«Хронофизиология және геронтологияның таңдаулы тараулары» пәні бойынша дәрістердің қысқаша конспектісі
жүктеу/скачать 46,93 Kb.
|
ГЕРОНТОЛОГИЯ қазақша
- Бұл бет үшін навигация:
- Гомеостаз тұралы ілім.
| Хейфлик лимиті.
Хейфлик лимиті немесе шегі -сомалық клеткалардың бөліну санының шегі (Леонард Хейфлик ұсынған). 1965 ж . Хейфлик клеткалық культурасында клеткаларды 50 рет бөлінгеннен соң өлгенін және де қартаю белгілері сол шегіне жақындағанда көріне басталғанын байқаған. Айтылған шек барлық дифференциалынған адам және жануарлар клетка культураларында табылған.Адам клеткаларының көбісінде Хейфлик шегі 52 рет бөлінуге тән. Хейфлик шегі теломерлердің (хромосомалардың үшіндегі орналасқан ДНК учаскілерінің) қысқаруына байланысты. Егерде клеткада активті теломераза болмаса сомалық клеткалардың көбісіндей онда клетканың әр бөлінуінде теломераза қысқарады неге десеңіз ДНК-полимераза ДНК молекулаларының үшінің репликациялануына қабілеті жоқ. Белгілі рет бөлінген соң теломераза толық жойылып кетеді, клетка белгілі бір клетка циклында тоқтап қалады да немесе апоптоз бағдарламаны жүргізеді. Гомеостаз тұралы ілім. Организмнің ішкі ортасы және оның тұрақтылығы тұралы ілімнің негізін салушы К.Бернар. Сыртқы ортаның факторлары немесе ішкі ортаның факторлары әр уақытта бір лалыпты болмайды. Сондықтан олардың әсерінен пайда болатын өзгерістерді организм өзі реттеп тұрады, көрсеткіштері өзгергенде тұрақтылығын сақтауға тырысады. Ішкі орталықтың тұрақтылығын реттелуін У.Кеннон гомеостазис деп атады. Осы терминді организмнің физиологиялық жүйелерінің қызметіне және олардың динамикалық тұрақтылығына сәйкестіруге болады. Ішкі ортаның тұрақтылығын қолдалдайтын негізгі механизмі организм өзін өзі реттеугіш жүйе деп айтуға болады. Гомеостаздық реакциялар үздіксіз реттеліп тұрады. Гомеостаз механизмдері және оны қолдайтын деңгеәлер. Организм жүйелерімен мүшелерінің қызметі өзгерістерден кейін қайта қалыптасуына түолі деңгейдегі реттелу механизмдерге байланысты. Ұлпалардың құрамы олардың спецификалық биосинтезіне және гистогематикалық тосқауылдарының өткізгіштік белсенділігіне байланысты. Оған қатысты зат алмасу процесстерінің деңгейі, гуморалды факторлар және организмнің жалпы физиологиялық жағдайы өте маңызды. Өзін өзі реттейтін жүйеге жататын жүрек, қан тамырлар жүйесі. Бұл процесске қатысатын қан тамырларының рецепторлары (қан қысымын сезетін, қан көрсеткіштерін байқайтын) арқылы өзгерістер тұралы ақпаратты орталыққа жеткізіп тұратын. Гомеостаз реакцияларын нормаға келтіріп тұратын негізгі механизмі шартсыз рефлекс.Тұрақтылықты сақтап тұратын күрделі түрі шартты рефлекстер. Шартты рефлекстер организмнің бейімделуімен қатар сыртқы факторлардың әсерінен күн бұрын сақтандырып және адамның келешектегі реакцияларын болжамдайды. Адам организмінің константалары бір жүйемен емес барлық жүйелермен реттеліп тұрады. Айтарлықтай оттегін жекізетін тыныс алу жүйесімен қанайналым жүйесі қатар қызмет етеді. Қанның оттегімен қанағаттануы қанайналымының өзгерісіне, қанның жалпы көлеміне, қан ағымының минуттік көлемінің көбеюіне, қан қысымының көтерілуіне және оның жылдамдылығына байланысты. Қанның оттегіне қанығуы тыныс алу жүйесінің қызметінеде байланысты: тыныс алудың минуттік көлеміне, бронхалардың саңылауына, альвеолдардың санына т.б. Қанның қасиеттеріде оксигенацияға әсері бар: эритроциттердің саны, гемоглобиннің мөлшері, гемоглобиннің оттегіне тартқыштығы. Нейрогуморалды факторлар организмнің түрлі жүйелерін реттеп тұрады, олардың бір бірімен байланысын және бір біріне әсерін организмнің біртұтастығын қолдап тұру үшін интегративті қызмет атқарады. жүктеу/скачать 46,93 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|