-су рет). Сақталғанфайлдардықайдаорналастырып, жинақтапқоюғаболады? Тұр мыс тық дең гей де бу ма ны кә дім гі іші не қа ғаз бет те рін, файл дар ды са ла тын бу ма лар мен са лыс ты ру ға бо ла ды. Мы са лы, кең се де гі құ жат тар рет сіз сө ре ге ор на лас са, оны із деп та бу қи ын. Сон дық тан олар ды ар найы бу ма лар ға са лып жи нап қой сақ, оңай та бу ға бо ла ды. Сол си яқ ты ком пью тер де гі файл дар ды рет теп, жи нақ тап, әр түр лі атау мен бу ма ға сақ тау ға бо ла ды. Бу ма лар дың атауы файл дың атауы си яқ ты оның маз мұ нын көр се те ала ды. Бу ма лар да прог рам ма лар, таң ба ша лар, файл дар жә не бас қа бу ма лар да бо луы мүм кін. Бу ма бос бо луы да мүм кін. Бу ма да атауы бір дей нысандар бол мауы ке рек. Бу ма лар дың ке ңей ті лі мі бол май ды. Бу ма ның ішін қа рап шы ғу үшін, тінтуірдің сол жақ ба тыр ма сын екі рет ба су жет кі лік ті (18-су рет). Е Мынадай атаулармен файлдар мен бумалар сақ талмайды. Олар O , , A , LO K , L, O 1, O 2, O 3, O 4, O 5, O 6, O 7, O 8, O 9, L 1, L 2, L 3, L 4, L 5, L 6, L 7, L 8, L 9. А А А А 32 Р Р Мынадай атаулармен файлдар мен бумалар сақ талмайды. Олар O , , A , LO K , L, O 1, O 2, O 3, O 4, O 5, O 6, O 7, O 8, O 9, L 1, L 2, L 3, L 4, L 5, L 6, L 7, L 8, L 9. М жет кі лік ті жет кі лік ті М М М Е Мынадай атаулармен файлдар мен бумалар сақ талмайды. Олар O , А ша лар, файл дар жә не бас қа бу ма лар да бо луы мүм кін. Бу ма ша лар, файл дар жә не бас қа бу ма лар да бо луы мүм кін. Бу ма бос бо луы да мүм кін. Бу ма да атауы бір дей нысандар бол мауы бос бо луы да мүм кін. Бу ма да атауы бір дей нысандар бол мауы ке рек. Бу ма лар дың ке ңей ті лі мі бол май ды. Бу ма ның ішін ке рек. Бу ма лар дың ке ңей ті лі мі бол май ды. Бу ма ның ішін қа рап шы ғу үшін, тінтуірдің сол жақ ба тыр ма сын екі рет ба су қа рап шы ғу үшін, тінтуірдің сол жақ ба тыр ма сын екі рет ба су жет кі лік ті жет кі лік ті (18-су рет). (18-су рет). Н Бу ма лар дың атауы файл дың атауы си яқ ты оның маз Бу ма лар дың атауы файл дың атауы си яқ ты оның маз мұ нын көр се те ала ды. Бу ма лар да прог рам ма лар, таң ба мұ нын көр се те ала ды. Бу ма лар да прог рам ма лар, таң ба ша лар, файл дар жә не бас қа бу ма лар да бо луы мүм кін. Бу ма ша лар, файл дар жә не бас қа бу ма лар да бо луы мүм кін. Бу ма бос бо луы да мүм кін. Бу ма да атауы бір дей нысандар бол мауы бос бо луы да мүм кін. Бу ма да атауы бір дей нысандар бол мауы ке рек. Бу ма лар дың ке ңей ті лі мі бол май ды. Бу ма ның ішін ке рек. Бу ма лар дың ке ңей ті лі мі бол май ды. Бу ма ның ішін - жи нақ тап, әр түр лі атау мен бу ма ға сақ тау ға бо ла ды. жи нақ тап, әр түр лі атау мен бу ма ға сақ тау ға бо ла ды. Бу ма лар дың атауы файл дың атауы си яқ ты оның маз Бу ма лар дың атауы файл дың атауы си яқ ты оның маз П файл дар ды са ла тын бу ма лар мен са лыс ты ру ға бо ла ды. Мы са лы, файл дар ды са ла тын бу ма лар мен са лыс ты ру ға бо ла ды. Мы са лы, кең се де гі құ жат тар рет сіз сө ре ге ор на лас са, оны із деп та бу қи ын. кең се де гі құ жат тар рет сіз сө ре ге ор на лас са, оны із деп та бу қи ын. П Сон дық тан олар ды ар найы бу ма лар ға са лып жи нап қой сақ, оңай Сон дық тан олар ды ар найы бу ма лар ға са лып жи нап қой сақ, оңай та бу ға бо ла ды. Сол си яқ ты ком пью тер де гі файл дар ды рет теп, та бу ға бо ла ды. Сол си яқ ты ком пью тер де гі файл дар ды рет теп, жи нақ тап, әр түр лі атау мен бу ма ға сақ тау ға бо ла ды. жи нақ тап, әр түр лі атау мен бу ма ға сақ тау ға бо ла ды. В Сақталғанфайлдардықайдаорналастырып, Сақталғанфайлдардықайдаорналастырып, Тұр мыс тық дең гей де бу ма ны кә дім гі іші не қа ғаз бет те рін, Тұр мыс тық дең гей де бу ма ны кә дім гі іші не қа ғаз бет те рін, файл дар ды са ла тын бу ма лар мен са лыс ты ру ға бо ла ды. Мы са лы, файл дар ды са ла тын бу ма лар мен са лыс ты ру ға бо ла ды. Мы са лы, кең се де гі құ жат тар рет сіз сө ре ге ор на лас са, оны із деп та бу қи ын. кең се де гі құ жат тар рет сіз сө ре ге ор на лас са, оны із деп та бу қи ын. б Сон дайақ, файл тү рі не сәй кес оның атауы ның жа нын да Сон дайақ, файл тү рі не сәй кес оның атауы ның жа нын да пик тог рам ма сы бо ла ды, со ған қа рап, оның қан дай құ жат еке пик тог рам ма сы бо ла ды, со ған қа рап, оның қан дай құ жат еке (17-су рет). (17-су рет). Сақталғанфайлдардықайдаорналастырып, Сақталғанфайлдардықайдаорналастырып, а Сон дайақ, файл тү рі не сәй кес оның атауы ның жа нын да Сон дайақ, файл тү рі не сәй кес оның атауы ның жа нын да пик тог рам ма сы бо ла ды, со ған қа рап, оның қан дай құ жат еке пик тог рам ма сы бо ла ды, со ған қа рап, оның қан дай құ жат еке с Файлдарпиктограммасы Файлдарпиктограммасы Сон дайақ, файл тү рі не сәй кес оның атауы ның жа нын да Сон дайақ, файл тү рі не сәй кес оның атауы ның жа нын да па сс Графиктік файл файл файл сс ы ы ы Графиктік 33 Файл Бума Атауы Кеңейтілімі Файлдың көлемі Файлменбума Бу ма лар ды екі түр ге жік теп қа рас ты ру ға бо ла ды: • жүйе лік бу ма – ка та лог тар; • қол да ны ла тын жұ мыс бу ма ла ры (Ме нің ком пьюте рім, прин тер лер жә не т.б.) Бу ма лар, ком пью тер де бел гі лі тәр тіп пен ор на ла са ды, оны ие рар хия деп атай ды (19-сурет). Менің компьютерім Жұмыс үстелі Себет Бумалар Файлдар Таңбашалар Файлдар Таңбашалар Басқару тақтасы С D Принтерлер Бумалардыңорналасуреті А А Р РРР М МММММ А ААА Н ННННН - -- П Бу ма лар, ком пью тер де бел гі лі тәр тіп пен ор на ла са ды, оны Бу ма лар, ком пью тер де бел гі лі тәр тіп пен ор на ла са ды, оны (19-сурет). (19-сурет). П В Бу ма лар ды екі түр ге жік теп қа рас ты ру ға бо ла ды: Бу ма лар ды екі түр ге жік теп қа рас ты ру ға бо ла ды: • жүйе лік бу ма – ка та лог тар; • жүйе лік бу ма – ка та лог тар; • қол да ны ла тын жұ мыс бу ма ла ры (Ме нің ком пьюте рім, • қол да ны ла тын жұ мыс бу ма ла ры (Ме нің ком пьюте рім, Бу ма лар, ком пью тер де бел гі лі тәр тіп пен ор на ла са ды, оны Бу ма лар, ком пью тер де бел гі лі тәр тіп пен ор на ла са ды, оны б Файлменбума Файлменбума Бу ма лар ды екі түр ге жік теп қа рас ты ру ға бо ла ды: Бу ма лар ды екі түр ге жік теп қа рас ты ру ға бо ла ды: ас с п п а а сы ы 34 Таңбаша (ярлык) – кез келген программаға қойылған сілтеме көрсеткіші (20-сурет). Мысалы, күнделікті қолданылатын програм маларды тез әрі жеңіл іске қосу үшін Жұмыс үстеліне оның таңбашасын орнатуға болады. Таңбаша мен файлды сырт көрінісіне қарап ажырата аламыз. Сол жақ бұрышында кіш кентай бағыттаушы көрсетілген. Б 1. Файл, бума, таңбаша де ге ні міз не? 2. Жа ңа бу ма қа лай құ ры ла ды? 3. Кез кел ген құ жат қа лай сақ тала ды? 4. Файл дың ке ңей ті лімі де ген не? 5. Файл кеңейтілімі бойынша қалай анықталады? Т 1. Неліктен файлды шағын символдармен атайды? 2. Файлдың кеңейтілімі не үшін қажет? 3. Пиктограммалар не үшін қажет? 4. Иерархия неліктен маңызды? 5. Не себепті буманың атауын файл мазмұнына сәйкес қояды? Т Ком пью тер лік бу ма мен қа ра пай ым бу ма ны жә не таң баша мен фай лды са лыс ты рың дар. Ұқсастығы Ұқсастығы Таңбаша Б Т Т А А А А 34 Р Р М ММ А баша мен фай лды са лыс ты рың дар. баша мен фай лды са лыс ты рың дар. А Н Ком пью тер лік бу ма мен қа ра пай ым бу ма ны жә не таң Ком пью тер лік бу ма мен қа ра пай ым бу ма ны жә не таң баша мен фай лды са лыс ты рың дар. баша мен фай лды са лыс ты рың дар. НН - - П 2. Файлдың кеңейтілімі не үшін қажет? 2. Файлдың кеңейтілімі не үшін қажет? 3. Пиктограммалар не үшін қажет? 3. Пиктограммалар не үшін қажет? 4. Иерархия неліктен маңызды? 4. Иерархия неліктен маңызды? 5. Не себепті буманың атауын файл мазмұнына сәйкес қояды? 5. Не себепті буманың атауын файл мазмұнына сәйкес қояды? П П В 1. Неліктен файлды шағын символдармен атайды? 1. Неліктен файлды шағын символдармен атайды? 2. Файлдың кеңейтілімі не үшін қажет? 2. Файлдың кеңейтілімі не үшін қажет? 3. Пиктограммалар не үшін қажет? 3. Пиктограммалар не үшін қажет? В б 2. Жа ңа бу ма қа лай құ ры ла ды? 2. Жа ңа бу ма қа лай құ ры ла ды? 3. Кез кел ген құ жат қа лай сақ тала ды? 3. Кез кел ген құ жат қа лай сақ тала ды? 4. Файл дың ке ңей ті лімі де ген не? 4. Файл дың ке ңей ті лімі де ген не? 5. Файл кеңейтілімі бойынша қалай анықталады? 5. Файл кеңейтілімі бойынша қалай анықталады? б а 1. Файл, бума, таңбаша де ге ні міз не? 1. Файл, бума, таңбаша де ге ні міз не? 3. Кез кел ген құ жат қа лай сақ тала ды? 3. Кез кел ген құ жат қа лай сақ тала ды? с кентай бағыттаушы көрсетілген. кентай бағыттаушы көрсетілген. ссс п Таңбаша мен файлды сырт көрінісіне қарап Таңбаша мен файлды сырт көрінісіне қарап ажырата аламыз. Сол жақ бұрышында кіш ажырата аламыз. Сол жақ бұрышында кіш кентай бағыттаушы көрсетілген. кентай бағыттаушы көрсетілген. п Б пп а Мысалы, күнделікті қолданылатын програм Мысалы, күнделікті қолданылатын програм маларды тез әрі жеңіл іске қосу үшін Жұмыс маларды тез әрі жеңіл іске қосу үшін Жұмыс үстеліне оның таңбашасын орнатуға болады. үстеліне оның таңбашасын орнатуға болады. Таңбаша мен файлды сырт көрінісіне қарап Таңбаша мен файлды сырт көрінісіне қарап ажырата аламыз. Сол жақ бұрышында кіш ажырата аламыз. Сол жақ бұрышында кіш с (ярлык) – кез келген программаға (ярлык) – кез келген программаға (20-сурет) (20-сурет) Мысалы, күнделікті қолданылатын програм Мысалы, күнделікті қолданылатын програм маларды тез әрі жеңіл іске қосу үшін Жұмыс маларды тез әрі жеңіл іске қосу үшін Жұмыс ы ы (ярлык) – кез келген программаға (ярлык) – кез келген программаға (20-сурет) (20-сурет) 35 1. Кестені дәптерлеріңе толтырыңдар. № Атау ы Анық та ма сы 1 Файл 2 Бу ма 3 Таңбаша 4 Ие рар хия 2. Берілген суреттер мен мәтінге сәйкес файлдардың кеңей тілімін анықтап, жауабын дәптерлеріңе жазыңдар. 1. Абай – асқан поэтикалық қуаттың иесі, қазақ халқының мақтанышы. Абай – халықтың рухани шығар машылығын жоғары көтерген қазақ ақыны (Ә.Бөкейхан). 2. 3. 4. 5. Ком пью тер де орын даң дар. 1. Жұ мыс үс те лі не өз ат та рың мен атала тын бу ма құ рың дар. 2. Берілген әңгімені мә тін дік ре дак тор да те рің дер. Әң гімені құ рыл ған бу ма ға сақ таң дар, авторын анықтаңдар. Атасы он жасар ұл баласымен далада келе жатып, одан сұрады: – Анау өрмекшіні көремісің, не істеп жүр? – Көремін, өрмек тоқып жүр. – Анау құмырсқаны көремісің? А А Р Р – Анау құмырсқаны көремісің? М М Атасы он жасар ұл баласымен далада келе жатып, одан сұрады: – Анау өрмекшіні көремісің, не істеп жүр? – Көремін, өрмек тоқып жүр. А А 1. Жұ мыс үс те лі не өз ат та рың мен атала тын бу ма құ рың 1. Жұ мыс үс те лі не өз ат та рың мен атала тын бу ма құ рың 2. Берілген әңгімені мә тін дік ре дак тор да те рің дер. Әң 2. Берілген әңгімені мә тін дік ре дак тор да те рің дер. Әң гімені құ рыл ған бу ма ға сақ таң дар, авторын анықтаңдар. гімені құ рыл ған бу ма ға сақ таң дар, авторын анықтаңдар. Атасы он жасар ұл баласымен далада келе жатып, Н Ком пью тер де орын даң дар. Ком пью тер де орын даң дар. 1. Жұ мыс үс те лі не өз ат та рың мен атала тын бу ма құ рың 1. Жұ мыс үс те лі не өз ат та рың мен атала тын бу ма құ рың 2. Берілген әңгімені мә тін дік ре дак тор да те рің дер. Әң 2. Берілген әңгімені мә тін дік ре дак тор да те рің дер. Әң Н - - ПП П Абай – асқан поэтикалық қуаттың иесі, қазақ халқының мақтанышы. Абай – халықтың рухани шығар машылығын жоғары көтерген қазақ ақыны (Ә.Бөкейхан). 5. 5. П ВВ В В В Абай – асқан поэтикалық қуаттың иесі, қазақ халқының мақтанышы. Абай – халықтың рухани шығар б тілімін анықтап, жауабын дәптерлеріңе жазыңдар. тілімін анықтап, жауабын дәптерлеріңе жазыңдар. б б а 2. Берілген суреттер мен мәтінге сәйкес файлдардың кеңей 2. Берілген суреттер мен мәтінге сәйкес файлдардың кеңей тілімін анықтап, жауабын дәптерлеріңе жазыңдар. тілімін анықтап, жауабын дәптерлеріңе жазыңдар. а а с с с 2. Берілген суреттер мен мәтінге сәйкес файлдардың кеңей 2. Берілген суреттер мен мәтінге сәйкес файлдардың кеңей тілімін анықтап, жауабын дәптерлеріңе жазыңдар. тілімін анықтап, жауабын дәптерлеріңе жазыңдар. п п пп п а а ааа а с с с с с с с с с с сс с ы ы ыыы 36 – Көремін, аузында бір нанның уалшығы (тал шығы) бар, жүгіріп кетіп барады. – Жоғары қара, аспанда не көрінеді? – Жоғарыда қарлығаш ұшып жүр, аузында кесе тістеген шөбі бар. Сонда атасы айтты: – Олай болса, шырағым, ол кішкентай жәндіктер саған әбірет (үлгі). Өрмекші маса, шыбынға тұзақ құрып жүр, ұстап алған соң, өзіне азық етуге. Құ мырсқа балашағаларына тамақ аулап, бір нанның уалшығын тапқан соң өзі жемей, аузына тістеп, қуан ғаннан үйіне жүгіріп қайтып барады. Қарлығаш балапандарына ұя істеуге шөп жиып жүр. Жұмыссыз жүрген бір жан жоқ. Сені де босқа жүруге жарат паған, жұмыс жасауға әдеттену керек, – деді. 3. Осы сақ та ған құ жат та рың ды Ме нің құ жат та рым (Мои документы) бу ма сы нда таңбаша жа саң дар. Б Кез кел ген фай лды сақ тап, бас қа ком пью тер ге кө ші ру ба ры сын да файл дар ашыл май қа луы әб ден мүм кін. Мұндай жағдайда қан дай әре кет тер жа сай сың дар? Файл дар ды сақ тау ба ры сын да не ні ес ке ру ке рек? Б А А А А 36 Р ба ба жағдайда қан жағдайда қан тау ба тау ба М документы) бу документы) бу М Кез кел Кез кел ба ба ры ры сын сын МММ МА Осы Осы сақ сақ та та документы) бу документы) бу Н В б б ғаннан үйіне жүгіріп қайтып барады. Қарлығаш балапандарына ұя істеуге шөп жиып жүр. Жұмыссыз жүрген бір жан жоқ. Сені де босқа жүруге жарат паған, жұмыс жасауға әдеттену керек, – деді. а уалшығын тапқан соң өзі жемей, аузына тістеп, ғаннан үйіне жүгіріп қайтып барады. Қарлығаш балапандарына ұя істеуге шөп жиып жүр. Жұмыссыз жүрген бір жан жоқ. Сені де босқа жүруге жарат с саған әбірет (үлгі). Өрмекші маса, шыбынға тұзақ құрып жүр, ұстап алған соң, өзіне азық етуге. Құ шағаларына тамақ аулап, бір нанның уалшығын тапқан соң өзі жемей, аузына тістеп, ғаннан үйіне жүгіріп қайтып барады. Қарлығаш п – Олай болса, шырағым, ол кішкентай жәндіктер саған әбірет (үлгі). Өрмекші маса, шыбынға тұзақ құрып жүр, ұстап алған соң, өзіне азық етуге. Құ а – Жоғарыда қарлығаш ұшып жүр, аузында кесе – Олай болса, шырағым, ол кішкентай жәндіктер с – Көремін, аузында бір нанның уалшығы (тал – Жоғарыда қарлығаш ұшып жүр, аузында кесе ы ы ы – Көремін, аузында бір нанның уалшығы (тал |