І-кл технологиялық дайындық
жүктеу/скачать 4,29 Mb.
|
АӘжәнеТД 10кл 1-бөлім қаз
- Бұл бет үшін навигация:
- Радиоактивті зақымдаудың негізгі көздері
- Электромагнитті импульс
- Ядролық зақымдау ошағы жэне оның сипаттамасы Ядролық жарылыстың зақымдау факторларының тікелей эсеріне үшыраған аумақ ядролық зақымдану ошағы
| Өтпелі радиация - бүл гамма-сәулелер мен нейтрондар ағыны. Ол 10-15 с-қа созылады. Тірі тін арқылы өтіп, гамма-сәулелену мен нейтрондар жасушалар қүрамына кіретін молекулаларды пондайды. Иондану әсерінен ағзада жекелеген органдардьщ өмірлік қызметтерінің 136
‘Книга предоставлена исключительно в образовательных целях согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217 Все учебники Казахстана на ОКЬЬУК.К^ бұзылуы мен сәуле ауруының дамуына әкелетін биологиялық үдерістер туындайды. Материалдың қалыңдығына байланысты сәулелену карқындылығы азая түседі. Мысалы, қалыңдығы 2,8 см болатта, 10 см бетонда, 14 см топырақта, 30 см ағашта гамма-сәулелердің қарқындылығы екі есе әлсірейді. Ашык және жабылған қорғаныс орындары өтпелі радиацияның әсерін азайтады, ал баспанада тасалану іс жүзінде толыктай қорғайды. Радиоактивті зақымдаудың негізгі көздері - ядролык заряд бөлетін өнімдер мен ядролық оқ-дәрі жасайтын материалдарға нейтрондардың эсер етуі нәтижесінде қүрылатын радиоактивті изотоптар мен жарылыс ауданындағы топырақ қүрамына кіретін кейбір элементтер. Жерүстілік ядролық жарылыста жарық шығарушы бөлік жермен жанасады. Оның ішіне буланған топырақ массалары тартылып, жоғары көтеріледі. Суығаннан кейін бөлінген өнімдер мен топырақ үшқыны қатты бөлшектерге айналып, радиоактивті бүлт түзіледі. Ол үлкен кашықтықта биікке көтеріліп, одан әрі жел арқылы 25-100 км/сағ жылдамдықпен қозғалады. Радиоактивті бүлттан жер- ге түскен бөлшектер радиоактивті зақымдау аймағын қүрайды, оның көлемі бірнеше жүз километрге дейін жетуі мүмкін. Мүндай жағдайда жергілікті аймақ, ғимараттар, күрылыстар, егін, су қоймалар және т.б., сондай-ақ ауа зақымданады. Электромагнитті импульс - бұл ядролық оқ-дәрі жарылған кезде ядролык жарылыс шығаратын гамма-сәулелер мен нейтрондардьщ қоршаған орта атомдарымен өзара әрекеттесуі нәтижесінде пайда бо- латын қысқа мерзімді электромагнитті өріс. Оның эсер етуін радио- электрондық және электротехникалық аппаратураның жекелеген элементтерінің күйіп кетуінен немесе істен шығуынан байқаймыз. Электромагнитті импульспен адамдардың зақымдануы жарылыс сәтінде тартылған сым желілеріне жанасқан жағдайда ғана мүмкін болады. Ядролық жарылыстың барлық зақымдаушы факторларынан қорғаудың неғүрлым сенімді қүралы корғаныс қүрылыстары болып та- былады. Да лада жүргенде берік заттардың артына, еңіс, ылди жерлерге жасырынған жөн. Зақымдану аймақтарындағы эрекеттер кезінде тыныс алу органдарын, көзді радиоактивті заттардан қорғау үшін тыныс алу органдарын қорғау қүралдары (газтүмылдырық, түмылдырық, шаңға карсы мата маскалар мен мақта-дәкелі таңғыштар), сондай-ак теріні қорғау қүралдары пайдаланылады. Ядролық зақымдау ошағы жэне оның сипаттамасы Ядролық жарылыстың зақымдау факторларының тікелей эсеріне үшыраған аумақ ядролық зақымдану ошағы деп аталады. Ол ғи- мараттардың, қүрылыстардың жаппай қирауымен, коммуналдық- 137 ‘Книга предоставлена исключительно в образовательных целях согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217 Все учебники Казахстана на ОКЬЬУК.К^ энергетикалық шаруашылықтардың бүлінулерімен, апатпен, өртпен, радиоактивтік зақымданумен және халықтың елеулі шығынымен сипатталады. Ядролық жарылыс қуатты болған сайын зақымдану ошағының мөл- шері де соғүрлым көлемді болады. Сондай-ақ мүндағы қираудың сипаты ғимараттар мен кұрылыс құрьглымдарының беріктігіне, олардың биіктігі мен орналасу жиілігіне де байланысты. Ядролық закымдану ошағының сыртқы шегарасы ретінде жарылыс центрінен бастап есептегенде екпінді соққы қысымы 10 кПа-ға тең жерге жүргізілетін сызык қабылданады. жүктеу/скачать 4,29 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|