Берілген ақпараттар негізінде талдау жасаңыз:
Облыстар
|
Шығындар (млрд тенге)
|
Қатты ластаушы
заттар
(мың.тонна)
|
Сұйық және газды
ластаушы заттар
(мың.тонна)
|
Автокөлік құралдары (мың.тонна)
|
Пайдалану және
залалсызданд ырау
(мың.тонна)
|
Пайдаға асыру
(мың.тонна)
|
Қорытынды коэфицент
|
Қарағанды
|
17,0
|
132,7
|
470,8
|
385,6
|
6 472,10
|
1086,50
|
2,61
|
Атырау
|
25,2
|
2,3
|
106,8
|
140,1
|
1,4
|
1,5
|
1,49
|
Қостанай
|
16,6
|
47,2
|
56,6
|
243,6
|
798,6
|
297,7
|
1,43
|
Ақтөбе
|
16,4
|
20,1
|
101,7
|
190,7
|
134,6
|
104,9
|
1,32
|
Оңт.Қазақстан
|
4,0
|
11
|
48,9
|
545,9
|
89,3
|
73,3
|
1,29
|
Алматы
қаласы
|
3,7
|
6,9
|
36,6
|
556,2
|
878,1
|
2,6
|
1,21
|
Алматы
облысы
|
1,6
|
11,8
|
39,7
|
559,7
|
370,9
|
20,2
|
1,20
|
Шығыс Қазақстан
|
13,3
|
28,3
|
101,2
|
358,4
|
1 631,90
|
1344,60
|
1,12
|
Маңғыстау
|
14,7
|
4,5
|
83,9
|
172,1
|
7
|
1,1
|
1,10
|
Павлодар
|
16,3
|
135,8
|
474,4
|
198,2
|
15 104,90
|
3718,60
|
1,00
|
Ақмола
|
0.6
|
35.1
|
49.6
|
213.4
|
500.1
|
355.3
|
0.64
|
Нұр-Сұлтан
қаласы
|
1,0
|
12,5
|
52,7
|
279,2
|
1 606,00
|
117,9
|
0,60
|
Солтүстік
Қазақстан
|
0,8
|
24,7
|
47,2
|
193,2
|
984,9
|
4,8
|
0,59
|
Батыс
Қазақстан
|
5,0
|
3,3
|
41,4
|
136,6
|
40,8
|
2,6
|
0,55
|
Қызылорда
|
2,4
|
5,7
|
25,1
|
138
|
40,8
|
2,6
|
0,55
|
Жамбыл
|
2,2
|
12,4
|
25,8
|
222,8
|
1052,10
|
1035,90
|
0,28
|
Барлығы
|
140.8
|
494,3
|
1762,4
|
4533,7
|
29673,7
|
8167,1
|
|
*ҚР статистка Комитетінің мәліметі бойынша Kursiv Research-тің есептеуімен
Қазақстан Республикасындағы облыстар мен қалалардың ластану бойынша рейтингі
Табиғатты қорғау шығындары бойынша қай аймақ алғашқы және соңғы орындарға ие? (b)Алматы қаласының экологиясына автокөліктер санының әсерін түсіндіріңіз:
Кәдеге жарату (утилизация) деңгейі бойынша облыстарға салыстырмалы талдау жасаңыз:
Ластану коэффиценті бойынша еліміздегі ең лас және ең таза қаланы белгілеп, себебі мен салдарын сипаттаңыз:
Табиғатты қорғау шаралары қаншалықты тиімді болып жатқандығын кестедегі ақпараттар негізінде дәлелдеңіз
40 жылдан астам уақыт бойы адамзаттың табиғи ресурстарды тұтынуы жердің өсімін молайтуға қабілеттілігінен асып түсті,бұл биосыйымдылық тапшылығына алып келді. Диаграммадағы ақпаратпен танысып, сұрақтарға жауап беріңіз:
қандай параметрлер бойынша экологиялық із жоғары көрсеткіштерге ие?
жоғарғы көрсеткіштерге ие параметрлердің себептерін анықтаңыз
жоғарғы көрсеткіштерге ие параметрлердің салдарын анықтаңыз
энергетикалық ізді азайту мақсатында күнделікті тұрмыста қолданылатын 2 іс-
шараларды ұсыныңыз
Бағалау критерийі
|
Тапсырма
№
|
Дескриптор
|
Балл
|
Білім алушы
|
Табиғатты қорғау шараларының
тиімділігін бағалайды
|
1
|
табиғатты қорғау шығындары бойынша
алғашқы орындарға ие аймақты анықтайды;
|
1
|
табиғатты қорғау шығындары бойынша
соңғы орындарға ие аймақты анықтайды;
|
1
|
Алматы қаласының экологиясына
автокөліктер санының әсерін түсіндіреді;
|
1
|
кәдеге жарату (утилизация) деңгейі
бойынша облыстарға салыстырмалы талдау жасайды;
|
1
|
ластану коэффиценті бойынша еліміздегі ең
лас қаланы анықтайды;
|
1
|
ластану коэффиценті бойынша еліміздегі ең
таза қаланы анықтайды;
|
1
|
ластану коэффиценті бойынша еліміздегі ең
лас қала болу себебін сипаттайды;
|
1
|
ластану коэффиценті бойынша еліміздегі ең
таза қала болу себебін сипаттайды;
|
1
|
табиғатты қорғау шаралардың тиімді/тиімсіз
болғандығын дәлелдейді;
|
1
|
дәлелдерге кестедегі ақпараттарды
қолданады;
|
1
|
Жеке тұлғаның табиғатты
пайдаланудағы рөлін анықтап,
«экологиялық ізін» есептейді
|
2
|
экологиялық іздің жоғарғы корсеткіштерге
ие параметрлерді анықтады;
|
1
|
жоғарғы көрсеткіштерге ие параметрлердің
себептерін анықтады;
|
1
|
жоғарғы көрсеткіштерге ие параметрлердің
салдарын анықтады;
|
1
|
энергетикалық ізді азайту мақсатында
күнделікті тұрмыста қолданылатын бірінші іс-шараны ұсынды;
|
1
|
энергетикалық ізді азайту мақсатында
күнделікті тұрмыста қолданылатын екінші іс-шараны ұсынды.
|
1
|
Жалпы балл
|
|
|
15
|
«Табиғатты пайдалану және геоэкология» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні
Бағалау критерийі
|
Оқу жетістігінің деңгейі
|
Төмен
|
Орта
|
Жоғары
|
Табиғатты қорғау шараларының тиімділігін бағалайды
|
Табиғатты қорғау шараларының тиімділігін бағалауда қиналады.
|
Табиғатты қорғау шығындары бойынша алғашқы/ соңғы орындарға ие аймақты анықтауда/ Алматы қаласының экологиясына автокөліктер санының әсерін түсіндіруде/ кәдеге жарату (утилизация) деңгейі бойынша облыстарға салыстырмалы талдау жасауда/ластану коэффиценті бойынша еліміздегі ең лас/ең таза қаланы/ ең лас/ең таза қала болу себебін анықтауда/ табиғатты қорғау шаралардың тиімді/тиімсіз болғандығын дәлелдеуде/дәлелдерге кестедегі ақпараттарды қолдануда қателіктер жібереді
|
Табиғатты қорғау шараларының тиімділігін бағалайды
|
Жеке тұлғаның табиғатты пайдаланудағы рөлін анықтап, «экологиялық ізін» есептейді
|
Жеке тұлғаның табиғатты пайдаланудағы рөлін анықтап, «экологиялық ізін» есептеуде қиналады
|
Экологиялық іздің жоғарғы корсеткіштерге ие параметрлерін анықтауда/ себептерін/ азайту мақсатында күнделікті тұрмыста қолданылатын іс-шараларды ұсынуда қателіктер жібереді
|
Жеке тұлғаның табиғатты пайдаланудағы рөлін анықтап,
«экологиялық ізін» дұрыс есептейді.
| ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ ТАПСЫРМАЛАРЫ «Табиғатты пайдалану және геоэкология» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Бөлімше
|
Геоэкологиялық зерттеулер негіздері
|
Оқу мақсаты
|
11.3.2.1
|
Қоршаған ортаның антропогендік өзгерістерін
|
|
|
жіктеу
|
|
11.3.2.2
|
Қоршаған орта сапасының көрсеткіштерін жіктеу
|
|
11.3.2.7
|
Қоршаған ортаның бұзылған аумақтарын
|
|
|
қалпына келтіру жөнінде жобаларды ұсыну
|
|
|
(жергілікті / аймақтық компоненттің негізінде)
|
Бағалау критерийі
|
Білім алушы
Қоршаған ортаның антропогендік өзгерістерін жіктейді
Қоршаған орта сапасының көрсеткіштерін жіктейді
Қоршаған ортаның бұзылған аумақтарын қалпына келтіру жөнінде жобаларды ұсынады (жергілікті / аймақтық компоненттің негізінде)
|
Ойлау дағдыларының деңгейі
|
Білу және түсіну Қолдану
Жоғары деңгей дағдылары
|
Орындау уақыты
|
20 минут
|
Тапсырма
|
|
|
Табиғаттағы антропогендік өзгерістер-адамның шаруашылық қызметі немесе адамдардың қоршаған табиғи ортамен тікелей қарым-қатынасы нәтижесінде табиғатта болатын өзгерістер.
Табиғаттағы барлық антропогендік өзгерістерді екі санатқа бөлуге болады: әдейі және кездейсоқ.
Төменде келтірілген антропогендік өзгерістерді графиктегі бос орынға жіктеп жазыңыз.
Антропогендік өзгерістер: а. атмосфераның газ құрамының өзгеруі; ә. металдардың коррозиясын жеделдету; б. ауыл шаруашылығы алқаптарына жерлерді игеру; в. қоршаған ортаның ластануы в. су қоймаларын салу; г. фотохимиялық тұмандардың (түтіндердің) пайда болуы; ғ. қалалардың, өнеркәсіптік кәсіпорындардың құрылысы; д.мұнай танкеріндегі апаттар; е. батпақтарды құрғату; ж.ормандардың өртенуі.
Әдейі
Кездейсоқ (ілеспе)
Қолайлы қоршаған ортаны сақтау және экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін, антропогендік қызметтің қоршаған ортаға әсерін мемлекеттік реттеу мақсатында қоршаған ортаны қорғау саласында нормалау жүзеге асырылады.
Қоршаған орта сапасының көрсеткіштерін сызба- нұсқаға жіктеп көрсетіңіз:
|
Қоршаған орта сапасының көрсеткіштері
...................................
..................................
..........................................
Суретті пайдана отырып, сұрақтарға жауап беріңіз.
Суретте көрсетілген үрдісті атаңыз.
Үрдістің пайда болуын сипаттаңыз.
Бұзылған аймақтарды қалпына келтіруге арналған еліміздегі бір бағдарламаға мысал келтіріп, жұмысына баға беріңіз.
Осы орманды қалпына келтіру бойынша 3 іс-шаралар ұсыныңыз
Бағалау критерийі
|
Тапсырма
№
|
Дескриптор
|
Балл
|
Білім алушы
|
Қоршаған ортаның антропогендік өзгерістерін жіктейді
|
1
|
антропогендік өзгерістерді графиктегі
«әдейі» жасалатын әрекеттерге жіктеп жазады;
|
1
|
антропогендік өзгерістерді графиктегі
«кездейсоқ» жасалатын әрекеттерге жіктеп жазады;
|
1
|
Қоршаған орта сапасының көрсеткіштерін жіктейді
|
2
|
қоршаған орта сапасының көрсеткішін
бірінші категорияда атайды;
|
1
|
қоршаған орта сапасының көрсеткішін
екінші категорияда атайды;
|
1
|
қоршаған орта сапасының көрсеткішін
үшінші категорияда атайды;
|
1
|
Қоршаған ортаның
бұзылған аумақтарын қалпына келтіру жөнінде жобаларды ұсынады (жергілікті / аймақтық компоненттің негізінде)
|
3
|
қоршаған орта сапасының көрсеткішін
екінші категорияда атады;
|
1
|
қоршаған орта сапасының көрсеткішін
үшінші категорияда атады;
|
1
|
бұзылған аймақтарды қалпына келтіруге арналған еліміздегі бір
бағдарламаға мысал келтіреді;
|
1
|
бағдарлама жұмысына баға береді;
|
1
|
орманды қалпына келтіру
бірінші іс-шараны ұсынады;
|
бойынша
|
1
|
орманды қалпына келтіру
екінші іс-шараны ұсынады;
|
бойынша
|
1
|
орманды қалпына келтіру
үшінші іс-шараны ұсынады.
|
бойынша
|
1
|
Жалпы балл
|
15
|
Достарыңызбен бөлісу: |
