Ибикенова Лиза Қабылдақызы Қазақ тілі мен әдебиеті пәндерінің мұғалімі Т/бы: А. Байтұрсынов «Екі шыбын» М/ты

дерінің мазмұнын, идеясын ашу

2. өз ойын ашық айтуға, көркемдеп еркін сөйлеуге, мәнелеп оқуға дағ –

дыландыру,ізденімпаздыққа баулу

3. адамгершілікке ,мәдениеттілікке,қарапайымдылыққа, өз бойларына-

асыл қасиеттерді сіңіре білуге тәрбиелеу

2. Өткен сабақты қайталау, үй тапсырмасын сұрау

а) өлеңнің тақырыбы не?

ә) идеясы

б) өлең кімге арналған ондай өлең қалай аталады?

в) ирония деген не?

г) өлеңнің тәрбиелік мәні қандай?

Ахмет Байтұрсынұлы –балаларды оқу –білімге шақырып, көп жылдар бойы ұстаздық қызмет атқарған ағартушы педагог, қазақ тіл білімінің ірге тасын қалаушы. Ахметтің ақындығы мен аудармашылығы 1909 жылы Петербургте шық

қан « Қырық мысал» жинағынан басталады. «Қырық мысал»- ұлы ағартушының мұратынан туған өлеңді шығармалар топтамасы.1901-1922 жылдары аудармамен айналысқан.

Ал, балалар Ахмет атамыз кімдерден қандай шығармалар аудады кім біледі? 2 слаид. Аудармалары

« Алтын әтеш» «Аққу,шортан,һәм шаян»

« Балықшы мен балық» « Егіннің бастары»

« Данышпан Аликтің ажалы» « Қара бұлт»

« Өгіз бен бақа», «Малшы мен маса»

«Қырық мысалға» кірген өлеңдер түгелдей орыс ақыны И.А.Крыловтан аударған.

Орыстың тәржіма еттім мысалдарын,

Әзірге қолдан келген осы барым.

Қанағат азға деген, жоққа сабыр,

Қомсынып ,қоңырайма, құрбыларым,- дей тұрғанмен осы қырық мы- –сал өлеңнің бәрі де түгелімен аударма секілді емес.

Крыловтан аударған сондай аудармаларының бірі- «Екі шыбын». Бұл мысал тү-

рінде жазылған.

Маңғаздану - паңсыну, тәкәппарлану

Мақтаншақ адам - өзін-өзі асыра бағалайтын,мақтауды сүйетін адам

Әддін – шамасын , күшін

Ғибрат – үлгі, өнеге

Мұрнын көкке көтеру – менсінбеу

1. 
   Сабан тарқан өгіз
   
2. 
   Мүиіздегі қара шыбын
   
3. 
   Шыбынның танысына кез болуы
   
4. 
   Танасының жөн сұрауы
   
5. 
   Шыбынның маңғаздануы /мұрнын көкке көтеруі/
   
6. 
   Өзімшіл қара шыбын
   

Кейбіреу көтереді мұрнын көкке, / 11 буын/ /а /

Өз әлін өзі білген адам көп пе? /11 / / а /

Мақтанып ,бәрін де өзім айттым дейді, / 11 / / б /

Біреудің шылауында жүріп текке . /11 / /а /

Сатылай кешенді талдау

1. 
   Авторы .- А. Байтұрсынұлы
   
2. 
   Тақырыбы - Екі шыбын
   
3. 
   Жанр түрі - поэзия /өлең/
   
4. 
   Идеясы - мақтанға, тәкәппарлыққа салынбау
   
5. 
   Шумақ - 5 шумақ
   
6. 
   Тармақ - 20 тармақ
   
7. 
   Бунақ - 3 бунақ
   
8. 
   Буын саны - 11 буынды
   
9. 
   Ұйқас түрі - қара өлең
   
10. 
    Әдеби теориялық ұғым-ирония ,кекесін зілді мысқыл
    
11. 
    Түсіндірме сөздік- маңғаздану, мақтаншақ адам, әддін, ғибрат
    
12. 
    Өлеңнің тәрбиелік мәні -шыбын арқылы адамдарды мақтаншақтық, тәкәп –парлық , өзімшілдік сияқты жаман әдеттерден сақтандыру.
    

Ал ,балалар осы өлеңнің ғибраты қай шумақта айтылған кім оқиды?

5,6 сыныпта өткен өлеңдерін еске түсіріп көрейікші.

« Аққу, шортан,һәм шаян» онда қандай түйін айтылған?

«Егіннің бастары»

6-сыныпта « Қара бұлт» өлеңінде қандай ғибрат айтылған?

Балалар «Қырық мысал» өлеңдер жинағының 40-шы өлеңі «Малшы мен маса»

Бір малшы шаршаған соң малын итіне баққызып,өзі шөптің үстінде қа-ғып кетсе,бір жылан мұны шағуға келе жатады. Ызыңдап ұшып жүрген Маса малшыны ажалдан құтқармақ боп бетіне қонса,малшы ояна сала,масаны алақа- нымен ұрып өлтіреді.Сол мезетте ол өзіне ұмтылған жыланды көреді.Сары ма-саның достығын түсінбегеніне өкінеді.

Жыланды пәле делік аңдып баққан.

Пәленің түрін көрген мен- Сарымаса-

Халықты оянсын деп сөзбен шаққан.

Тест интервью

1. 
   1.
   
2. 
   2.
   
3. 
   3.
   
4. 
   4.
   

1. Кім? - Ахмет / ақын/

2. Қандай? - шебер ,суреткер

3. Не істеді? - аударды , шығарды /жазды/

4. Синоним - мысалшы аудармашы, ақын

5. Сөйлем - Ахмет XX ғасыр әдебиетшісі.

1. 
   Мысалдан қандай әсер алдыңдар?
   
2. 
   Шыбын образы арқылы қандай адамдарды береді?
   

«Қазақты оянсын деп сөзбен шақтым» тақырыбына шығарма жазу.