Хасанов М. Ғылым теориясы indd
ғылымдыдәстүрретінде
жүктеу/скачать 1,92 Mb. Pdf көрінісі
|
dokumen.pub 9786010412965
| ғылымдыдәстүрретінде
тү сі ну ді біл ді ре ді. Кун ал ғаш- қы бо лып ғы лым ды ор та лық зерт теу объек ті сі ар қы лы тал дау дәс тү рін ен гіз ді, яғ ни зерт теу дің ор та лық объек ті сі ғы лым ның да му ын да ғы бас ты ай қын дау шы фак тор бо лып са на ла ды де ген ді ұсын ды. Шын ды ғын да, ғы лым ның өмір сү руінің не гіз гі тә сі лі бұл «әдет те гі ғы лым» бо лып та бы ла ды Кун ның айт уын ша. «Әдет те гі ғы лым – бір не ме се бір не ше бұ рын ғы ғы лы ми же тіс тік тер ге (па- ра диг ма лық си пат та ғы) не гіз дел ген зерт теу лер жүйесі, бұ лар бір- ша ма уа қыт ішін де бел гі лі бір ғы лы ми қауым дас тық та ра пы нан өзі нің ғы лы ми қыз ме тін әрі қа рай да мы ту ға қа жет ті не гіз ре тін де қа был да на ды». Кун ның айт уын ша, қа лып ты ғы лым ның ая сын да ғы әр бір ға- лым ның қыз ме ті өзін дік ерек ше лік ке ие. Әр ға лым кә сі би бі лім- мен тү сін ді ріл ген тұ жы рым да ма лар ды та би ғат қа бай ла ныс ты ру үшін та бан ды жә не қар қын ды әре кет жа сай ды. Әдет кі ғы лым ның мақ са ты жа ңа құ бы лыс түр ле рін бол жау емес, тұ жы рым да ма ның аясы нан алын ған құ бы лыс тар мүл дем қа рас ты рыл майды. Әдет- те гі ғы лым жа ңа фак ті лер дің ашы луы не ме се жа ңа теория ның құ- ры луы се кіл ді ірі ашы лым дар ға аз кө лем де бағ дар ла на ды. Әдет- 3-бө лім. ғы лым ның позити вис тік тұжы рым дамалары 78 те гі ғы лым ның ая сын да ға лым ның қа таң бағ дар ла ма лан ға ны сон ша лық, ол жа ңа нәр се ні ашу ға не ме се құ ру ға ұм тыл майды, тіп ті жа ңа ны мой ын дауға не ме се бай қауға бейім де емес. Со ны мен, қа лып ты ғы лым қа рас ты ра тын мә се ле лер па ра диг- ма мен анық тал ған ше ка ра дан тыс шық пайды. Сон дық тан Т. Кун олар ды басқатырғышмәселелер деп атай ды, се бе бі ше шу үл- гі сі бар, ше шу ере же ле рі де бар, яғ ни мә се ле нің ше ші луі анық. Ал ға лым бе ріл ген жағ дай лар да ғы өзі нің же ке жа сам паз дық қа- бі ле тін сы нап кө ре ді. Сон дық тан да ға лым дар ды әдет те гі ғы лым қы зық ты ра ды, се бе бі он да бар лық нә ти же лер ал дын ала ше ші ліп қой ған, ал қал ған бел гі сіз мә се ле лер тіп ті қы зы ғу шы лық ту дыр- майды. Қа лып ты ғы лым мен айна лы са тын ға лым дар «тәр тіп ор на ту- мен», яғ ни бел гі лі фак ті лер ді тек се ру мен жә не нақ ты лаумен, сон- дай-ақ теорияда көр се тіл ген жә не ай қын дал ған жа ңа фак ті лер ді жи нақ тау мен айна лы са ды. Кун ның көр се туі бой ын ша, ғы лы ми дәс түр бі лім дер ді жыл- дам жи нақ тау дың қа жет ті шар ты бо ла ды. Қа лып ты ғы лым ның құн ды лы ғы сол, ол әдіс тер дің нақ ты лы ғы на, се нім ді лі гі не жә не кең ді гі не ке піл бо ла ды. Қа лып ты тү сін ді ру жә не тал дау тә сіл де- рін пай да ла нып, бар лық жа ңа құ бы лыс тар ды қа был дан ған па ра- диг ма тұр ғы сы нан тү сін ді ру ғы лы ми қауым дас тық тың қыз ме тін ұтым ды ете ді. Сон дай-ақ өза ра тү сі ніс тік ке жә не нә ти же лер ді са- лыс ты ру ға жағ дай жа сай ды. Мұн дай амал қа зір гі ғы лым да бай- қа лып отыр ған жүктеу/скачать 1,92 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|