Хрестоматия

190 
420. Рақаты аз да, азары көбірек. 
421. Бал қайда болса, сол жерде арасы бар, 
422. Бал жемей тұрып, араның зәрін байқап көр. 
423. Өнерлі [кісіге] дүние опасызырақ. 
424. Өнерсізге бұдан жәбір азырақ. 
425. Өнер арқылы дәулеттің келуі 
426. Мүмкін емес. Қиындық атаулының ең қиыны 
[осы]. 
427. Бұл дүниеге өнерпаз не жазды? 
428. Не себепті бұл оны үнемі қинай береді? 
429. Арамдарды көтеріп, адалды [аяқтан] шалып, 
430. Құтсыз дүшпан дүние алжып қартайған ба? 
431. Ей, дүние туралы үкім айтушы! 
432. Бұдан жиреніп және оны бірер мақтаушы! 
433. [Біліп қой]. Әрбір болған іс Алланың бұйрығы 
бойынша болады. 
434. Кім [мұратқа] жетсе, оның әмірі бойынша 
жетеді. 
435. Дүниені бұлайша кейіп сөгудің не керегі бар? 
436. Қазаны жаратқан да, беретін де – Құдай. 
437. Аяққа тікен де бұйрықпенен кіреді. 
438. Қаза келсе, елік тұзаққа ілінеді. 
439. Барлық болған нәрсе бұйрықпен болады. 
440. Ақылсыз кісі оны себептен көреді. 
441. Қаза жетсе әуеде ұшқан құстар 
442. Қолдың қарына қонады, өзі торға түседі. 
443. Қаза келсе жүйрік те ұра жүгірмейді. 
444. Бұйрық қайтпайтын қатты садақ құрады. 
445. Саған реніш, оған қазына берген – Құдай 
446. Ей, ренжіп-қамығушы, [бостан-босқа] күнәлі 
болма! 
(Аударған Берікбай Сағындықов) 

191 
СҮЛЕЙМЕН БАҚЫРҒАНИ 
Сүлеймен Бақырғанидің лақап аты – Хакім ата, 1186 
жылы қайтыс болған, түркістандық ақын. Ол Ахмет Ясауидің 
жолын қуған мүриті болған. Ұстазының үлгісімен діни 
мазмұнда өлең кітабын жазған («Бақырғани кітабы», «Ақыр 
заман 
кітабы»). 
Кітапта 
сопылық 
дәстүр 
дәріптеледі, 
адамгершілік, 
ғашықтық, 
білім 
тағы 
басқа 
жайында 
дидактикалық өсиет өлеңдер бар. Діни аңыздардың желісіне 
сюжетті өлеңдер де жазған. Сөйтіп, түркі әдәбиетінде XIII-XIV 
ғасырларда кең өріс алып, қазақтың кейінгі қиссашыл 
ақындарының шығармашылығында дамытылған нәзирашылдық 
(бұрыннан белгілі сюжеттерді жаңғыртып жазу) әдістің алғашқы 
бастауларына жол салған. 
«Бақырғани кітабы» революцияға дейін Қазанда бірнеше 
рет басылып шыққан. Одан кейінгі кездерде жарық көрмеген. 
Төмендегі 
текст 
Қазан 
баспасынан 
шыққан 
нұсқадан 
(«Бақырғани кітабы». – Қазан, 1897 ж.) аударылды.
БАҚЫРҒАНИ КІТАБЫ 
Транскрипциясы 
1 
Хақ қуллуғын тилайүрсән 
Сахар турмақны ’адат қыл
Өзүң отдин йулайүрсән 
Сахар турмақны ’адат қыл
Сахар турғанлар ер болды
Илаһидин үлүш алды
Айа ғафил сеңа нулди 
Сахар турмақны ’адат қыл
Сахар турмай ишиң битмаз
Бу қул мақсудыға йетмаз
Сахар уйқусы суд етмас 
Сахар турмақны ’адат қыл
Сахарда айса бир аллаһ

192 
Иуйар йүз мың күнаһ уа аллаһ
Қылурсән та ’атың дилхаһ 
Сахар турмақны ’адат кыл
Сахардағы бир астағфар
Күнинда йүз айғунча уар
Қулақ салғыл бунға ай йар 
Сахар турмақны ’адат қыл
Сахар турғач таһарат қыл
Ғамы гөр қыйамат қыл
Аның фикрин бу са’ат қыл 
Сахар турмақны ’адат қыл
Сахар турмақны рағбат қыл 
Қараңғу кеча михнат қыл
Барып гөрнәкда рахат қыл 
Сахар турмақны ’адат қыл
Сахар турмақ ’ибадатдур
Сахар турмақ са’адатдур
Сахар турмақ ’инайатдур 
Сахар турмақны ’адат қыл
Сахарда чоқ изи рахмат
Айақ башыңа мың рахмат
Сеңа керәкса бу даулат 
Сахар турмақны ’адат қыл
Кел ай ражинбасы банда
Күнаһ қылдың не үчүн мунда
Қутулайын десаң анда 
Сахар турмақны ’адат қыл 
2 
Не хош татлығ хақ йады 
Сахар уақыты болғанда
Балдин сүчүк һауани 
Сахар уақыты болғанда
Болса көңүлда хаттар

193 
Қылур сеңа хақ назар
Тоба қылғыл бейхабар 
Сахар уақыты болғанда
’умуруң өтти йоқ хасил
Ничә йатурсән ғафил
Агар мардсән бол хазир 
Сахар уақыты болғанда
Ғашық сахар турурлар
Тани жан қылурлар
Ғашық отыға күйәрлар 
Сахар уақыты болғанда
Иман шам’ын йандурсән
Рухың суға қандурсән
Муңлуғ зарын алғылсән 
Сахар уақыты болғанда
Сахар уақытыдур са’ат
Турғанға болғай рахат
Ачылур даулат са’ адат 
Сахар уақыты болғанда
һәр дем күйәр бу жаным
Қуллуқсыз йоқ дәрманым
Хақ зикридур дәрманым 
Сахар уақыты болғанда 
Һәрким тиләса дидар
’ашық болуб йүрүр зар
Йадын айтуйур бидар 
Сахар уақыты болғанда
Қул Сулайман са’аты
Зәррача йоқ та’аты
Зикир жанның рахаты 
Сахар уақыты болғанда 

194 
3 
Нафсим айтур бу беш күнлик тирикликка
Бу дунийада бағ бостан етайын дер
Ол бостанларға салыну гарибан
Текма йазда түрлүк миуа татайын дер
Рухум айтур шари’атның ’илмин билип
’илим бирла тариқатның йолын билип
Сахар уақытында ойлағлығны ’адат қылуп
Он беш йашдин қалмас намаз өтайин дер
Нафсим айтур бу дунийаның мулкин булсам
Хытай қырғыз қыпшақ һүндүстанни алсам
Ағы бан чын алтун күмүш тамлық қылсам
Бахт етса бир кенич түзүп йатайын дер
Рухум айтур дин ишин йахшы қылып
Изгү йауыз жумласыны раббидин билип
Түнлар болса та’ат бирла өр отуруп
Күндүз болса саум салауат тутайын дер
Нафсим айтур йахшы билиң кәсибим ишин
Не қылурмән йемәк ичмәк йазуқысын
Текма бирар кишиларниң көрсам ашын
Халал харам йемишиңни йутайин дер
Рухум айтур кашки хақдин тауфиқ булсам
Түни күни тынмайын йадын айтсам
Қасматымдин артуқ та’ам йемас болсам
Бу дунийани йығып терип нетайын дер
Нафсим айтур садир йанында олтурубан
Түрлүк түрлүк ни’матларни келтүрубан
йеп ичип түн күн қарын толтурубан
йастуқ үзра текийа қылуп йатайын дер
Рухум айтур түни күни қатланубан
Хақ маулим ризасыны тилайубан
Қул Сулайман ’ашық атыға атланубан
Узақ кечмиш еранларға йетайин дер. 

195 
4 
Йа рабб өзүң билүрсән 
Сендин өзга кимим бар 
Бир уа барым ерүрсән 
Сендин өзга кимим бар
Сенсиз қа йан кетайин
Халым кимга айтайын
Ханмән тирик етайин 
Сендин өзга кимим бар
Сенсин меним ма’будум
Аууал ахир мақсудым
Мен билмасмән баһбудым 
Сендин өзга кимим бар
Сенсин меним танимда
Сырымда уа сарамда
Танимда һәм жанымда 
Сендин өзга кимим бар
Йерге бақсам сен хазир
Көкке бақсам сен назир
Йерда көкда йақадир 
Сендин өзга кимим бар
Көзүм сени көзлайүр
Тилим сени сөзлайүр
Көңлүм сени истайүр 
Сендин өзга кимим бар
Хақ расулға ата’ат
Қылсаң қылур шапа ’ат
Қыл ду’амни ижабат 
Сендин өзга кимим бар
Ижабат қыл ду’ амны
Сануқ сарсаң санамны
Йанып тутдым йақамны 
Сендин өзга кимим бар
Шамс’аси йанупмән

196 
Нафс һауадин кечип мән
Даргаһыңға келүпмән 
Сендин өзга кимим бар 
5 
Не қылурсән мискин адам 
Тутса ’азра’ил йақаң 
Нечүк жауап берүрсән 
Тутса ’азра’ил йақаң 
Байдурмыз деп йүрдүң 
Фақирни көзга илмай 
Байлығың һиш суд етмас 
Тутса ’азра’ил йақаң 
Сығмас ердиң дунийаға
Малыңа мағрур олуп
Қара йерга хуп сығарсән 
Тутса ’азра’ил йақаң
Мал мулкиң ханманың
Һай хуш ма’мур ерүр
Таңла ойран болғучыдур 
Тутса ’азра’ил йақаң
Ай худадад таңридин қорқуп
Һамиша тоба қыл
Асығ қылмыс тоба соңра 
Тутса ’азра’ил йақаң 
7 
Ай көңүл ’умур өтди 
Бардым бандаликда болмадың 
Зулмат уа йакаһһар үйинда 
һиш йарақың қылмадың 
Дунийаның нақыш уа накарин 
Көрдиң айырылмадың 

197 
Софы нақыш олдың уали
Һәркез мусылман болмадың 
Софы олдур аууал 
Иманны билмәк керәк 
Фарыз уажиб суннат 
Уа һәм мустахиб қылмақ керәк 
Бу шари’атның чырағын 
Еликина алмақ керәк 
Софы нақыш олдың уали
Һәркез мусылман болмадың 
Сағсән диуанасән 
Билмән не түрлүк жансән 
Хақы батилдин жада қылмас 
Нечүк инсансән 
Рахим қылғыл жаныңа 
Бирнеча күн миһмансың 
Софы нақыш олдиң уали
Һәркез мусылман болмадың 
Софымән дерсиң уали 
Болдың нафсың бандасы 
Софымән дей дей 
Болупсән ахират шармандасы 
Тоба қыл инсафа келгил 
Ай тамуғның кандасы 
Софы нақыш олдың уали 
Һәркез мусылман болмадың 
Чын хақиқат софыларның 
Сөзлари йалғаны йоқ 
Дем салып арқа уруп 
Халықдин нимә алғаны йоқ 
Азбрай нафс үчүн 
Йүзин қара қылғаны йоқ 
Софы нақыш олдың уали
Һәркез мусылман болмадың 

198 
Нақыл айтуп тақсыр деп 
Өзин софы билдирүр 
Дем салып арқа уруп 
Бир нәрсени илдирүр 
Иманын алмақ үчүн 
Шайтан күнәһны қылдырур 
Софы нақыш олдың уали
Һәркез мусылман болмадың 
Чын хақиқат софылар 
Намахрумға көз салмады 
Аз йеп аз сөзлап 
Аз ухлап һиш күлмади 
Бу сифатлық сопылар 
Һәр лухзаға қул болмады 
Софы нақыш олдың уали
Һәркез мусылман болмадың 
Мунча йыллар ризық берди 
Һиш кима зар етмади 
Тандуруст қылды сени 
Ма’айуб бимар етмади 
Хақны қой батилны қыл деп 
Һиш киши зура етмади 
Софы нақыш олдың уали
Һәркез мусылман болмадың 
Уай йүз мың уай дерлар 
Ахир заман софылары 
Шари’ ейла қылмас ’амал 
Шарманда болғайлар бары 
Һәм худа безар болғай 
Һәм аның пайғамбары 
Софы нақыш олдың уали
Һәркез мусылман болмадың 
9 

199 
Субхан изим үзирди
Ол Мустафа буйурди 
Бабам Арслан текүрди 
Шайхым Ахмет Ясауи
Мустафаның хурмасын
Күйди йеди луқмасын
Тутты Қа’ба хилқасын 
Шайхым Ахмет Ясауи
Бақса Қа’ба көрүнган
Басса йерлар түрүлган
Ладан ’илми үйрүлган 
Шайхым Ахмет Ясауи
Асылы ерүр хандан
Билмәс оны көп надан
Билүр оны хақ йаздан 
Шайхым Ахмет Ясауи
Исхақ баба йараны
Шайх Ибраһим қулуны
Машайықлар улуғы 
Шайхым Ахмет Ясауи
Йасы суының арасы
Йатур гауһар парасы
Машайықлар сарасы 
Шайхым Ахмет Ясауи
Қарчығаны қушлаған
Шунқар лачын ушлаған
Сансыз мүрид башлаған 
Шайхым Ахмет Ясауи
Шари’ аты араста
Тариқаты пиуаста
Хақиқатда шайаста 
Шайхым Ахмет Ясауи
Шари’ атны сөзлаган
Тариқатны излаган

200 
Хақиқатни билдүрган 
Шайхым Ахмет Ясауи
Күн туғардан батарға
Тарса жөһуд татарға
Қуллуқ қылып саттарға 
Шайхым Ахмет Ясауи
Он сегиз мың ’аламда
Аты машһур каламда
Орны Дару с-саламда 
Шайхым Ахмет Ясауи
Баблар бабы Хорасан
Сансыз түмән һүндүстан
Бабалар башы баба Арслан 
Шайхым Ахмет Ясауи
Атам аты Азғусы
Йыпар болуп тозғусы
Еки жиһан көзгүси 
Шайхым Ахмет Ясауи
Хызыр бирла сухбатлық
Илийас бирла илтифатлық
Хақ қашында хараматлық 
Шайхым Ахмет Ясауи
Туркистанға баралың
Хизматында болалың
Үлүш берса алалың 
Шайхым Ахмет Ясауи
Бабама чын ол султан
Мүрид болды бигүман
Хаким Хожа Сулайман 
Шайхым Ахмет Ясауи 
12 

201 
Достларым заманамыз йавуқ келди
Тарса жөһуд бидин кафир елга толды
Билдим емди ошбу жаһан ахир болды
Келиң достлар хақға қуллуқ қыла көрүң
Уйқуны харам қылғыл узун түнда
Малыңдин закут бергил бу күн мунда
Қийамат күн бергай сеңа йарын анда
Келиң достлар хақға қуллуқ қыла көрүң
Уғул қызың ’илим өгрәнсүн бер устазға
Сажда қылып елигиңи ур михрабға
Бир күн барурсән қылдин инчка ула сиратқа
Келиң достлар хақға қуллуқ қыла көрүң
Түз болғай мағриб машриқ тиран қуйлар
Пахта дек тап келтүрмай учқай тағлар
Хайрлықға ачуқ берүр көни йоллар
Келиң достлар хақға куллуқ қыла көрүң
Хайр қылсаң қылмасуңча батылғайсән
Та’ ат бирла барғанларға қатылғайсән
Қийамат күн ол тамуғдин кутулғайсән
Келиң достлар хақға қуллуқ қыла көрүң
Исрафил сурын урса көк йарылғай
Қорқунчдин пайғамбарлар тизин чөккай
Һайбат бирла ол ’азра’ил сеңа келгай
Келиң достлар хақға қуллуқ қыла көрүң
Ошбу дунийа фани бақи ермас ермиш
Қарар қылып бир йерда турмас ермиш 
Өлганлар йана қайтуп келмас ермиш
Келиң достлар хаққа қуллуқ қыла көрүң
Қул Сулайман нетак болғай сениң ишиң
Асығ қылмас ата ана қарындашың
Өзүңни қутқар емди муңлуғ башың
Келиң достлар хақға куллуқ қыла көрүң 
13 

202 
Ай көңүл дил бағлама
Көпни кечүрган дүниайдар
Бу өлүм шарбатын
Халыққа ичүрган дунийадар
Сен сағынма дунийада
Мен бақи қалғаймән тейү
Көп йанар уақытда
Чырағларны өчүргән дунийадар
Уғулны атадан айуруп
Қызны анадан тақы
Йығлатып бир бир ешикда
Зар қылған дунийадар
Аууални кимса билмас
Ахирни һәм тақы
Аууал һиш ахири һиш
Бир каһана дунийадар
Кул шариф атаң анаң
Сендин бурынғылар қаны
Барчаларны қойныға
Ашна қылған дунийадар 
14 
Елим көзүмдин айрылып 
Йалғуз лахадта неткәймән
Аһл ’айалымны салып 
Йалғуз лахадта неткәймән
Елтип көмар елим
Хуйшым турмас йанымда һиш
Уахасрата муңлуғ башым 
Йалғуз лахадта неткәймән
Боздин кафинга чулғап
Башым айағым бағлап кашим
Ташлап кетарлар анда мени 
Йалғуз лахадта неткәймән

203 
Келсә меңа ажал йетип
Йумшақ төшәклардин түшүп
Қара йер астынға кирип 
Йалғуз лахадта неткәймән
Йалғузлуғым худ бир сары
Суруғ сау’алым бир сары
Қайғусындин өлдим мән бары 
Йалғуз лахадта неткәймән
Мункир Накир алат билан
Кирса рауан һайбат билан
Мени ’асы бу халат билан 
Йалғуз лахадта неткәймән
Зиндан ерүр көрлахад
Болмас анда жаза ахад
Колдашсыз жан болур ’абад 
Йалғуз лахадта неткәймән
Өлдим мени сурмас киши
Фарийадыма йетмас киши
Халың недүр демас киши 
Йалғуз лахадта неткәймән 
15 
Худауанда қийамат күн 
Мени ’асы не қылғаймән
Ошал аһ уа надамат күн 
Мени ’асы не қылғаймән
Тараз уа пиласын қурса
Банилар хазир турса
Не ким қылмышларым сурса 
Мени ’асы не қылғаймән
Пайғамбарлар чөгүп тизин
Сүртарлар йерга йүзин
Билайүрлар жумласа өзин 
Мени ’асы не қылғаймән

204 
’Арасатға текүрсалар
Меңа нама келтүрсалар
Уақфил деп буйурсалар 
Мени ’асы не қылғаймән
Сениң қапуңда йамулы
’ибадат қылмадым асла
Суруғ уақытында вайвайла 
Мени ’асы не қылғаймән
Ужудум жумласа ’асиан
Не мунда хайр не ихсан
Бу халат бирла йағафран 
Мени ’асы не қылғаймән
Халайықның кими заһид
Кими ’алим кими ’абид 
Кими софы кими муршид 
Мени ’асы не қылғаймән
Кими ’илимин ’айан қылғай
Кими заһидин байан қылғай
’амаллықлар аман болғай 
Мени ’асы не қылғаймән
Агар фазылың бирла сурсаң
Қутулғаймән ғафу қылсаң
Уа агар ’адилиң билан сурсаң 
Мени ’асы не қылғаймән
Йүрүрмән дунийани қуалап
Изим қуллуғын ташлап
Бу камраһлық билан йарып 
Мени ’асы не қылғаймән
Тәнимдин тонум сойғанда
Йаным тахтада қойғанда
Башымға суны қуйғанда 
Мени ’асы не қылғаймән
Ошал күн йа расул аллаһ
Сығнурмән сеңа аллаһ

205 
Шафа’ат қылмасаң нагаһ 
Мени ’асы не қылғаймән 
16 
Йүз һауас бирла түздүм
Ханман бу дунийада
’ақибат ол ханман 
Ойран емишдуқ билмадим
Наз уа ни’мат изладим
’айш фирағат йолыда
Уаһ бу ишлар бары 
Пайан емишдуқ билмадим
Билмасмадин мен аны
Истайү йыл йыл ай ай
Тынмайын тайынмайын
Йылдам йүгүрдим һай һай
Уаһ дерига ким ’умур
Зайиғ қылыпмән вайвай
Бу мениң ғафил башым 
Надан емишдуқ билмадим
Мал мулкига аның
Берган көңүл надан емиш
Фужур уа ғизза истаган
Фир’аун ила һаман емиш
Рахат дунийа билиңиз 
Афат тән жан емиш
Бағ бостан аның 
Зиндан емишдуқ билмадим
Ғиззат хурмат билан
Һәр қайда барғаным келганим
Хан султан уа ’уан
Алдыда йүгүрүп йелганим
Залим жа’ирни һәр дәм
’адал ’адил деганим

206 
Бутпурстлық бирла бу 
Йексан емишдуқ билмадим
Нафс амара үчүн
Күнин түнин жан урғаным,
Неча түрлүк ни’мат
Да’уат берубан йыйғаным
Мунча йыллар йеп ичип
’айш фирағат қылғаным
Жумласы пашманда 
Шайтан емишдуқ билмадим 
Алдады дунийа мени 
Сарх сафид ал билан 
Қахбалар андағ ка 
Ерни аздурурлар ал билан 
Уа’да берди меңа 
Алтун күмүш мал билан 
Уа’дасы бары аның 
Йалған емишдуқ билмадим 
Масжидниң йолын қойып 
Фасиқханаға бармақлықым 
Аһли данишдин қачып 
Наданға йар олмақлықым 
Дин ишин артқа салып 
Дунийа үчүн жан урғаным 
Дин ислам ишида 
Нуқсан емишдуқ билмадим 
17 
Нича фикир етсаң қаны 
Йоқдур өлүмга һиш ’илаж
Барча туғар өлмәк үчүн 
Йоқдур өлүмга һиш ’илаж
Барча жиһанда жан ерүр
Барча муңа хайран ерүр

207 
Шаһ гәда йексан енүр 
Йоқдур өлүмга һиш ’илаж 
Елчи келүр кечүргай
Дунийадин ол көчүргай
Жан шам’ны өчүргай 
Йоқдур өлүмга һиш ’илаж
Қат қат темурдин қалғасы
Пулат ерүр даруазасы
Памуар аңа барчасы 
Йоқдур өлүмга һиш ’илаж
Өлүм қанатың қайурур
Хайл хишиңдин айырур
Ахир ишиң ошбу ерүр 
Йоқдур өлүмга һиш ’илаж
Бичара мискин Шамш ад-дин
Тоба қылыбан йығлағыл
Қобғыл белиңни бағлағыл 
Йоқдур өлүмга һиш ’илаж 
19 
Ай достларым өлсам мен 
Билман халым не болур
Кирсам йатсам бу көрда 
Билман халым не болур
Елтип лахадка қойсалар
Қайтып үйга келсалар
Кирип сауал сурсалар 
Билман халым не болур
һиш келмади мендин сауап
Анда бергүмдүр жауап
Агар қылсалар йүз мың ’азап 
Билман халым не болур
Кирса Хариш атлығ йылан
Чармиш тәнга ол заман

208 
Қалмас бүтүн истахан 
Билман халым не болур
Жумла йығлап мурмар
Атрафдин ниш урур
Мүшкүл ерүр карубар 
Билман халым не болур
Болса қийаматниң күни
Сурса худа анда мени
Қылған ’амалларың қаны 
Билман халым не болур
Қул Сулайман билдиң бу күн
Қыл ’ибадат түн күн 
Дема ’умур мадар узун 
Билман халым не болур 
20 
Мен өз фи’ илимдин ойғанып 
Сеңа сығнурмән ай аллаһ
Күнәһимдин танып йанып 
Сеңа сығнурмән ай аллаһ
Нича йыллар һауа бирлан
Йүрмишмән хата бирлан
Өкүн хуф ража бирлан 
Сеңа сығнурмән ай аллаһ
Офасыз дунийа елгиндин
Қачып иблис нәң макариндин
Уа лайкин қорқубан сендин 
Сеңа сығнурмән ай аллаһ
Меңа не келса ким сендин
Танадам барчасы сендин
Уа лайкин қорқубан сендин 
Сеңа сығнурмән ай аллаһ
Күнәһлардин йанып емди
Хаталардан танып емди

209 
Қапуғыңа келүп емди 
Сеңа сығнурмән ай аллаһ
Деми ахирда имандин
Айырмағыл мени андин
Ошал халатда шайтандин 
Сеңа сығнурмән ай аллаһ
Оғул қызымдин айрылсам
Қараңғу гөрга ким кирсам
Суруғ уақытында тирилсам 
Сеңа сығнурмән ай аллаһ
Йаратқан илаһим сенсән
Каримлик падишаһым сен
Қамуғ йерда панаһым сен 
Сеңа сығнурмән ай аллаһ
Қиминиң намасы оңдин
Киминиң намасы солдин
Мени ’асы ошал күндин 
Сеңа сығнурмән ай аллаһ
Тамуғ көкраса ол күни
Уча башласа учкуны
Ешитип қорқуп ол күни 
Сеңа сығнурмән ай аллаһ
Худайа Шамши ’асыны 
Бағышлағыл хатасыны
Тутуп тоба йақасыны 
Сеңа сығнурмән ай аллаһ 
21 
Бақырғандин сафар қылсам
Тауаф қылғалы Қа’баны
Барып рукна йүзүм сүрсам
Көрүп ханнани маннани
Хажарасудка ел сунсам
Хатым диуарны көрсам

210 
Шукур хамд уа сана айсам
Сахар уақытында субхани
Суфадин Маруһийа барсам
Мүбарак зәмзәми ичсам
Забих рухыға хатм етсам
Бирар ’ашар ила Курани
’Арафат тағына чықсам
'ажайиб саны’ на бақсам
Ғариблар хижрасын йатсам
Болуп кенич ейла меһмани
Намаз бир жай келтүрсам
Бирар саум’ ада олтурсам
Басып нафсымды өлтүрсам
Болуп көңүлүм мусулмани
Мадина шаһарына барсам
Расулниң рузасын көрсам
Йүсүф Мысри дек аһ урсам
Тилап Йа’қуб Кан’ани
Ке елгимга ’аса алсам
Ке бойнымға рада салсам
Ке Сина тағына чықсам
Тилап Муса ’имрани
Фарад Дижала суын ичсам
Ке Жайхундин кирип кечсам.
Халайиқдин өзүм сачсам
Кезип бахр ила ’амани
Хажылар саныға кирсам
’инайат шарбатын ичсам
Хасудлар сөзидин качсам
Басып нафсымни рухани
Фақир халыны сурсалар
Меңа хажынама берсалар
Меним атымни сурсалар
Сулаймани Бақырғани 

211 
Аудармасы 
1 
Құдайға құлшылық еткің келсе, 
Таңсәріде тұруды әдет қыл.
Өзіңді [тозақ] отынан құтқарғың келсе, 
Таңсәріде тұруды әдет қыл.
Сәріде тұрғандар ер болды,
Алладан үлес алды.
Ей, қапыда қалушы, саған түк те жоқ. 
Таңсәріде тұруды әдет қыл.
Таңсәріде тұрмай ісің бітпейді.
[Құдайдың] құлы мақсатына жетпейді.
Сәрі ұйқысы пайда бермейді. 
Таңсәріде тұруды әдет қыл.
Таңсәріде бір [рет] Алла [деп] айтсаң,
Алла жүз мың күнәңды жуып жібереді.
[Әрі] тағатыңды ойдағыдай орындайсың. 
Таңсәріде тұруды әдет қыл.
Таңсәріде [айтқан] бір астағфиралла
Күндіз жүз [рет] айтқанға тең.
Ей, досым, бұған құлағыңды сал! 
Таңсәріде тұруды әдет қыл.
Таңсәріде тұрып дәрет ал,
Көрдің қамын жатпай-тұрмай жаса.
Оны осы сағаттан бастап ойла. 
Таңсәріде тұруды әдет қыл.
Таңсәріде тұруды ниет ет.
Қараңғы түнде михнат шек.
Көрге барғанда рақатын көр. 
Таңсәріде тұруды әдет қыл.
Таңсәріде тұру – [нағыз] ғибадат.
Таңсәріде тұру – [нағыз] бақыт.
Таңсәріде тұру – сүйіспеншілікке ие болу. 

212 
Таңсәріде тұруды әдет қыл.
Таңсәріде жаратушының рақымы шоқ-шоқ
Аяғыңнан басыңа [дейін] мың рақым [етеді].
Саған мұндай дәулет керек болса, 
Таңсәріде тұруды әдет қыл.
Ей, келіңіз, [рақымнан] үміткер пенде,
Бұл дүниеде не үшін күнә жасадың?
Ол дүниеде [күнәдан] құтылайын десең, 
Таңсәріде тұруды әдет қыл. 
2 
Алланы еске түсіру жаннан дағы тәттірек 
Сәрі уақыты болғанда.
Балдан артық шырыны 
Сәрі уақыты болғанда.
Көңіліңде болса қауіп-қатер
Алла саған назар салар.
Тобаға кел, [ей) бейхабар! 
Сәрі уақыты болғанда.
Өмірің өтті пайдасыз, 
Қапы қалушы, [енді] қашанғы жатасың?
Сабаз болсаң, [тағатқа] әзір тұр 
Сәрі уақыты болғанда.
[Аллаға] ғашықтар таңсәріде тұрады.
Жан-тәнімен [тағат] қылады.
Ғашықтық отына күйеді 
Сәрі уақыты болғанда.
Иманыңның шамын жандыр сен,
Рухыңды суға қандыр сен,
Мұңлы зарыңа салғыл сен 
Сәрі уақыты болғанда.
Сәрі уақыты – [бейне бір] сағат.
Тұрғандарға болады [қандай] рақат.
Бақ [пен] дәулет [кеніші] ашылады 

213 
Сәрі уақыты болғанда. 
Әр дем [алған] сайын жаным [отқа] күйеді,
Құлшылық етпейінше әл-дәрменім жоқ.
Дәрі-дәрмегім – Алланы еске түсіру 
Сәрі уақыты болғанда. 
Кімде-кім [Алланың] дидарын көргісі келсе,
Ғашық болып зар [еңіреп] жүреді.
Ұйықтамай зікір айтады 
Сәрі уақыты болғанда.
Құл Сүлейменнің сағаты [таңсәрі].
[Таң атқанда] иненің жасуындай шыдамы жоқ. 
[Таңғы] зікір – жанның рақаты 
Сәрі уақыты болғанда. 
3 
Нәпсім айтады: бұл бес күндік тіршілікте
Дүниені бау мен баққа бөлеймін дейді.
Ол бау-бақтарды кақпалап [қоршау] салып,
Әр жаз сайын түрлі жемісін татамын дейді.
Рухым айтады: шариғаттың ілімін біліп, 
Ілімменен тариқаттың (софылықтың) жолын біліп, 
Сәрі уақытында ояу отыруды әдет етіп, 
Он бес жастан қалмай намаз [парызын] өтеймін 
дейді. 
Нәпсім айтады: бұл дүниенің [бар] мүлкін жисам, 
Қытай, қырғыз, қыпшақ, Үндістанды [жаулап] алсам, 
Асыл мата, алтын менен күмісті үйіп қойсам, 
Бақ берсе, бір кент салып жатамын дейді. 
Рухым айтады: діннің ісін жақсылап [жолға қойып], 
Ізгілік, жауыздық атаулыны Алладан деп біліп, 
Түн болса, тағат-ғибадатпен тік отырып, 
Күндіз болса, салауат [айтып] ораза тұтамын дейді. 
Нәпсім айтады: кәсіп еткен ісіңді жақсылап біл. 
Ішіп-жегеннің күнәсін [тексеріп] неғыламын? 

214 
Қайсы бір кісілердің асын көріп [қомағайланып] 
Адал арам деместен жейтіннің бәрін жұтамын дейді. 
Рухым айтады: қандай жақсы Алладан опа тапсам, 
Күні-түні тыным таппай зікір айтсам.
Қанамнан артық тамақ жемейтін болсам, 
Бұл дүниені жиып-теріп не етемін дейді. 
Нәпсім айтады: шонжарлардың жанында отырып, 
Алуан түрлі дәм-тағамдарды келтіріп, 
Ішіп-жеп, күні-түні қарын толтырып, 
Жастық үстінде жантайып жатамын дейді. 
Рухым айтады: күн қатып, түн қатып, 
Алла тағаланың ризашылығын тілеп, 
Құл Сүлейменді ғашықтық атына мінгізіп, 
Ұзап кеткен жарандардың [артынан] жетемін дейді. 
4 
Ей, тәңірім, өзің білесің, 
Сенен өзге кімім бар?
Жалғыз дарасың және барсың. 
Сенен өзге кімім бар?
Сенсіз қай жаққа кетейін,
Халімді кімге айтайын?
Немен тіршілік етейін? 
Сенен өзге кімім бар?
Менің табынушым – сенсің.
Әуелгі де, ақырғы да мақсатымсың.
[Сенсіз] жетілуді мен білмеймін. 
Сенен өзге кімім бар?
Менің тәнімде – сенсің,
Сырымда да, ділімде де,
Денемде де, жанымда да – сенсің. 
Сенен өзге кімім бар?
Жерге қарасам, сен әзір [тұрасың], 
Көкке қарасам, сен назар [саласың].

215 
Жерде де, көкте де қадірің кемел. 
Сенен өзге кімім бар?
Көзім сені көреді,
Тілімнен сен түспейсің
Көңілім сені іздейді. 
Сенен өзге кімім бар?
Ақ пайғамбарға дұға етсең,
[Ол] шапағат етеді.
[Оқыған] дұғамды қабыл ет. 
Сенен өзге кімім бар? 
[Мен] Шамси, асылық [жолдан] қайтыппын.
Әуейі нәпсіден тыйылыппын.
Дәргаһыңа келіппін. 
Сенен өзге кімім бар? 
5 
Не қыларсың бишара адам? 
Әзірейіл тұтса жағаңды.
Қандай жауап бересің?! 
Әзірейіл тұтса жағаңды.
Баймыз деп жүрдің,
Кедейлерді көзге ілмей.
Байлығың еш пайда бермес 
Әзірейіл тұтса жағаңды.
Сыймаушы едің дүниеге
Малыңа көңілің өсіп.
Қара жерге қандай сыясың! 
Әзірейіл тұтса жағаңды.
Мал-мүлкің, үй-жайың
Қандай жақсы, жайлы еді.
Сол күні ойран болады 
Әзірейіл тұтса жағаңды.
Ей, Құдайдың құлы, тәңіріден қорқып, 
Әрдайым тоба қыл. [Ажал келгеннен]

216 
Кейін еткен тобаң пайда бермейді. 
Әзірейіл тұтса жағаңды. 
7 
Ей, көңілім, өмір өтті.
[Кете] бардым. Құлшылықта болмадың.
Зұлмат, жамандыққа толы дүниеде
[О дүниеге керекті] бір жарағыңды даярламадың. 
[Бұл] дүниенің нақыш-безегін 
Көрдің [де], айырылмадың. 
Сопыға ұқсап уәли [әулие] болдың,
Әрқашан мұсылман болмадың. 
Сопы деген – сол. Әуелі 
Иманды білу керек. 
Парыз, уажиб, сүндетті [орындап], 
Және де қажетті тіршілікті жасау керек. 
[Ол үшін] шариғаттың шырағын 
Қолына ұстау керек. 
Сопыға ұқсап уәли болдың,
Әрқашан мұсылман болмадың. 
Денің сау, [бірақ] диуанасың, 
Білмеймін қандай түрлі жансың. 
Бос әрекеттен тыйылмайсың 
Қандай [жұмбақ] пендесің. 
Жаныңа рақым жаса, [өйткені бұл дүниеде] 
Бірнеше күндік қонақсың. 
Сопыға ұқсап уәли болдың,
Әрқашан мұсылман болмадың. 
Сопымын, әулиемін дейсің, 
Нәпсіңнің пендесі болдың. 
Сопымын дей дей 
Ахиреттің шермендесі болыпсың. 
Тобаға кел. Қанағат ет. 
Ей, тозақтың тұрғыны! 

217 
Сопыға ұқсап уәли болдың,
Әрқашан мұсылман болмадың. 
Шын ақиқат сопылардың 
Сөздерінің жалғаны жоқ. 
Дем салып, арқасын ұрып, 
Халықтан нәрсе алғаны жоқ. 
Азғырушы нәпсі үшін 
Жүзін қара қылғаны жоқ. 
Сопыға ұқсап уәли болдың,
Әрқашан мұсылман болмадың. 
Нақыл айтып, күнә деп, 
Өзін сопы деп білдіреді. 
Дем салып, арқасын ұрып, 
Бір нәрсесін [қолына] ілдіреді. 
Иманын алмақ үшін 
Шайтан күнә жасатады. 
Сопыға ұқсап уәли болдың,
Әрқашан мұсылман болмадың. 
Шын ақиқат сопылар 
Кісінің нәрсесіне көз салмайды. 
Аз жеп, аз сөйлеп, 
Аз ұйықтап, еш күлмейді. 
Бұл сипатты сопылар 
Әр ыңғайлы сәтке құл болмады. 
Сопыға ұқсап уәли болдың,
Әрқашан мұсылман болмадың. 
Осынша жыл ризығыңды берді, 
Ешкімге тәуелді етпеді. 
Сенің деніңді сау етті, 
Майып, ауру етпеді. 
Ақиқатты қойып, жалғанды жаса деп 
Бір кісі зорлық жасамады. 
Сопыға ұқсап уәли болдың,
Әрқашан мұсылман болмадың. 

218 
[Қияметте] ойбай, жүз мың ойбай дейді, 
Ақыр заманның сопылары. 
Шариғатпенен іс қылмайды, 
[О дүниеде] барлығы шерменде болады. 
[Одан] әрі Құдай безеді. 
Әрі оның пайғамбары. 
Сопыға ұқсап уәли болдың,
Әрқашан мұсылман болмадың. 
9 
Субхан ием өсірді, 
Мұстафа [пайғамбарым] бұйырды, 
Арыстан бабам жеткізді. 
Шайхым Ахмет Ясауи.
Мұстафаның [сәлемдеме] құрмасын
Күтті [ұзақ жыл]. Дәнін жеді.
Қағбаның [діни] қоғамын басқарды. 
Шайхым Ахмет Ясауи.
Қараса, Қағба [қасындағыдай] көрінген,
[Аяғын] басса, жер [қысқарып] түрілген.
Алланың ілімі үйірілген. 
Шайхым Ахмет Ясауи.
Асылы хан [тұқымынан] еді,
Оны көп надан білмейді.
Жаратушы жаппар ием біледі. 
Шайхым Ахмет Ясауи.
Исхақ баба ұрығы,
Шайхы Ибраһим құлыны,
Машайықтардың ұлығы. 
Шайхым Ахмет Ясауи.
Йасы суының арасында 
Гауһардың сынығы жатыр.
Машайықтардың сарасы. 
Шайхым Ахмет Ясауи.

219 
Қаршығаны құсқа салған,
Сұңқар, лашын ұстаған,
Сансыз мүрид бастаған 
Шайхым Ахмет Ясауи.
Шариғаты мінсіз,
Тариқаты түпсіз,
Ақиқатта өрен жүйрік 
Шайхым Ахмет Ясауи.
Шариғаттан сөйлеген,
Тариқатты іздеген,
Ақиқатты білдірген 
Шайхым Ахмет Ясауи.
Күншығыстан батысқа [дейін]
Христиан, жөт, татарға [белгілі].
Саттарға (кешіруші Аллаға) құлшылық еткен 
Шайхым Ахмет Ясауи.
Он сегіз мың ғаламда
Аты мәшһүр [Алланың] сөзін [білуде].
Орны – Дару с-салам пейішінде. 
Шайхым Ахмет Ясауи.
Бабтардың бабы (дінбасы) Хорасанда,
Сансыз бабтар Үндістанда.
Бабалардың басы – баба Арыслан 
Шайхым Ахмет Ясауи.
Атамның аты – Азғусы,
Жұпар болып аңқыған.
Екі дүние айнасы. 
Шайхым Ахмет Ясауи.
Қыдырменен сұхбаттасқан,
Ілияспенен сыйласқан,
Хақ қасында құрметті. 
Шайхым Ахмет Ясауи.
Түркістанға баралық,
Қызметінде болалық,

220 
Үлес берсе, алалық. 
Шайхым Ахмет Ясауи.
Шын сұлтан болған бабама
Мүрид болды күмәнсыз
Хаким Қожа Сүлеймен. 
Шайхым Ахмет Ясауи. 
12 
Достарым, [ақыр] заман жуық келді.
Тарса, жөт, дінсіз кәпір елге толды.
Білдім енді бұл дүниенің ақыры болды.
Келіңдер, достар, Аллаға құлшылық етіп көріңдер! 
Ұзақ түнге ұйқыны арам ет.
Малыңнан зекет бер бүгін мұнда
Қиямет күні жәрдем берер саған онда.
Келіңдер, достар, Аллаға құлшылық етіп көріңдер! 
Ұлың мен қызыңды ілім үйренсін, ұстазға бер.
Сәжде жасап, қолыңды михрабқа (Қағба бағытын 
көрсететін белгі) ұсын. 
Бір күні қылдан жіңішке Сират көпіріне барарсың.
Келіңдер, достар, Аллаға құлшылық етіп көріңдер! 
Мағрибтен машрапққа дейін терең сайлар 
тегістеледі. 
Таулар төтеп бере алмай мақта сияқты ұшады.
Тура жолдар қайыр жасаушыларға ашық тұрады.
Келіңдер, достар, Аллаға құлшылық етіп көріңдер! 
Қайыр етсең, еткеніңе қарай жақсылыққа кенелесің. 
Құлшылық жасап өлгендерге қосыласың.
Қиямет күні ол тозақтардан құтыласың.
Келіңдер, достар, Аллаға құлшылық етіп көріңдер! 
Исрафил кернейін тартса көк жарылады, 
Қорыққанынан пайғамбарлар дізерлеп қалады. 
Әзірейіл саған айбат шегіп келеді.
Қеліңдер, достар, Аллаға құлшылық етіп көріңдер! 

221 
Бұл дүние мәңгі емес жалғаншы болар.
Тағат тауып бір жерде тұрмас болар.
Өлгендер және қайтып келмес болар.
Келіңдер, достар, Аллаға құлшылық етіп көріңдер! 
Құл Сүлеймен сенің ісің қандай болар екен?
Ата, ана, бауырың жәрдем ете алмайды.
Өзіңді құтқар енді! Басың мұңды.
Келіңдер, достар, Аллаға құлшылық етіп көріңдер! 
13 
Ей, көңіл діліңді байлама [жалғаншыға] 
Көпті көрген дүниеқор. 
Қу өлімнің шарбатын 
Халыққа ішкізген дүниеқор. 
Сен ойлама дүниеде 
«Мен мәңгі қаламын» деп. 
Нағыз жанатын уақытында 
Шырағын өшірген дүниеқор.
Ұлды атадан айырып,
Қызды анадан тағы.
Жылатып әр есікте
Зар еңіреткен дүниеқор.
Әуелді әсте білмейді,
Ақырды және тағы.
Әуелі [де] еш, ақыры [да] еш
Бір қаусаған қарт дүниеқор.
Ғазиз құлдар – атаң [мен] анаң
Сенен бұрынғылар қайда?
Барша [жанның] қойнына
Ашналық еткен дүниеқор. 
14 
Қолымнан, көзімнен айырылып, 

222 
Көрде жалғыз не істермін?
Балаларымды артқа тастап, 
Көрде жалғыз не істермін?
Әкеліп көмер елім,
Жанымда бір бауырым тұрмас.
Мұңлы басым хасіретте. 
Көрде жалғыз не істермін?
Бөз кебінге орап,
Бас-аяғымды тартып байлап,
Мені көрге тастап кетеді. 
Көрде жалғыз не істермін?
Маған келсе ажал жетіп,
Жұмсақ төсектен түсіп,
Қара жер астына кіремін. 
Көрде жалғыз не істермін?
Жалғыздығым өзі бір төбе,
Сұрақ, сауалым бір төбе,
Мен бәрінің қайғысынан өлдім. 
Көрде жалғыз не істермін?
Мункир Накир қаруымен,
Кірсе сұсты айбатымен,
Осы халде менің күнәларымды [көрсе] 
Көрде жалғыз не істермін?
[Қараңғы] көр – зындан,
Онда Алланың есіркеуі жоқ.
Жан мәңгі серіксіз болады. 
Көрде жалғыз не істермін?
Өлдім. Мені адам сұрамайды.
[Көрдегі] жан-күйімді ешкім сезінбейді. 
[Бір] адам халің қалай демейді. 
Көрде жалғыз не істермін? 
15
Жаратушы ие, қиямет күні 

223 
Мен күнәмді қайда қоямын?
Осы аһ ұрған өкініш күні 
Мен күнәмді қайда қоямын?
Таразысы мен көпірін құрса,
Айдаушылар әзір тұрса,
Не істегенімді сұраса, 
Мен күнәмді қайда қоямын?
Пайғамбарлар дізерлеп отырып,
Бетін жерге баса қалса,
Баршасы өз [басын] ғана ойласа,
Мен күнәмді қайда қоямын?
Арасат [майданына] келтірсе,
Маған [күнәм жазылған] дәптерді берсе,
«Дауыстап оқы» деп бұйырса, 
Мен күнәмді қайда қоямын?
Сенің жабық сарайыңда
Еш ғибадат қылмадым.
Сұрақ сұрағанда ойбайладым. 
Мен күнәмді қайда қоямын?
Денемнің баршасы күнәһар
Менде я қайыр, я жақсылық [жоқ].
Осы халіммен кешірім бола ма? 
Мен күнәмді қайда қоямын? 
Халайықтың бірі – дәруіш,
Бірі ғалым, бірі тақуа,
Бірі сопы, бірі пір 
Мен күнәмді қайда қоямын? 
Бірі ілімін аян етеді,
Бірі дәруіштігін баян етеді.
Құлшылық еткендер аман болады.
Мен күнәмді қайда қоямын?
Егер фазылыңменен сұрасаң,
Ғафу етсең [күнәмнан] құтыламын.
Ал егер әділшілікпен сұрасаң, 

224 
Мен күнәмді қайда қоямын?
Дүниені қуалап жүруші едім,
Жаратушы иеге деген құлшылығымды тастап.
Осы адасқанымды жөн біліп. 
Мен күнәмді қайда қоямын?
Денемнен киімімді сыпырып алғанда, 
Өлігімді тақтаға салғанда,
Басымнан суды құйғанда 
Мен күнәмді қайда қоямын?
Осы күні ей, пайғамбар,
Алла саған сыйынамын.
Дереу шапағат қылмасаң, 
Мен күнәмді қайда қоямын? 
16 
Жан-тәніммен жинадым
Бұл дүниеде мал-мүлікті.
Ол мал-мүліктің ақыр соңы 
Ойран екенін білмедім.
Жиһаз, [тәтті] тағам іздедім,
Сауық сайран, жан тыныштық жолында.
Әттең, бұл істердің бәрі 
Шектеулі екенін білмедім.
Білместігімнен мен оны
Айлап, жылдап іздедім.
Тынбай, шаршамай,
Жылдам жүгірдім, пай-пай!
«Қап» дегізетін [жалғаншыға] өмірімді
Зая жұмсаппын, ойбай!
Қапы қалған басымның 
Надан екенін білмедім.
Дүниенің мал-мүлкіне 
Көңіл бөлген надан екен. 
Оңбағандық пен пасықтықты істеген 

225 
Пірғауын мен һаман екен. 
Рақат дүние дегеніңіз 
Жан мен тәннің апаты екен. 
Оның бауы мен бағы 
Зындан екенін білмедім. 
Салтанат, құрметпенен 
Әр жерге барғаным, келгенім, 
Хан, сұлтан, шонжарлардың 
Алдында жүгіріп, желгенім, 
Лауазымды залымды әр сәт 
Адал, әділ дегенім, 
Бұтқа табынғанмен 
Тең екенін білмедім. 
Әуейі нәпсі үшін 
Күні-түні жанымды қинағаным, 
Неше түрлі жиһазды 
Жар салып жүріп жинағаным, 
Осынша жылдар жеп-ішіп, 
Сауық-сайран, жан тыныштық қылғаным, 
Баршасының азғырушы 
Шайтан екенін білмедім. 
Дүние мені алдады, 
Қызылды-жасылды жадысымен.
Жезөкшелер сияқты 
Ерлерді сиқырлап аздыратын.
Маған уәде берді
Алтын, күміс, малыменен.
Оның барлық уәдесі 
Жалған екенін білмедім.
Мешіттің жолын тастап,
Пасықханаға барғаным,
Данышпаннан қашып,
Наданға дос болғаным,
Дін ісін кейінге қалдырып,

226 
Дүние үшін жаным салғаным,
Дін ислам ісіне 
Нұқсан екенін білмедім. 
17 
Қанша пікір етсең дағы 
Өлімге жоқ еш ылаж.
Барша туар өлмек үшін 
Өлімге жоқ еш ылаж.
Жаһанда қанша жан болса,
Барлығы бұған қайран қалады.
Патша да, кедей де [жермен] жексен болады. 
Өлімге жоқ еш ылаж.
Пайғамбар келеді, өмір сүреді,
Дүниеден көшеді.
Жан шырағын өшіреді. 
Өлімге жоқ еш ылаж.
Қорғаны қат-қат темірден
Дарбазасы болаттан болса да,
Баршасын жайпап өтеді. 
Өлімге жоқ еш ылаж.
Өлім қанатыңды қайырар,
Туысқан-туғаныңнан айырар.
Ақырғы ісің осындай болар. 
Өлімге жоқ еш ылаж.
Бишара кедей Шамшаддин
Тобаға келіп жыла. 
Тұр орныңнан! Беліңді байла!
Өлімге жоқ еш ылаж. 
19 
Ей, достарым, өлсем мен 
Білмеймін халім не болад?
Кіріп жатсам бұл көрге 
Білмеймін халім не болад?

227 
Әкеліп көрге қойса,
Қайтып үйге кетсе,
[Періштелер] келіп сауал сұраса 
Білмеймін халім не болад?
Мен ешқандай сауап таппадым.
[Ал] көрде жауап беремін.
Егер жүз мың [түрлі] азап берсе, 
Білмеймін халім не болад?
Хариш атты жылан кірсе,
Сол сәтте денеме жармасса,
Сүйегім бүтін қалмайды. 
Білмеймін халім не болад?
Барша құмырсқалар жиылып,
Әр тараптан бас көрсетеді.
Жағдай мүшкілденеді. 
Білмеймін халім не болад? 
Қиямет күні болса,
Онда менен Құдай сұраса:
«Істеген құлшылыктарың қайда?» 
Білмеймін халім не болад?
Құл Сүлеймен сондай күндер болатынын білесің 
Күні-түні ғибадат қыл.
Берілген өміріңді ұзақ деме. 
Білмеймін халім не болад? 
20 
Мен өз пиғылымнан оянып, 
Саған сыйынамын, ей, Алла!
Күнәларымнан тоба етіп қайтып, 
Саған сыйынамын, ей, Алла!
Неше жыл бойы әуес қуып,
Қате жасап жүріппін.
Өкінемін. [Алайда] үлкен үмітім бар. 
Саған сыйынамын, ей, Алла!

228 
Опасыз дүниенің тырнағынан,
Ібілістің мекерлігінен қашып,
Және де сенен қорқып, 
Саған сыйынамын, ей, Алла!
Күнәларымнан қайтып,
Қателерімді мойныма алып,
Сарайыңа келіп тұрмын енді. 
Саған сыйынамын, ей, Алла!
Ақырғы демім [шығарда] иман [бер].
Айырма мені одан.
Сол сәтте шайтаннан [сақта]. 
Саған сыйынамын, ей, Алла!
Ұл, қызымнан айырылсам,
Қараңғы көрге кірсем,
Сұрақ уақытында тірілсем 
Саған сыйынамын, ей, Алла!
Жаратқан Аллам сенсің,
Қайырымды патшам да сен.
Барлық жерде панам да сен. 
Саған сыйынамын, ей, Алла! 
Кімнің [күнәсы жазылған] дәптері оңнан келеді, 
Кімнің дәптері солдан келеді.
Менің күнәм сол күннен 
Саған сыйынамын, ей, Алла!
Сол күні тозақ күркіресе,
Ұшқындары ұша бастаса.
Есітіп, қорқып ол күні 
Саған сыйынамын, ей, Алла! 
Ей, Құда, Шамшидің күнәларын,
Қателерін кешіре гөр!
Жасаған тобаларын қабыл ет! 
Саған сыйынамын, ей, Алла! 
21 

229 
Бақырғаннан сапар шексем,
Қағбаны тәуап еткелі.
Табалдырығына барып бетімді сүртсем,
Ханнанді Маннанді (Аллалық жайларды) көрсем.
Қара тасқа қол ұсынсам,
Қоршалған дуалын көрсем.
Алғыс, мадақ, мақтау айтсам,
Таңсәріде Субханға.
Суфадан Маруһийаға барсам,
Қасиетті Зәмзәмді ішсем.
Өлгендердің рухына бағышласам,
Құранның бірер бөлегін.
Арафат тауына шықсам,
Ғажайып жаратылысына көз салсам.
Ғаріптердің құжырасына жатсам,
Бір бұрышында мейман болып.
Бір жайда намаз оқысам, 
Бірер [рет] саумада (жалғыз отырып құлшылық 
ететін орын) отырсам. 
Нәпсімді тыйып өлтірсем, 
Көңілім мұсылман болып. 
Мәдина шаһарына барсам, 
Пайғамбардың қабірін көрсем. 
Жүсіп Мысыри сияқты аһыласам [Алладан] 
[Атасы] Жақып Кананиге табыстыруды өтінген. 
Тағы да қолыма аса таяқ алсам, 
Мойныма рада (жамылғы) салсам, 
Сина тауына шықсам, 
Мұса Имранидің [рухымен] кездессем. 
Теңдесі жоқ Дижала суын ішсем, 
Жайхун дариясын кешіп өткендей [боламын]. 
Халайықтан өзімді жырақ етіп, 
Бахрменен Оманды кезсем. 
Қажылардың қатарына кірсем, 

230 
Құлшылықтың шәрбатын ішсем, 
Дұшпандардың сөзінен қашсам, 
Рухани нәпсілерімді тежесем. 
Пақырдың халін сұраса, 
Маған хажынама берсе, 
Менің атымды сұраса – 
Сүлеймен Бақырғани. 

жүктеу/скачать 1,21 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: