Сегіз сері ХІХ ғ І жартысында
|
|
Халық әншілері мен сазгерлердің арасында ерекше көзге түскені
|
Кіші жүздің ханы Жантөре
1809 ж өлген
|
|
«Шалқыма» күйін шығарған
|
Сармалай (Садық)
1835-1885 жылы
|
|
Аса үздік сазгер, сыбызғышы шығармасы: «Қоңыр қаз», «Нар идірген», «Нар бұқа»
|
ХІХ ғ Қазақ халқының музыка өнерінің өкілдері
Аты-жөні
|
Туған жері
|
Шығармасы
|
Құрманғазы Сағырбайұлы
1818-1889 жылы
|
Бөкей Ордасы Жиделі
|
«Кішкентай» Исатайға арналды, «Ақбай», «Ақсақ киік», «Түрмеден қашқан», «Адай», «Сарыарқа», «Қызылқайың», «Балбырауын»
|
Тәттімбет Қазанғапұлы
1815-1862 жылы
|
|
Шертпе күйдің негізін салушы 40-тан астам күй шығарған лирик сазгер. «Саржайлау», «Былқылдақ», «Балбырауын», «Сал қоңыр»
|
Дәулеткерей Шығайұлы
1820-1887 жылы
|
|
40-қа жуық күйлері болған. Төре күйлерінің атасы атанған «Ващенко», «Қос ішек», «Топан», «Қоңыр», «Желдірме», «Құдаша»
|
Біржан Қожағұлұлы
1834-1897 жылы
|
|
Сазгер, әнші, ақын 20 жасынан ән шығарған
Феодалдардың озбырлығына қарсы шығарған «Жанбота өлеңі», «Ғашығым», «Біржан сал», «Айтбай»
|
Жаяу Мұса Байжанұлы
1835-1929 жылы
|
Баянауылдағы
Жасыбай көлінің жағасында туған
|
Ақын публицист өзі шығарған 70-ке жуық әні бар «Кел балалар оқылық» өленіне ән шығарды. «Ақсиса», «Хаулау», «Баянауыл», «Сұршақыз», «Шорманұлына», «Толғау»
|
Ақан сері (Ақжігіт) Қорамсаұлы
1843-1913 жылы
|
Көкшетау маңы Үлкен Қоскөл
|
Ақанның 40-тан астам әндері белгілі «Сырымбет», «Маң-маң-кер», «Балқадиша», «Смағұлға», «Сұрағанға», «Шоғырмаққа»
|
Ықылас Дүкенұлы
1843-1916 жылы
|
|
Күйші, қобызшы, сазгер туындылары:
«Ықыластың күйі», «Қоңыр күй», «Қорқыт күйі», «Қамбар күйі», «Қазан күйі»
|
Мұхит Мералыұлы
1841-1918 жылы
|
|
«Бала Ораз» лирикалық шығармасы
|
ХІХ ғ Қазақ жерін зерттеуші орыс ғалымдары
Аты-жөні
|
Не зеріттеді
|
М В Ломаносов
|
Өлкенің географиялық картасын жасауды ұйымдастырды
|
П С Паллас
1769 жылы
|
өлкеге жасаған ғылыми экспедицияның бірін басқарды «Ресей империясының әр түрлі шет аймақтары бойынша саяхат» еңбегін жазды
|
В И Даль
1833-1841 жылы
|
«Бөкей мен Мәулен» повесінде Орынбор өлкесіндегі қазақтардың тұрмысын сипаттады
|
А С Пушкин
1833 жылы
|
1773-1775 жылдардағы Е И Пугачев көтерілісі туралы мәлімет қалдырды. «Е И Пугачев бүлігінің тарихы», «Капитан қызы» шығармалары Оралда «Қозы Көрпеш-Баян сұлу» поэмасын қағазға түсірді
|
1848-1849 жылдары
|
Г С Карелин Каспий теңізіне, А Бутаков Арал теңізіне экспедиция жасады. Арал теңізі мен Сырдарияның тереңдігін анықтап, жағалауларын картаға түсірді
|
ХІХ ғ І жартысында
|
Қазақ тарихы туралы көлемді еңбек жазған орыс тарихшысы А Левшин «Қырғыз-қайсақтық ордалар мен далаларды суреттеу» атты еңбегі
|
Қазақстанға келген зерттеушілер, суретшілер, саяхатшылар
Саяхатшылар
|
Уақыты
|
Бекович-Черкасский
|
1715-1716 ж Хиуаға
|
Лихарев
|
1719-1720 жылдары
|
Бухольц
|
1715 жылы
|
Г С Карелин
|
1848-1849 ж Каспий теңізін зерттеуге келген
|
Кириллов
|
1735 ж Ор өзені бойында бекініс салу, өзен флотиясын дамыту, Орта Азия мен сауда байланысын дамыту
|
Ф А Шербина
|
1898 ж «Қырғыздардың жер иеленуі бойынша мәліметтер»
|
Бутаков
|
1848-1849 ж Арал теңізіне келген
|
П П Семенов. Тянь-Шанский
|
«Қырғыз өлкесі, Түркістан өлкесі»
|
В Верещагин
|
«Лепсі өлкесін қоршаған таулар»
|
Н Хлудов
|
«Отынға бару», «Мал айдау»
|
Мемлекеттік банк бөлімшелері
Уақыты
|
Орналасқан жері
|
1867 жылы
|
Орал
|
1881 жылы
|
Петропавл
|
1887 жылы
|
Семей
|
1895 жылы
|
Омбы
|
1912 жылы
|
Верный
|
ХІХ ғасырдың соңы-ХХ ғасырдың басындағы ірі қалалар
Орналасқан жері
|
Халқының саны
|
Орал
|
36446 адам
|
Верный
|
22744 адам
|
Семей
|
20216 адам
|
Қостанай
|
147175
|
Қазақтардан тартып алынған жер көлемі
Уақыты
|
Көлемі
|
1853-1905 жылдары
|
4 млн десятина
|
1906-1907 жылдары
|
17 млн десятина
|
1916 жылы
|
40 млн десятина
|
1917 жылы
|
45 млн десятина
|
Жәрмеңкелер
Уақыты
|
Ашылған жері
|
1832 жылы
|
Тұңғыш жәрмеңке Бөкей ордасында ашылды
|
1848 жылы
|
Қоянды жәрмеңкесін (Қарқаралы) көпес Варнав Ботов ашты
|
1855 жылы
|
Семейде 2 жәрмеңке
Қарқара (Жетісуда)
Шар-Екатеринская (Семей)
|
Жәрмеңкенін басты дамыған өңірі-Ақмола облысы
ХІХ ғасырдың соңындағы жұмысшы ереуілдері
Жылы
|
Өткен жері
|
Себебі
|
1849 жылы
|
Көкшетау кен округінде
|
Еңбек ақыны уақытында төлемеуі
|
1888 жылы
|
Өскемен уезіндегі кен өндісрісінде. (басу үшін Зайсаннан әскери күш шақырды)
|
Ауыр әлеуметтік жағдай.
(нәтиежесінде жалақыларын арттырып алды)
|
1890 жылы
|
Алтайдағы Астошево кен өндірісінде. (кен басқарушы өлтірілді)
|
Ауыр әлеуметтік жағдай
|
1891 жылы
|
Өскемен уезінің Владимирск алтын кенішінде
|
Ауыр әлеуметтік жағдай
|
1893, 1895, 1899 жылдары
|
Батыс Сібір темір жолында, Омбы темір жолшылары
|
Еңбек ақыны уақытында төлемеуі
|
Жұмысшы ереуілдерінің нәтиежесіз болу себептері:
-өндіріс орындарының ұсақтығы
-жұмысшылар санының (әсіресе ұлттық)аздығы
ХХ ғасырдың басындағы жұмысшы ереуілдері
Уақыты
|
Өткен жері
|
1911 жылы мамыр
|
«Атбасар мыс кендері» акционерлік қоғамы жұмысшыларының ереуіілі
|
1912 жылы 2-6 қазан
|
Байқоңыр көмір өндірісінде Семейдегі су диірменінде, Торғай уезіндегі Шоқпарқұлов көмір шахтасында
|
1914 жылы көктемі мен жазы
|
Доссордағы Орал-Каспий мұнай қоғамында, Ембі (Жем) өндірісінде(нәтиежиесінде жалақыларын 26%-ға көбейтіп алды)
|
1915 жылы мамыр
|
Риддер кен байыту орнында
|
1915 жылы қазан
|
Риддердегі кен байыту орнында Австрия-Венгрия тұтқындарының ереуілі
|
1915 жылы мамыр
|
Екібастұз кеншілерінің саяси ереуілі
|
1916 жылы мамыр
|
Қарсақпай мыс кенішіндегі саяси ереуіл
|
-1915 жылы 25 маусым «Бұратаналарды мемлекеттік қорғаныс ісіне пайдалану жөніндегі» ереже жұмысшыларды өндіріс иелеріне байлап берді.
Қазақстаннан екінші мемлекеттік Думаға сайланған депутаттар
Сайланған жері
|
Сайланушы
|
Ақмола
|
-молда Ш Қосшығұлов
-большевик А Виноградов
|
Жетісу
|
-федералист М Тынышпаев
-Қазан университетін бітірген М Гаврилов
|
Орал
|
кадет А Бірімжанов
|
Семей
|
-Х Нұрекенұлы
-Социал-демократ Коншин («Семипалатинский листок» газетінің редокторы). Өзінің сайлаушыларға берген уәдесін ұмытып, Сібірдің дербес дамуын жақтаған топқа қосылып кеткен
|
Торғай
|
Космедьянский
|
Сырдария
|
Колендзян
|
Санақтар
Санақ өткен жыл
|
Халық саны
|
Қазақтардың үлесі
|
1897 жылы
|
4147,8 мың
|
81,7 %
|
1914 жылы
|
5910 мың
|
65,1
|
1926 жылы
|
5230 мың
|
61,3
|
1989 жылы
|
16199,2 мың
|
40,1
|
1999 жылы
|
14952,7 мың
|
53,4
|
2009 жылы
|
16480 мың
|
67
|
ХІХ ғ аяғы мен ХХ ғ басындағы қазақтардың үлесі
1897 жылығы санақ бойынша
|
ХХ ғ басындағы санақ бойынша
|
Ақмола 61,1 %
|
36,6 %
|
Семей 87,9 %
|
60,5 %
|
|
Достарыңызбен бөлісу: |