се­зім­дік та- ным ға бай ла ныс ты, бос тан дық –  ло­ги­ка­лық

2-бө лім. ғы лым ның пай да болуы және оның тарихи даму ке зең дері
42
қайы рым ды лық қа оңай же те ді» деп са най ды. Осын дай қа ла-мем-
ле кет тің тап та рын әл-Фа ра би адам ағ за сы ның бө лік те рі не ұқ са-
та ды: ағ за да ғы бар лық мү ше лер бір-бі рі мен ты ғыз бай ла ныс ты 
жә не бір-бі рі не кө мек те се ді. Бұл жер де на зар адам дар дың ор тақ 
өмі рін де гі эти ка лық құн ды лық мә се ле ле рі не ауда ры ла ды. Алай-
да, бас ты сы, әл-Фа ра би дің Шы ғыс та бі рін ші бо лып қо ғам дық 
өмір дің мә се ле ле рін кө те ріп, ше шу ге ты рыс қа ны емес.
Бұл трак тат тың бас ты бө лі гі жал пы дү ниета ным дық мә се ле-
лер ге, ал соң ғы бө лім де рі эти ка лық-әлеу мет тік мә се ле лер ге ар-
нал ған. Фа ра би: «Адам са на сы – құ ді рет тің ра ционал ды ру хы-
ның кө рі ні сі, ол адам ды әре кет ке, жақ сы мен жа ман ды айыру ға 
ша қы ра ды», – дей ді. Мем ле кет пен қо ғам ның мүд де ле рі адам ның 
қа жет ті лік те рін қа на ғат тан ды ру ға ба ғыт та луы тиіс. Осы мін дет-
тер ді сәт ті орын дау үшін мем ле кет тің ба сын да қайы рым ды, са на-
лы, жі гер лі, кө зі ашық адам тұ руы ке рек. Ол өзін де ру ха ни жә не 
«светс кий» би лік ті үй лес ті руі, қайы рым ды, сау тән ге жә не рух қа 
ие бо луы, да на бо луы тиіс. Осын дай ға лым би леуші ға на ағар ту 
ісі мен ғы лым ды да мы ту ға жағ дай жа сай ды, адам ды өзі нің бұ-
ғаулан бас се зім де рі нен бас тар тып, жақ сы кө ру ге жә не са быр-
лы бо лу ға ба ғыт тайды. Фа ра би дің ойын да ғы қайы рым ды қа ла да 
адам дар бір-бі рі не кө мек бе ру үшін ын ты мақ та са ды, осы ар қы лы 
шы найы ба қыт қа қол жет кі зе ді.
Ғы лым дар дың топ тас ты ра ке ле, әл-Фа ра би бас ты орын ға «құ-
ді рет ті ғы лым» – ме та фи зи ка ны қояды. Өз клас си фи ка циясы ның 
бі рін ші бө лі мін «тіл ту ра лы ғы лым» – 

жүктеу/скачать 1,92 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: