Хронология Ќазаќстан тарихы 2012 ж

жылы 5 маусымда ІІ Александр

жүктеу/скачать 1,82 Mb.

бет	17/32
Дата	11.05.2023
өлшемі	1,82 Mb.
	#176464

1 ... 13 14 15 16 17 18 19 20 ... 32

Байланысты:
КЕСТЕЛЕР Қазақстан тарихы 2012 ж

1865 жылы 5 маусымда ІІ Александр бұйрығымен қазақ жерін зерттеу сұрақтары дайындалды.
-әкімшілік басқару жүйесін құру ісіне Ш Уәлиханов өз пікірлерін ұсынды.
1865 жылы Ішкі істер министрлігі кеңесінің мүшесі Гирс басқарған «Дала комиссиясы» құрылды
Реформа бойынша 5 сатылы басқару жүйесі енгізілді.
1. Генерал-губернаторлық-генерал-губернатор 2. Облыс-әскери губернатор 3. Уезд-аға сұлтан 4. Болыс-болыс сұлтаны (1000-2000 шаңырақ) 5. Ауыл-ауыл старшын (100-200 шаңырақ)

Ген-губернаторлық	облыс	уезд
1. Орынбор ген-губернаторлығы	1.Орынбор 2.Торғай	-Орал, Атырау, Калмыков, Жем (Темір).
		-Елек, Қостанай, Ырғыз, Торғай.
2. Батыс-Сібір ген-губернаторлығы	3.Ақмола 4.Семей	-Көкшетау, Омбы, Петропавл, Сарысу.
		-Баянауыл, Зайсан, Көкпекті, Қарқаралы, Павлодар, Өскемен.
3. Түркістан ген-губернаторлығы	5.Жетісу 6.Сырдария	-Сергиополь, Қапал, Верный, Ыстықкөл, Тоқмақ.
		-Түркістан, Шымкент, Әулиеата, Ташкент, Қазалы, Перовск, Ходжент, Жизақ.

Ресейдің Қазақстандағы әкімшілік реформалары

Реформаның аты	Авторы	Шыққан жылы	Салдары
Игельстром реформасы	Барон Игельстром	1783-1797 ж Сырым Датұлы көтерілісі кезінде дайындады	Хандық билікті жоюды көздеді Ресей әкімшілігінің билігін орнату кіші жүзде қазақтарды билеуді Шекаралық сотқа шоғырландыруды ұсынды
«Сібір қырғыздарының жарғысы»	Сібір ген-губернаторы М.М Сперанский Көмекшісі Г.С.Батеньков	1822 жылы	Орта жүзде хандық билікті жою
«Орынбор қырғыздарының жарғысы»	Орынбор губернаторы П.К.Эссен	1824 жылы	Кіші жүзде хандық билікті жою
«Сырдария мен Жетісу обл басқару туралы уақытша ереже»	Ішкі істер министрлігі мүшесі Гирс басқарған Дала комиссиясы	1867 ж 11 шілде	Қазақ жері Ресей үкіметінің меншігі деп жарияланды
«Торғай,Орал, Ақмола, Семей облыстарын басқару туралы уақытша ереже»	Әкімшілік басқару жүйесін құру ісіне Ш Уәлиханов өз пікірлерін ұсынды бірақ ұсыныстары қабылданбады	1868 ж 21 қазан	Бұл реформалар уақытша енгізілгенмен, 20 жылға созылды

Қазақстандағы саяси жер аударылғандар

Аты-жөні	Болған жылдары	Шығармасы
1000 поляк революционерлері	1863-1864 жылдары	Батыс Сібір ген-губернаторлығына, бірқатары Орынбор өлкесіне жіберілді
Густав Зеленский	ХІХ ғ 30 жылдары	«Қырғыз» қазақ поэмасы 40 жылдары жазылып, ағылшын, итальян, неміс тілдеріне аударылды. Бұл поэма ХІХ ғ 60 ж қазақтарды Ресейге танытуда белгілі шығарма
С С Гросс	ХІХ ғ 60 жылдары	Ұлы Абаймен шынайы дос болып, қазақ халқының тарихы, мәдениеті, әдет-ғұрыптары жөнінде құнды мәліметтер жинады «Қырғыздардың заң әдет-ғұрыптары үшін материалдар тақырыбында зерттеу жариялады»
Ц И Тераэвич, Я С Домашевич,		Жергілікті халықты емдеумен айналысты
А Бяловский		Өскемен уезінің геологиялық картасын жасады
Ф И Зобонин, М Зенков, Н Я Коншин		Тұңғыш өлкелік баспасөзді қалыптасуына үлкен еңбек сіңірді
	ХІХ ғ 80-90 жылдары	Көпшілікке арналған кітапханалар ашылды Верный, Орал, Омбы, Семей
М И Муравьев-Апостол		Бұқтырма комендантынан жергілікті халықты емдеуге рұқсат алды
С М Семенов		Омбы облыстық басқармасының шешімімен Өскеменде қызмет атқарып, кейін дәргер болды
Карелин, Старков		ХІХ ғ І жартысында Қазақ өлкесін зерттеген, жер аударылған революционерлер
Бутаков капитан-лейтенант	1848-1849 жылдары	Арал теңізін зерттеуге жіберген экспедицияны басқарды
Карелин	1848-1849 жылдары	Каспий теңізін зерттеуге арналған экспедицияға қатысты. Орал қаласында мұражайда Г С Карелин есімімен байланысты экспонаттар қойылған
Волховский	1825 жылы	Бұхарға ұйымдастырылған экспедицияға қатысып, «Кіші жүз руларының картасын» жасады
И Завалишин	1867 жылы	«Батыс Сібірді сипаттау»
А Д Коровков		«Іле қорғанысына бару»
Ф М Достаевский		Семейде археологиялық ескерткіштер жинаумен айналысты
А П Баласогло Д Д Ахшарумов		Петрашевшіл ақындар Қазақ өлкесінің тақырыбымен айналысты
А И Макашев Н А Момбелли		Шығыс зерттеушісі Макашев, петрошевшіл Момбеллидің хаттарынан Қазақ өлкесі туралы мәліметтер алуға болады

Ресей-қазақ сауда байланыстары

Жылдары	Сауда орталықтары	Нәтежиесі
ХҮІІІ ғ ортасы	Орынбор қаласы	Осы кездегі сауда айналымының орталығы
ХҮІІІ ғ ІІ жартысында	Жәміш,Омбы,Семей Өскемен,Бұқтырма, Железинск	Қазақ-орыс саудасының белгілі орталықтары
ХҮІІІ ғ 60 ж		Қазақ-орыс саудасының кеңейген тұсы
1766 ж	Әбілмәмбет хан	Екатерина патшайымға хат жолдап, Түркістан арқылы өтетін ірі керуенді Семей, Жәміш бекіністерінде шек қоймай қабылдауға рұқсат алды
1767 ж	ІІ Екатерина	Бұқар саудагерлеріне Қазақстан территориясында еркін сауда жасауға рұқсат алды
	Қызылжар (Петропавл)	Орта Азия хандықтары мен Қашғар көпестерінің жиі келетін сауда орталығы
	Семей,Өскемен,Бұқтырма	Шыңжаңмен сауда байланысының орталықтары
ХҮІІІ ғ 60 ж соңы-70 ж басы	Семей	330-ға жуық қазақ көпестері сауда жасаған
1765 ж	Жәміш бекінісінде	Барлығы 350 қазақ, 158-і Қазыбек би мен Абылай жіберген саудагер

Қазақ-қытай сауда байланыстары

Жылдары	Болған оқиғалар
ХІХ ғ басы	Пекин сарайының басқа елдерден оқшау саясатыын өзгертпеуі, ресейлік көпестердің қытайлықтармен сауда айналымын кеңейтуге кедергі жасады.
1805-1806 ж	Қытаймен жағдайды ретке келтіру үшін Пекинге жіберілген Ю А Головкин елшілігі Ургадан қайтып оралды.
1809 ж	Көпес Нерпин Тара қаласынан 5000 сомға тауар алып, Қытайдың Шәуешек қаласында тауарын сатып, Бұқтырмаға қайтып оралды.
1812 ж	Ташкент көпестері Ниязов пен Ашировтар керуен құны 1 млн сомға жуық тауарды Құлжа қаласына апарып сатты.
ХІХ ғ басындағы	Маңызды сауда орталықтары: Бұқтырма, Кереку,Өскемен.
Шығыспен	Экономикалық байланыстын орталықтары: Семей, Петропавл.
Петропавл	Орта Азиямен саудада ең маңызды елді мекен.
Семей	Қазақстан мен Қытай арасындағы ірі сауда орталығы.
ХІХ ғ басында	Қытай көпестерінің жиі сауда жасайтын орны Бұқтырма.
Орта жүз сұлтаны Құдайменді	Баласы Ғабдолланы Петербургке жібергендегі мақсаты, Жәміш бекінісінен Шыңжаңға сауда керуендерін жіберуге ресми рұқсат алу.
Семен Мадатов Грузин көпесі	«Үлкен Тибетке» дейін жетіп Қазақ еліне 250 кашимир алып келді.
Мехти Рафаилов	Семейден Қашғарға баратын тікелей апаратын жол тапты.
1824 ж	өзбек көпесі Муминов Құлжада сауда жасап келді.
1851 ж	Ресей мен Цинь империясы Кяхта қаласы арқылы жүргізді экономикалық байланыстарды.
1851 ж	Құлжа келісімі жасалды қаралған мәселе Батыс Қытайда Ресейдің елшілігін ашу, сауда орындарын ашу.
ХІХ ғ 40 ж аяғы	Батыс Қытайдан Қазақстан арқылы Ресейге 140 пұт шай әкелінді
1852 ж	Шәуешек қаласы арқылы қазақтардың бұйымын айырбастауға 15 пұттан артық мата жеткізілді
1855 ж	Ресей көпестерінің саудасы Құлжа қаласымен шектелді
1856 ж 25 наурыз	І Александр Ресей-Қытай сауда байланысын кеңейтуді талап еткен нұсқау шығарды
ХІХ ғ 50-60 ж	Шыңжаңмен саудаға Жетісудың бірқатар қоңыстары тартыла бастады
ХІХ ғ ІІ жартысында	Орыс-қытай сауда байланысы құлдырады
1862-1872 ж	Ұйғыр мен дүнген халықтарының Маньчжур-Цинь империясына қарсы азаттық күресі болды
1871 ж	Ресей әскері Іле өлкесіне енгізіліп, Іле сұлтандығы Түркістан ген-губернаторлығына бағындырылды
1881-1883 ж	Жетісу мен қырғыз өлкесіне қоныс аударды 45000 ұйғыр, 5000 дүнген
1860 ж	Пекин шарты
1864 ж	Шәуешек хаттамасы
1881 ж	Петербург сауда шарты
1882 ж	Верный көпесі В Юлдашев инженер Поклевский Колпаковскийдің қолдауымен Англиядан су кемесін сатып алды
1883 ж 4 мамыр	20 мың пұт астық тиеген кеме Іле өзені арқылы Сүйдінге барды
1890 ж	Шыңжаңмен сауда байланысын дамыту мақсатында Семей сауда округі құрылды
1894 ж 30 тамыз	Сібір темір жолы іске қосылды Қытай мен сауда жаңа сатыға көтерді

жүктеу/скачать 1,82 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 13 14 15 16 17 18 19 20 ... 32