І-кл технологиялық дайындық
жүктеу/скачать 4,29 Mb.
|
АӘжәнеТД 10кл 1-бөлім қаз
| Жерсеріктік навигациялық жцйелер (ағылшын. СИоЬаІ Ыауі^аііоп 8аіеШ1е 8уяіетв (£N88)) - жерүстілік, судағы және әуедегі объектілердің орналасқан жерлерін (географиялық координаталарын) анықтау үшін тағайындалған жүйелер (60-сурет). Жерсеріктік навигациялық жүйелер сондай-ақ сигнал қабылдағыш қозғалысының жылдамдығы мен бағытын алуға мүмкіндік береді. Бүған қоса, дәл уақытты алу үшін де пайдаланылуы мүмкін. Мүндай жүйелер ғарыштық жабдыктар мен жерүстілік сегменттен (басқару жүйелерінен) қүралады. Қазіргі уақытта тек екі серіктік жүйе - ОР8 және ГЛОНАСС қана Жер шарын толыктай және үздіксіз қамтуды қамтамасыз етеді.
«Галилео» (Саіііео) - Еуропалык Одақ пен Еуропалық ғарыштық агенттіктің жерсеріктік навигация жүйесі бойынша бірлескен жобасы, Трансеуропалық желілер (ағылшын. Тгапз-Еигореап Ыеіуүогкз) көліктік жобасының бір бөлігі болып табылады. Жүйе геодезиялық және навигациялык міндеттерді шешу үшін тағайындалған. Соңғы уақытта ГЖНЖ-жабдықтарын өндірушілердің көпшілігі өздерінің жерсеріктік қабылдағыштары мен антенналарына «Галилео» жерсеріктерінен сиг- налдар қабылдау мен өңдеу мүмкіндігін кіріктіруде, бүған үшінші үрпақтық ИАҮ8ТАК ОР8 жүйесімен сәйкестендіру және өзара толықтыру туралы қол жеткізілген келісушілік жағдай жасады. Еуропалық Одақ елдерінен бөлек, жобаға: Қытай, Израиль, Оңтүстік Корея, Украина катысады. Бүған қоса, Аргентина, Австралия, Брази- 109 ‘Книга предоставлена исключительно в образовательных целях согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217 Все учебники Казахстана на ОКЬЬУК.К^ 60-сурет. Өртүрлі жерсеріктік навигациялық жүиелер орбиталарын салыстыру лия, Чили, Үндістан, Малайзия өкілдерімен келіссөздер жүргізілуде. «Галилео» 2014-2016 жылдары қатарға қосылады деп күтілді, бүл кезде орбитаға жоспарланған барлық 30 жерсерігі (24 операциялык және 6 резервтік) шығарылатын болады. Бірак 2018 жылга қарай «Галилео» жерсеріктік топтамасы аппараттардың қажетті санына қол жеткізе алмады. Ғарыштық сегментке өзіне үш басқару орталығы мен хабар беретін және қабылдайтын станциялардың жаһандық желісін қамтитын жерүстілік инфракүрылым қызмет көрсететін болады. Америкалық СР8 және ресейлік ГЛОНАСС-тан айырмашылығы, «Галилео» жүйесі ұлттық әскери ведомстволарымен бақыланбайды, алайда 2008 жылы ЕО парламент! «Ғарыштың Еуропа қауіпсіздігі үшін маңызы» қарарын кабылдады, оған сәйкес еуропалық қауіпсіздік саясаты шеңберінде жүргізілетін әскери операциялар үшін жерсеріктік сигналдарды пайдалануға жол беріледі. Жүйені әзірлеуді Еуропалық ғарыштық агенттік жүзеге асырады. по ‘Книга предоставлена исключительно в образовательных целях согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217 Все учебники Казахстана на ОКЬЬУК.К^ «Галилео» жерсеріктері биіктігі 23 222 км (немесе Жер орталығынан 29 600 км) шеңберлі геоцентрлік орбиталарға шығарылады, 14 сағат 4 мин 42 с-та бір айналып өтеді және экваторға 56 бүрышпен көл- беуленген үш жазықтықпен бағытталады. Үш орбитаның әрқаисысындағы шығушы тораптың бойлығы басқа екеуінен 120 -та түрады. Орбиталардың әрқайсысында жүйе толықтай жазылған кезде жүмыс істейтін 8 және резервтік 2 жерсерік орнала- сатын болады. Жерсеріктік топтаманың мүндай пішін өзгерісі Жер шарының кез келген нүктесінен кем дегенде төрт аппараттың бір мезгілде көрінуін камтамасыз етеді. Жерсеріктерге орнатылған атомдық сағаттардың уақытша кінараты секундтың миллиардтан бір үлесін қүрайды, бұл төменгі ендіктердегі қабылдағыштың орнын 30 см-ге жуық дәлдікпен анықтауды камтамасыз етеді. ОР8 жерсеріктеріне Караганда, неғұрлым жоғары орбиталары есебінен Полярлык шеңбер ендігіндегі дәлдік бір метрге дейін қамтамасыз етілетін болады. Әрбір «Галилео» аппаратының салмағы шамамен 675 кг. ӨР8 ОР8 (ағылшын. СІоЬаІ Розіііопіп^ Зузіет - жаһандық позициялан- дыру жүйесі, Джи Пи Эс болып оқылады) - навигацияның жерсеріктік жүйесі, координаталардың \¥С8 84 бүкіл дүниежүзілік жүйесінде арақашықтықты, уақытты өлшеуді және орналасқан жерді анықтауды қамтамасыз етеді. Кез келген ауа райы кезінде дерлік Жердің кез келген жеріндегі (полярлық облыстар маңын қоспағанда), сондай-ак жер айналасындағы ғарыштық кеңістіктегі орналасқан жерді анықтауға мүмкіндік береді. Жүйені АҚШ Қорғаныс министрлігі әзірлеген, іске асырған және пайдаланады, бүл ретте қазіргі уақытта азаматтық максаттар үшін пайдалануға да қолжетімді. СтР8 негізгі үш: ғарыштык, басқарушы және пайдаланушы сегментген күралады. СР8 жерсеріктері ғарыш сигналын трансляциялайды және барлық С1Р8 қабылдағыштары бұл сигналды накты уақыт режімінде үш координата бойынша кеңістіктегі өзінің орналасу жағдайын есептеп шығару үшін пайдаланады. Басқарушы сегмент негізгі басқарушы станция және бірнеше қосымша станциялар, сондай-ак еске алынғандардың кейбіреулері баска жоба- лармен ортақ болып табылатын жерүстілік антенналар мен мониторинг станциялары болып табылады. Пайдаланушы сегментті мемлекеттік институттардың қарамағында орналасқан СІР8 қабылдағыштары және қожайындары кәдімгі пайда- ланушылар болып табылатын жүздеген, миллиондаған кабылдаушы күрылгылар қүрайды. 111 ‘Книга предоставлена исключительно в образовательных целях согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217
жүктеу/скачать 4,29 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|