Өзін-өзі бақылау сұрақтары

1. 
   Тасқа салынған суреттерді іздеу мен көшірмесін алудың қандай әдіс-тәсілдері белгілі?
   
2. 
   Қазақстандағы тасқа салынған суреттердің кешендері қай жерлерде орналасқан?
   

1. 
   Елді мекендер мен бекіністер
   
2. 
   Қарауыл мұнаралар мен қарауыл төбелер
   
3. 
   Ежелгі және ортағасырлық қалалар
   

Талас өңірінде орналасқан Қонысбай, Нарымбай, Күделі (61-сурет) бекініс-қалашықтарының қамалы мықты, олардың мұнаралары, қамал қабырғасынан шығып тұр. Кейбір бекініс-қалашықтардың іші бос, мәдени қабаты жоқ болып келеді.

Топырақтан, тастан үйілген қарауыл төбелер де биік жерде орналасқан, әдетте, олар ежелгі және ортағасырлық қалалардың аралығында, жан-жағында тұрған таудың биік жерінде, асуда орналасқан болып келеді (63-сурет),

Ежелгі қалашықтар мен қалалардың Сырдария өзенінің жағасында, Қаратаудың оңтүстік-батыс беткейіндегі тауалды жазығында, Талас, Шу өңірлерінде кездеседі. Ежелгі Тараз қаласы Талас өзенінің жағасында, Ұлы Жібек жолы мен бірнеше керуен жолдарының қиылысқан жерінде орналасқан, ал ортағасырлық Отырар (65-сурет), Түркістан, Шауғар, Сауран, Сығанақ, Жент қалалары Сырдарияны жағалап жүретін керуен жолының бойында орналасқан қалалар. Ежелгі және ортағасырлық қалашықтар мен қалаларды іздеу мен барлау жұмыстарына үлкен даярлықпен кіріскен дұрыс, ол үшін барлауға даярлық кезінде зерттеу жүргізілетін ауданның ортағасырлық қалалары туралы жазба деректермен танысып, олар туралы ауызекі дерек жинау керек, сонымен қатар, сол ауданда жүргізілген археологиялық зерттеулердің нәтижесімен танысып, қалашықтар мен қалалардың орналасу ерекшеліктерін анықтап, аэро суреттерін түсіріп алу керек. Мысалы, Талас пен Шу өңірлеріндегі ортағасырлық ұзын қорғанды Қысымшы, Ақтөбе, Меркі, Құлан және т.б. қалалар тауалды жазығында, Ұлы Жібек жолының бойында не онымен байланысты керуен жолдарының бойында орналасқан.

1. 
   Қандай ортағасырлық елді мекендер мен бекіністерді білесің?
   
2. 
   Қарауыл мұнаралар мен қарауыл төбелердың атқаратын қызметі қандай?
   
3. 
   Қазақстандағы қандай ежелгі және ортағасырлық қалаларды білесің?
   

1. 
   ХҮІІІ ғ. зерттеулер
   
2. 
   ХІХ-ХХ ғғ. Зерттеулер
   

1. 
   Археология зарубежной Азии М., 1986.
   
2. 
   Байпаков К.М., Таймагамбетов Ж.К., Жумаганбетов Т. Археология Казахстана. А. 1994.
   
3. 
   Исин А.И. Шыңғыстау, Берел, Шілікты, Абыралы: 1999-2003 жж. Археологиялық зерттеулер. Семей, 2004.
   
4. 
   Қазақстан тарихы. А., 1-том. 2010.
   

1. 
   Петроглифтер
   
2. 
   Қоныстар
   
3. 
   Тұрақтар (үңгірлер)
   
4. 
   Жерлеу орындары
   
5. 
   Қалалар мен елді мекендер
   

1. 
   Авдусин Д. Археология. М., 2001
   
2. 
   Мартынов А.И. Археология СССР М., 1982.
   
3. 
   Гарди Жан-Клод . Теоретическая археология М., 1983.
   
4. 
   Елеуов М. Археологиялық зерттеулердің әдістері. Түркістан, 2006.
   

5. 
   Археология зарубежной Азии М., 1986.
   
6. 
   Байпаков К.М., Таймагамбетов Ж.К., Жумаганбетов Т. Археология Казахстана. А. 1994.
   

1. 
   Тас ғасыры және оның хронологиялық кезеңдері.
   
2. 
   Төменгі ертетас дәуірнамасы мен сипаттамасы.
   
3. 
   Қазба адамдар тарихы.
   

1. 
   Байпаков К.М., Таймагамбетов Ж.К., Жумаганбетов Т. Археология Казахстана. А. 1994.
   
2. 
   Авдусин Д.А. Полевая археология СССР М., 1980.
   
3. 
   Гарди Жан-Клод . Теоретическая археология М., 1983.
   
4. 
   Елеуов М. Археологиялық зерттеулердің әдістері. Түркістан, 2006.
   
5. 
   Алпысбаев Х.А. Памятники нижнего палеолита Южного Казахстана А., 1979.
   

1. 
   Қола ғасырының дәуірнамасы мен сипаттамасы
   
2. 
   Орталық Қазақстан ескерткіштері
   
3. 
   Шығыс Қазақстан ескерткіштері
   
4. 
   Солтүстік және Солтүстік Батыс Қазақстан
   
5. 
   Арал өңірі, Онтустік Қазақстан мен Жетісудағы қола
   
6. 
   Егіншілік, тау – кен ісі мен металлургия құралдары
   
7. 
   Қола ғасырының ескерткіштері
   

Қазақстан территориясындағы Андронов жене Беғазы-Дәндібай мәдениеті. Үй кәсіпшілігі, -тұрғын үй шаруашылығы, дін және өнер. Археологиялық ескерткіштер (қоныстар, молалар, рудниктер, петроглифтер). Тасты бұлақ, Атасу, Таутары, Таңбалытас т.б. Артефактілер типологиясы. Ескерткіштердің тараған территориясы.

1. 
   Байпаков К.М., Таймагамбетов Ж.К., Жумаганбетов Т. Археология Казахстана. А. 1994.
   
2. 
   Елеуов М. Археологиялық зерттеулердің әдістері. Түркістан, 2006.
   
3. 
   Археология зарубежной Азии М., 1986.
   
4. 
   Маргулан А., Акишев К., Оразбаев А., Кадырбаев М. Древняя культура Центрального Казахстана А., 1966.
   
5. 
   Сорокин В.С. Могильник бронзовой эпохи Тасты-Бута в І в.в Западном Казахстане. М.-Л., 1962.
   
6. 
   Черников С. Восточный Казахстан в эпоху бронзы. М., 1960.
   

1. 
   Тасмола мәдениеті
   
2. 
   Майенер, Берел, Құлажорға ескерткіштері
   
3. 
   Солтүстік және Солтүстік – Батыс Қазақстанның ертетемірі
   
4. 
   Арал аймағындағы ертетемір
   
5. 
   Онтүстік Қазақстан мен
   
6. 
   Жетісудың ертетемірі ескерткіштері
   

1. 
   Байпаков К.М., Таймагамбетов Ж.К., Жумаганбетов Т. Археология Казахстана. А. 1994.
   
2. 
   Акишев К.А. Курган Иссык. М., 1978.
   
3. 
   Өмірбекова М. Скифтер мен сақтар мәдениеті. А., 2003.
   
4. 
   Самашев З., Жумабекова Г., Базарбаева Г., Сунгатай С. Берел. А., 2000.
   
5. 
   Черников С. Загадка Золотого кургана М., 1965.
   

1. 
   Сақ ескерткіштері
   
2. 
   Бесшатыр қорғаны
   
3. 
   Есік қорғаны
   
4. 
   Берел обалары
   
5. 
   Сақтардың тұрмыс заттары мен әшекейлері
   
6. 
   Сақтардың құралдары мен қарулары
   
7. 
   Сақ қоныстары
   

1. 
   Акишев К.А., Акишев А.К. Искусство и мифология саков. А., 1984.
   
2. 
   Байпаков К.М., Таймагамбетов Ж.К., Жумаганбетов Т. Археология Казахстана. А. 1994.
   
3. 
   Акишев К.А. Курган Иссык. М., 1978.
   
4. 
   Өмірбекова М. Скифтер мен сақтар мәдениеті. А., 2003.
   
5. 
   Самашев З., Жумабекова Г., Базарбаева Г., Сунгатай С. Берел. А., 2000.
   
6. 
   Черников С. Загадка Золотого кургана М., 1965.
   

1. 
   Уйсін ескерткіштері
   
2. 
   Қаңғұй ескерткіштері
   
3. 
   Еңбек құралдары
   
4. 
   Қарулары
   
5. 
   Тұрмыс заттары мен әшекейлері
   

1. 
   Байпаков К.М., Таймагамбетов Ж.К., Жумаганбетов Т. Археология Казахстана. А. 1994.
   
2. 
   Взаимодействие кочевых культур и древних цивилизаций А., 1989
   
3. 
   Грач А.Д. Древние кочевники в центре Азии А., 1980.
   

1. 
   Ежелгі түркілер ескерткіштері.
   
2. 
   Түркі молалары
   
3. 
   Түркі қарулары мен тұрмыс заттары.
   
4. 
   Тас тұғырлар
   

1. 
   Археологические памятники Казахстана А., 1977.
   
2. 
   Байпаков К.М., Таймагамбетов Ж.К., Жумаганбетов Т. Археология Казахстана. А. 1994.
   
3. 
   Досымбаева А. Мерке – священная земля тюрков Жетысу. А., 2002.
   
4. 
   Ермоленко Л.Н. Каменные изваяния Казахстанских степей. Н., 2004.
   
5. 
   Шер Я. Каменные изваяния Семиречья. М., 1966.
   

1. 
   Жерлеу ғурпы
   
2. 
   Тас тұғырлар
   
3. 
   Қарулары
   
4. 
   Тұрмыс заттары мен әшекейлері
   
5. 
   Ат әбзелдері
   

1. 
   Взаимодействие кочевых культур и древних цивилизаций А., 1989
   
2. 
   Бернштам А.К. Историко-археологические очерки Центрального Тянь-Шаня и Памиро-Алая М.-Л., 1952.
   
3. 
   Байпаков К.М., Таймагамбетов Ж.К., Жумаганбетов Т. Археология Казахстана. А. 1994.
   
4. 
   Досымбаева А. Мерке – священная земля тюрков Жетысу. А., 2002.
   
5. 
   Ермоленко Л.Н. Каменные изваяния Казахстанских степей. Н., 2004.
   

1. 
   ҮІ-ҮІІ ғғ. қалалар
   
2. 
   ХІІІ-ХҮ ғғ. қалалар
   
3. 
   ХҮІ-ХІІІ ғғ.қалалар
   
4. 
   Отырардағы қазба жұмыстары
   
5. 
   Ортағасырлық Қазақстанның сәулет өнері ескерткіштері
   

1. 
   Акишев К.А., и др. Отрар в ХІІІ-ХҮ вв. А., 1987.
   
2. 
   Байпаков К.М. Средневековая городская культура Южного Казахстана и Семиречья (ХІ- начало УІІ вв.) А., 1986.
   
3. 
   Байпақов К.М. Қазақстанның ежелгі қалалары. А., 2005.
   
4. 
   Грошев В.А. Ирригация Южного Казахстана в средние века А., 1985.
   
5. 
   Самашев З. С. Сарайшық. А., 2001.