І. Қазақ тілі грамматикасының кейбір мәселелері Қазақ тiлihiң Ғылыми куpсы жөhihеh лекциялаp


γ – грек  әрпі (гамма). Біздің  ғ



Pdf көрінісі
бет14/182
Дата21.05.2022
өлшемі1,97 Mb.
#144378
түріЛекция
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   182
Байланысты:
zhubanov k kazak tili grammatikasynyn keibir mseleleri (1)

γ
– грек 
әрпі (гамма). Біздің 
ғ
-мыз шығар.
к ч х γ
. Бұл белгілер 
средненебные
делінетін әріптерді көрсету үшін алынған.
Палатализация
– (cмягчение) палатум дегеннен шыққан. Ол қатты таңдай 
деген сөз.
j, һ
. Бұлар дауыстыдан бұрын келсе, түсіп қалады. Мысалы, 
йадақ – аяқ, 
һөкуз – өгіз
.
Біз дыбыстардың барлығын (бар екендігін) пайдаланғанымыз сияқты
жоқтығын да пайдаланамыз (
тіл, ол, солай бара алмадым
...). 
О
-дан 
у

у
-дан 
ы
пайда болған.
Сөздің этимологиясын табу үшін дауыстыларын алып тастау керек. 
Дауыстылар аз, дауыссыздар көп. Дауыстылар сөздің әнін, ырғағын 
келтіреді, қай буынның күштілігін білдіреді.
* * * 
Дыбыстың мағынасы бар ма? Әр дыбыстың өз мағынасы жоқ, бірақ мағына 
тудырады, не сөзді басқа мағыналы қылады, не мағынасыз қалдырады (ба-бал-
бала+м).
Ал мағына деген не? Ол көп қызметтің бірін атау деген сөз.
Әріп дегеніміз акустика жағынан алып қарағанда тұтас емес; буын да солай.
Дыбыстардың жіктелуі 
Дыбыстарды айтылуына қарай әрі сөзде білінетін өзгешелігіне қарай 
жіктеуге болады. Айтылуына қарай жіктегенде былайша бөлінеді: 
дауыстылар – 
а, м, ң, н, л, р, v, н, ы, е, о, у; дауыссыздар – б, п, т, ж, д, з, е, ш, ғ, қ, к, г

Дауыстылар: 1. Толық дауысты 

а, е, у, ы

2.
Шала дауысты – 
р, л, м, н, ң, v, j


болып екіге бөлінеді. Толық дауыстылар: кең шығысты – 
а, е, ы
(аңғал), 
тар 
шығысты
– 
о, у
(қымқыру) болып бөлінеді


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   182




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет