Поршендік компресордағы жұмыс процесіне әсер ететін барлық жағдайларды ескеру қиын. Сондықтан компресордағы жұмыс процесін зерттеу барысында тек негізгі факторлар ғана ескеріледі. Сонымен қатар зиянды кеңістіктің әсері, сору кезіндегі клапандардың кедергілері және компрессор мен қоршаған ортаның арасындағы жылуалмасу қарастырылады.
Зиянды кеңістік деп поршеннің цилиндрдің ең шеткі жеріне жеткендегі поршень мен цилиндр қақпағының арасындағы көлемді айтады. Зиянды кеңістіктің мөлшері цилиндрдағы компроссор клапандарының немесе сорып алушы каналдар мысқалдарының (золотников) болуымен ескертіледі. Бұл мөлшер V0 (8.1-сурет) поршеннің жүретін жерінің көлемінің 3-8% құрайды.
Зиянды кеңістік деп поршеннің цилиндрдің ең шеткі жеріне жеткендегі поршень мен цилиндр қақпағының арасындағы көлемді айтады. Зиянды кеңістіктің мөлшері цилиндрдағы компроссор клапандарының немесе сорып алушы каналдар мысқалдарының (золотников) болуымен ескертіледі. Бұл мөлшер V0 (8.1-сурет) поршеннің жүретін жерінің көлемінің 3-8% құрайды.
Зиян кеңістік компрессордың өнімділігін төмендетеді. Өйткені зиянды кеңістіктегі сығылған ауа поршеннің сору кезінде ұлғаяды (4-7-сызық), сондықтан сору процесі ауаның қысымы Р1-ге дейін төменделгенде ғана басталады.
Осылайша, сорып алынатын ауаның көлемі ұлғаю көлеміне азаяды, ал поршеннің пайдалы жүрісі 1’-1 кесінді мөлшеріне кемиді. Сол ауаның нәтижесінде ауа жинағышқа компрессормен берілетін ауаның көлемі сипатталынған поршендікінен кемірек болады.
Центрден тепкіш компрессорлар
Әрекет ету принципі және негізгі бөлімдер
Центрден тепкіш компрессордың әрекет ету схемасы центрден тепкіш насостікі сияқты болады.
Центрден тепкіш компрессор бір білікке (вал) бекітілген бірнеше центрден тепкіш дөнгелектерден тұрады. Сығылған ауаның ұлғаюынан құтылу үшін бір дөнгелектен екінші дөнгелекке өткенде, келесі дөнгелектер жуандығы мен диаметрі жағынан кішірек жасалады. Дөнгелектердің қалақшалары артқа бүгілген немесе тарамдалған (радиальный) болуы мүмкін. Дөнгелектер өтетін каналдарда тізбектей жалғанған және бағытталған аппараттармен ортақ қаптамада орналасқан.
Фильтр арқылы компрессорға сорылатын ауа бірінші дөнгелектен екінші дөнгелекке өтіп біртіндеп сығылады.
Бір дөнгелекпен нығайтылатын ауаның соңғы қысымының оның бастапқы қысымына қатынасы сығылу дәрежесі деп аталады. Бір дөнгелектегі сығылу дәрежесі үлкен емес және осыған тең:
