§ 4. Марксиспк саяси идеялар
XIX гасырдын 6ipiHiui жартысында капиталисте oaaipic ед[с1нш каркындыдамуы, буржуазиялык когамиын тап кайшы-лыктарынын шиелешсуи пролетариатгынтез ecyi жонеонын тарихи курес майданына шыгуы марксизм теориясын тудырды.
Карл Маркс (1818—1883) философия Mei i саяси экономия сала-сында eKi жаналык жасады. Bipiinuici — тарихты материалисток тургыдан туешу. Онын менг мынада. вщпрпш куштср мен енд1р1с*пк катынастардын б*фл1г{ болып табылатын материалдык турмыстыи oндipic эд\с'\ когамдагы елеуметпк, саяси жене руха-ни пронестерд; тугызатындыгын делелдедк Капиталисте куры-лыстыц ешпрпш куштер1 узд»кс!з дами отырып, ouaipic курал-жабдыктарына жеке менилкке непзделген буржуазиялык eHflipicTiK катынастармен сезаз кайшылыкка келед!. 0нд1рпш куш'гер мен GHAipicTiK катынастар арасындагы терендеп келе жаткан антогонизмдо тек пролетарлык революция гана шеше алады, -ол жумысшы табыныноюметш орнатуга жетюзед* жене когамды социалист жолмен кайта куру ушш жол ашып беред1 дед!. Еконил жаналыгы—капиталисток канаудын сырын эшкерелеген косым-ша кун туралы Ыи бодды.
Маркс пен Энгельс капитализмшнорнына социализм келедк ол мшдетл орындайтын когамдык куш — жумысшы табы деп уйретп. Ce6e6i, пролетариат—буржуазиялык когамнынецрево-люцияшыл, ен уйымдаскан, ен саналы жене интернаиионалдык табы.
Маркс пен Энгельс тал Kypeci, социалисте революция жене пролетариат диктатурасы туралы uiiMui жасады. Олар пролетари-аггын езшп*менш1КТ1 саяси партиясы — Коммунистер партиясы болуга Twic. ол жумысшы козгалысына басшылык жасауга тше деген кагиданы негшедк
Маркс пен Энгельстш i36acapbi В. И. Ленин (1870—1924) болды. Ол капитализм дамуынын империалист сатысынын зандылыктарын зертгедь Жана турпаны партия туралы ШЩ! жасады жене осьшдай партиянын уйымдастырушысы бодды.
Ленин Маркс пен Энгельс жасаган социалисток революция теориясын дамытгы. Буржуазиялык-демократиялык рсволюциянын социадиепк реводюцияга уласуын нспздедо. Социализмнщ алдымен б^рыеше елдс немесе ттт) жеке 6ip капиталисток елде жену мумюндеп туралы тужырымдама жасады (бугандейшмарксистер социализмнш жеке 6ip едде немесс еддердщ оиагын тобында жену! мумкш cMecriri, дуниенш дамыган елдернпн кепшь'нпнде социализмнщ 6ip мезплде женушщ мвдеттшп туралы тезнске суйенген болатын).
Ленин ер турл! елдердш калитализмнен социализмге ету турлершш сан алуан болатыидыгы туралы кагиданы колдады. Пролетариат диктатурасынын мемлекетпк Typi ретщдс Кенес-терд| ашты.
Жана когам куру icin Лениоо елдо иидустрияландырумен, ауыл шаруашылыгын кооперациялаумен жене медени революцияны жузеге асырумсн байланыстырды. Ол социализм орнатудапроле-тарлык мемлекегпн релш аикынлап, отпел! деу1рдеп тап куресшщ срскше;йктер!н керсетп.
Марксизм-ленинизм коммунизм кезвде мемлекет, саясат болмайды деп укты.
Достарыңызбен бөлісу: |