Химия кафедрасы орта білім беру ұйымдарында ғылыми –зерттеу жұмыстарын басқару

Бақылау сұрақтары:

1. 
   Қазіргі басқару және оған жүйелік қадам жасау дегеніміз не?
   
2. 
   Мектепішілік басқару функцияларын бөліп көрсетіңіздер.
   
3. 
   Мектепті басқарудағы жаңа тенденцияларға сипаттама беріңіздер.
   
4. 
   Қазіргі мектептердегі басқару қызметінің бағыттарына сипаттама беріңіздер.
   

Мектептердің педагогикалық жүйелерін басқарудың әдістері мен формалары.

Жоспар:

1. 
   Жоспарлаудың мәнісі.
   
2. 
   Жоспарлау құрамын басқару қызметі ретінде түсінудегі жаңа ұғымдар.
   
3. 
   Оқу жоспарларымен мектептердегі білім беру бағдарламасын дамытудың жосығын жобалауды дамыту.
   
4. 
   Мектепішілік педагогикалық жүйелерді басқарудың әдістері мен формалары.
   

Сондықтан,жоспарлауды тағайындау осы сөздің кең мағынасында мынадан тұрады, ол өз бастына тек қана мақсатты ұйғарылым мен жобалаудың жоспарын ғана емес, мектептің ішкі және сыртқы ортасын болжамдау мен сараптау, қажетттілік пен мүмкіндік, түрлі концепцияларды жасап шығудың жоспарлау тиімділігіндегі өздік байыптауды т.т. сыйдырады. Енді жоспалаудың басты ерекшеліктерін бөліп көрсетелік:

• 
  Жобалау мектептің барша қызметіне айқын бағыт пен құлшыныс беруге жұмылдырылған;
  
• 
  Болжам мен байыпқа негізделген жоспарлау мектептің болашақта қол жеткізілуге тиіс жағдайы мен нәтижесін модельдеуге арналған;
  
• 
  Жоспарлаудағы мақсаты ұйғарым мақсаты түзу процесіндегі – мақсаттың образын қалыптастыру үрдісін басқару субъектілердің санасындағы ішкі сезімдерге сүйенеді;
  
• 
  Жоспарлау мақсатқа қол жеткізудің құралдарын,олардың логикалық құрылымы мен құрамын,бірізділігін,қажетті ресурстар мен жағдайларын,орындаушыларын әрі олардың әрекеттестігін,мерзімін белгілеп талап етеді;істелетін жұмыстың мазмұнын,әдістерін,амал-тәсілдерін,формаларын және аралық нәтижелерді белгілейді, яғни,кім?не?қашан? деген сауалдарға жауап береді;
  
• 
  Жоспарлау қызмет стандартын,талапты,критерий мен бағалау көрсеткіштерін нақыт белгілеуді талап етеді;
  
• 
  Жоспарлау білім беруді қамтамасыз етумен бірге басқару қызметі үшінде жағдай жасауды ескереді.
  

Дәстүрлі мектепті басқаруда жоспарлауға жауап беретін мектеп әкімшілігі мүшелерімен бірге мектеп бөлімшелері түріндегі жаңа субъектілер:кафедра, зертхана,МҒЗК(мектепішілік ғылыми-зерттеу комитеті) пайда болды. Мектеп ісін жоспарлауға көптеген мұғалімдер,оқушылар және олардың ата-аналары ат салысуда.

Ең бастысы,жоспарлаудағы жаңа енгізілімді не белгілеп,не айқындайды деген сауалға жауап берер болсақ,онда ол-оның осы өзгерістерден кейінгі «өнімді» жаңа номенклатура мен сапа бойынша шығару қабілеті. Сонымен қандай «өнімдер» баламалы түрде біздің мектептер үшін мүлде жаңа болып табылады? Олардың ішіндегі ең маңыздыларын атап көрсетелік:

• 
  қоршаған орта туралы анализдің қорытындысы;
  
• 
  мектептегі әлеуметтік тапсырыс пен ортаның өзгерісін болжау;
  
• 
  мектеп пен оның табысынның қол жеткізілінген деңгейі турасындағы дәлелді қорытынды;
  
• 
  мектеп ахуалының проблемалық байыбының қорытындысы;
  
• 
  мектеп жұмысына түрлінше қатысушылар үшін іс-әрекеттік мақсат;
  
• 
  нақты білім беру мекемесі және оның жүйесі мен буындарының атқаратын қызметінің миссиясы;
  
• 
  мектеп түлектерінің моделі;
  
• 
  мектептің оқу жоспары(ең алдымен олардың мектептік бөлігі);
  
• 
  оқыту мен тәрбиелеу бағдарламалары;
  
• 
  мектептің жүйелік бөлігін қамтамасыз етуші бағдарлар мен мақсаттар;
  
• 
  мектептің шынайы жүйелік жұмыс жоспарындағы келісімділік;
  
• 
  мектеп дамуының мақсаты мен жоспары;
  
• 
  мектептің тұтастай және жекелеген буындарының дамуының концепциясы(тұжырымы) мен бағдарламалары.
  

• 
  мектепті дамыту бағдарламасы;
  
• 
  білім беру бағдарламасы;
  
• 
  оқу жоспарлары.
  

Даму бағдарламасын жасау барысында аталған білім беру мекемесінің айқын дәлелденген мектеп миссиясының қалыптасқан орта мен білім беру үрдісіндегі тұтасқан концепциясы жобаланады,атап айтсақ:

• 
  жаңа қол жеткізілуге тиіс,жаңа сипаттағы мектеп тұрпатына өтудің өзіндік стратегиясы жасалынады;
  
• 
  оқу орны ұстанған даму бағдарламасы алға қойылған мақсатың әрмен қарайғы бүкіл іс-әрекеттік қызметін қамтамасыз етеді;
  
• 
  жоспардың жүзеге асуының мектептік жүйелік бөліктерінің ең маңызды жаңа енгізілімдерінің,оның ішінде мектепішілік басқаруды қоса алғандағысын бағдарлама өз бойына сіңіреді;
  
• 
  мектепті дамытудың көзелген жаңа бағытын жүзеге асыру жоспары келісушіліктің жаңа тетіктерінің көмегі арқылы құрылады;
  
• 
  даму бағдарламасымен жұмыс істеуге көшу, шын мәнісінде, мектептің барша жоспарына өзгеріс әкеледі,өйткені, жалпы мектептік тактикалық жұмыс жоспары т.т.барынша нақтыланумен басты жүзеге асу бағдарына айналады.
  

Мектептер жалпы үлгі негізінде білім беру бағдарламасын жазуда ұсынылынған басты позицияларды ескере отырып,өздерінің жағдайларына сай келетін(мыс, «Семейден шыққан математиктер») өздерінің бірқатар бағыттарын сыналап енгізе алады. Олар өз кезегінде мектептің ішкі әлеуметтік-экономикалық ауқымының сипаты;білім беру мекемесінің тағайындауы мен миссиясын т.б.айқын анықтайды.

Сонымен білім беру бағдарламасын жобалау дегеніміз-Алматы мен Астананың т.б.ірі білім орталықтарының педагогикалық тәжірибесі әсерімен дайындалған жеке оқу жоспарлары өзара бірлескен падагогикалық құбылыс болып табылады.

Қазіргі таңда қалалық білім беру мекемелерінде оқу жоспарларының екі түрін кездестіруге болады:

1.Нақты мектептің өздік ерекшелігін көрсете алатын ұзақ мерзімге жобаланған мектептің жалпы оқу жоспары.

2.Ағымдағы ахуалдарды есепке ала отырып,жасалған оқудың жұмыс жоспары.

Оқу жоспары жасалған кезде төмендегідей өмірдің өзі қойып отырған талаптарға жауап беруі керек:

• 
  толықтық;
  
• 
  тұтастық;
  
• 
  таңдау мен міндетті пәндер арасындағы тепе-теңдік;
  
• 
  білім сатылары мен сыныптар арасындағы мұраластық:
  
• 
  нақты уақытқа лайықтылық(икемділік,білім қоры,ауыр тимеушілік);
  
• 
  бәрі ескерілген әмбебап жоспар;
  
• 
  салалық ресурстармен жан-жақты (кадрлар,бағдарламалық-әдістемелік ) қамтылу.
  

Басқару әдістерінің негізгі функциялары дегеніміз-мектепті басқару мазмұнының жүзеге асырылуы,осы қызметті жетілдіретін балаларды іздеу;басқару қызметі бойынша:шоғырлануды ұйымдастыру, келісілген іс-әрекетті реттеу болып табылады.

Басқару әдістері қилынша жіктеліске ие. Сол себепті, оларды төмендегіше топтастыруға болады:

• 
  басқару нысаны бойынша(республикалық, облыстық,аудандық және қалалық);
  
• 
  басқару тұлғалары бойынша(әкімшілік, шаруашылық);
  
• 
  мақсаты бойынша(стратегиялық, тактикалық, шұғыл басқару);
  
• 
  әсер ету тетігі бойынша(әлеуметтік-саяси,ұйымдасқан-тарату,педагогикалық ұйымдастыру);
  
• 
  стилі бойынша(авторитарлық,демократиялық және либералдық);
  
• 
  басқару қызметінің уақыты бойынша(ағымдағы,ұзақ мерезімді,басты).
  

Басқаруды ұйымдастыру формасы түрлі құрылымдар мен бағыттарда болып келуі мүмкін:нұсқау-әдістемелік, теориялық семинарлар, оқушылар ұжымының отырысы,педагогикалық кеңес,әдістемелік бірлестік, жетекшілік,мектеп конференциясы,педагогикалық оқулар, ата-аналар сауатын ашу курстары.

Әлеуметтік-педагогикалық әдістердің жүзеге асырылу формасы мыналар:ішкі тәртіп ережесін,мектеп жарғысын, «оқытушы-оқушы» қарым-қатынасы ережесін құру түрінде келуі де, әбден мүмкін екендігін жоққа шығармаймыз.

Сонымен,мектептің педагогикалық жүйесін басқарудағы ең бастысы басқару қызметін жоспарлауды ұйымдастыру жүйесі және осы бағдарлама мазмұнын жүзеге асыру амал-тәсілдері болып табылады.