Индустрияландыру
Қазақ хандығының құрылу процесін сипаттаңыз
жүктеу/скачать 215,5 Kb.
|
история билеты
- Бұл бет үшін навигация:
- “Кедейлер комитеттері” (комбедтер)
- "Әскери коммунизмі саясаты"
| 41.Қазақ хандығының құрылу процесін сипаттаңыз.
М.Х.Дулатидің жазуы бойынша Қазақ хандығы 1465 жылы құрылған. Оның негізін қалаушылар: Керей мен Жәнібек.Қазақ хандығының құрылуы Әбілқайыр хан мен Моғолстан мемлекеттерінің ішкі саяси жағдайымен тығыз байланысты. Ақ Орда Барақ ханның өлімінен кейін әлсірегенін пайдаланған Шайбанилер , жас Әбілқайырды хан ретінде сайлайды. 1446 жылдан бастап Сыр өңірі Әбілқайыр ханға қарады . Осы жылдардан бастап 1457 жылға дейін Керей мен Жәнібек бастаған сұлтандардың Әбілқайыр ханға наразылығы өсе түседі. Оларды жергілікті ру-тайпа көсемдері қолдай бастайды. Өйткені 1428 жылы Әбілқайыр хандыққа отыруына Дешті Қыпшақтың 71 ру-тайпа басшысы «дауыс» берсе, 1457 жылғы Сығанақ түбіндегі қалмақтармен ұрысқа түсу үшін хан жарлығымен небәрі 17 тайпадан ғана жасақ жинайды.Осылайша1459ж.Керей мен Жәнібек Әбілхайыр хандығынан Жетісудың батысына Есенбұға хан иелігіне Шу мен Талас өзендерінің жазықтығына көшіп келді. Моғолстан ханы Есенбұға өзінің солтүстік шекарасын қорғату үшін оларды құшақ жая қарсы алады. 1462ж. Есенбұға қайтыс болғаннан кейін Керей мен Жәнібек дербес мемлекет құру туралы шешімге келеді. Олар өз билігін Жетісудың жергілікті рулары деп тану және оларға Шығыс Дешті-Қыпшақтан жаңа топтардың қоныс аударуы салдарынан күшейе түсті. Осының барлығы 1465ж. шамасында Керей мен Жәнібектің бастауымен Қазақ хандығының құрылуына алып келді. Хан болып таққа Керей отырады. 42. Қазақ қоғамының ру-тайпалық құрылымын сипаттаңыз. Қазақстанның ежелгі тайпалары тарихи-географиялық, экономикалық және саяси жағдайларына байланысты үш негізгі этникалық шаруашылыққа топқа бөлінді. Олар: Ұлы, Орта және Кіші жүз. Әрбір жүздің тайпалары жалпы шаруашылық мүдделер негізінде топтасқан, өз шекарасында экономикалық жағынан оқшауланған еді. Олардың тілі, материалдық тұрмыс мәдениеті жөнінен басқа жүздердің тайпаларынан ешбір айырмашылығы болған жоқ. XV ғасыр қарсаңында бұл тайпалар түрік тектес халық болып топтасты да, кейінірек «қазақ» деген этникалық ортақ атауға ие болды, сөйтіп халықтың қалыптасу процесі негізінен аяқталады. Бірақ ол кейбір себептерге байланысты кешеуілдеп барып іске асты. Оған қазақ халқының этникалық құрамына кірген тайпалардың бірнеше мемлекет құрамына енгені, кейбір жеке тарихи қалыптасқан бөлшектердің бытыраңқылығы себеп болды. XIV-XV ғғ. көптеген жұрттың көшіп-қонып, сапырылысуы орын алды. XV ғ. – II жартысы мен XVI ғ. қазақ халқының негізгі этникалық территориясын мемлекет етіп біріктіру, халықтың да қалыптасу процесінің аяқталуын тездетті. Оңтүстік Қазақстан мен Оңтүстік Батыс Жетісудың территориясы баяғыдан бері қазақ халқының құрылып, қалыптасуының басты этникалық торабы болды, мұнда Қазақстанның ірі екі этникалық қауымдастығының тоғысқан жері жатты. Олар – Орталық, Солтүстік және Оңтүстік Қазақстандағы қыпшақ тайпалар одағы мен Оңтүстік – Шығыс Қазақстандағы үйсін тайпалар одағы, бұларға Сырдарияның төменгі ағысы арқылы Кіші жүз тайпалары келіп қосылады. 43. Кеңес өкіметінің алғашқы жылдарындағы большевиктердің экономикалық саясатын сипаттаңыз. Жалпы осы кезеңдегі большевиктердің саясаты өте аралас болды. Іс жүзінде 3 кезеңді бөлуге болады: 1)Азамат соғысына дейін - алғашқы қайта құрулар; 2) Азамат соғысы кезінде - соғыс коммунизмінің саясаты; 3) Азаматтық соғыстан кейін – жаңа экономикалық саясат (ЖӘС). I кезең: Негізгі мәселе - ұлттандыру, яғни мемлекет меншігіне түрлі мүлік пен ресурстарды көшіру. Ұлттандырылған секторды халық шаруашылығының Жоғарғы Кеңесі басқарды (1917 жылғы 2 желтоқсаннан бастап). Жер туралы жарлық тек көктемде басталды, бірақ оны қысқа мерзімде өткізу мүмкін болмады. Кейбір аудандарда шаруалар бұл Жарлықтан ештеңе алған жоқ. Әр түрлі аудандарда жер беру әр түрлі болды. Орталық проблема – қалаларды азық-түлікпен қамтамасыз ету. 1918 жылдың 11 маусымынан бастап қалаларда “Кедейлер комитеттері” (комбедтер) құрыла бастады, олар отрядтарға көмектесуі керек еді. Олар ауқатты шаруаларды құлатты. Бұл шаралар кешені халықтың үлкен наразылығын тудырған "Азық-түлік диктатурасы" деп аталды. Осыған байланысты комбедтер таратылды. II кезең: Ішкі саясат күшейтілуде. Елдің басқаруы соғыс режіміне көшті. Билік толығымен Ленин мен оның кеңесіне (1918 ж.) тиесілі болды. Басқару жүйесі қатаң әскерилендірілген. Жұмысшы Шаруа Қызыл Армиясының қатарына жалпы жұмылдыру жарияланды, яғни 1920 жылға қарай оның саны 5 миллион адамды құрады. Экономикалық саясат "Әскери коммунизмі саясаты" деп аталды : а) 1919 жылғы 11 қаңтарда азық-түлік салымы енгізіледі. Шаруаларға белгілі бір мөлшерде азық-түлік, мал азығы және егін егуге арналған астық қалды. Қалған астықтың бәрі ақшаға алынды. Сол кезде ақша өз мәнін жоғалтқандықтан, іс жүзінде шаруалардан артық нан тегін алынды; 44. Қазақ халқының материалдық мәдениетінің дамуын сипаттаңыз. Қазақтардың материалдық мәдениеті халықтың шаруашылық өмірінің ерекшеліктерін көрсетті, дала малшыларының алдыңғы ұрпақтарының мәдениет дәстүрлеріне негізделген. Экономикалық өмір салты, тамақ, киім олар өмір сүрген табиғи жағдайларға бейімделген. Қазақтардың тұрғын үйлері, үй жабдықтары, киімдері мен тамағы ғасырлар бойы жайылымдық мал шаруашылығына және көшпелі өмір салтына бейімделді. Олардың бір бөлігі жартылай көшпелілерге, ал жатақтар отырықшы өмірге көшкеннен кейін дәстүрлі материалдық мәдениеттің жекелеген элементтері өзгере бастады. Бұл процесс әсіресе өткен ғасырдың ортасында және соңында болды. Оған себеп қазақтардың өнеркәсіптік өндіріске қызығушылығымен байланысты, қазақ жұмысшыларының өндіріс жағдайлары мен өмір сүру жағдайлары өзгерген кезде тез жүрді. жүктеу/скачать 215,5 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|