Индустрияландыру
XVIII - XX ғғ. басындағы Қазақстанның ғылыми зерттеу процесін сипаттаңыз. Көптеген ресейлік зерттеушілер өздерінің іргелі еңбектерін XVII-XVIII
жүктеу/скачать 215,5 Kb.
|
история билеты
- Бұл бет үшін навигация:
- М. В. Ломоносовтың
- 51. Қазақ хандығының саяси институттарын сипаттаңыз.
| 50. XVIII - XX ғғ. басындағы Қазақстанның ғылыми зерттеу процесін сипаттаңыз.
Көптеген ресейлік зерттеушілер өздерінің іргелі еңбектерін XVII-XVIII ғасырда қазақ фольклоры, генеалогиясы мен этнографиясы, сондай-ақ жекелеген мұрағат материалдары негізінде жасады. Қазақстанның тарихын, географиясын, этнографиясы мен мәдениетін зерттеуде ресейлік ғалымдар мен офицерлердің еңбегі зор. Көптеген ғылыми еңбектерді XIX - XX ғасырдың басынан бастап саяси себептер бойынша Қазақстан аумағына жер аударылған Ресей зиялыларының өкілдері де қалдырды. XVIII ғасырда Ресей жасаған Қазақстан кешенінің зерттеудің алғашқы әрекеттері М. В. Ломоносовтың есімімен байланысты болды. Ол өлкеге ғылыми экспедициялар ұйымдастырудың және оның географиялық карталарын жасаудың бастамашысы болды. Зерттеуші И.Г.Георги Қазақстан аумағы бойынша дербес экспедиция ұйымдастырды. Оның еңбектерінде өмір, мәдениет, салт-дәстүрлер, сондай-ақ жергілікті халықтың экономикалық өмірінің ерекшеліктері туралы өте құнды мәліметтер бар. Орыс офицері А.Д.Скалон жергілікті халықты орыс сауаттылығына және өлкенің байырғы тұрғындарының орыс тілін үйренуіне қатыстыруға себеп болған орыс-қазақ сөздігін құрастырды. Қазақстан туралы құнды еңбектерді басқа ресейлік зерттеушілер қалдырды: Г. Ф. Миллер, В. Н. Татищев және т. б. XIX – XX ғасырдың басында Қазақстан туралы өз жұмыстарын ағылшын, неміс және француз зерттеушілері мен саяхатшылары қалдырды. 51. Қазақ хандығының саяси институттарын сипаттаңыз. Қазақ хандығы ру – тайпалық, кейiн жүздік жүйемен біріккен аумақ, билік және халықтың бірлігіне негізделген. Қазақ хандығының саяси билік институттары - ханның, билердің, құрылтайдың, ұлыстардың көмегімен басқарылды. Хан және хан билігі. Хан етіп сұлтанды Шыңғыс ханның тікелей ұрпағын ғана жариялауға болатын. Хан сайлауда көбінесе рудың жасы үлкен ер адамы басым құқыққа ие болды. Батырлардың билігі соғыстар мен бейбітшілік кезеңдеріне орай анықталды. Бейбіт уақытта олар ұлыс сұлтандары, билер мен ақсақалдар билігіне бағынды. Рулар мен тайпалардың басшылары–билер халық мүдделерін қорғайтын өзіндік бір «ұлттық үкімет» болды. Неғұрлым ықпалды билер хандар жанындағы кеңесті құрды. Осылайша қара халық мемлекетті басқаруға қатысып қана қоймай, кейде шешуші дауысқа да ие болды. 52. Қазақстан тәуелсіздігінің алғашқы жылдарында нарықтық экономикаға көшудің негізгі міндеттерін түсіндіріңіз. Бірінші кезеңде (1991-1994) жоспарлы социалистік экономиканың бұзылу дәуірімен және нарықтық экономикаға көшудің басталуымен байланысты. Бұл кезде республика экономикасы тоқырауды бастан өткізеді. Соған қарамастан, республикадағы әлеуметтік-экономикалық жағдайдың барлық күрделілігі мен қайшылықтары кезінде 1992 жылдан бастап мемлекеттік меншікті мемлекет иелігінен алу және жекешелендіру жөніндегі реформа басталды, яғни екі секторлы экономиканы қалыптастырудың бастамасы қаланды. Бұған тоқсаныншы жылдардағы жекелеген жергілікті өкілді органдардың хат-хабарларынан алынған мұрағаттық материалдар дәлел бола алады. Қазақстанда жекешелендірудің екінші кезеңінің (1993-1995) басталуы "Қазақстан Республикасында мемлекет иелігінен алу мен жекешелендірудің ұлттық бағдарламасының" дқабылануы болды. Бұл жекешелендіру тарихындағы негізгі төрт бағыт бойынша жүзеге асырылған ең ауқымды және күрделі кезең болды Үшінші кезеңі (1996-1998) электр энергетикасы мен мұнай - газ саласында, сондай-ақ әлеуметтік салада-денсаулық сақтауда, білім беруде, ғылым мен мәдениетте жекешелендіру басталған секторлық бағдарламаларға көшу кезеңі болды. Дәл осы кезеңде ірі өнеркәсіптік кәсіпорындарды сатып алуға қабілетті отандық инвесторлар қалыптаса бастады. Жекешелендірудің төртінші кезеңі 1999 жылдан бастап қазіргі уақытқа дейін жалғасуда. Қабылданған шаралардың нәтижесінде 1994 жылдың аяғынан бастап экономикада бетбұрыстың алғашқы белгілері байқалды: мысалы инфляция деңгейі төмендеді. Бұл ретте 1993 жылы ұлттық валюта – теңгенің енгізілуі экономиканың жандануына көп жағдайда ықпал етті, бұл елге дербес ақша-кредит саясатын жүргізуге мүмкіндік берді. 53. Қазақстанның білім және ғылым саласында 1917 жылдан бастап енгізілген негізгі өзгерістерді түсіндіріңіз. 20-30 жылдардағы білім беру жүйесінің маңызды компоненттерінің бірі ересек тұрғындар арасындағы сауатсыздықты жою болды. 1921 жылы Қазақ тіліндегі алғашқы оқулықтар жарық көрді, оларды жазуға Қазақ зиялыларының белгілі өкілдері тартылды. Қазақ тіліндегі орта мектепке арналған алгебраның алғашқы оқулығын құрастырушы Қ.Сәтпаев, география оқулығының авторы - Ә. Бөкейханов болды. 1924 жылы А. Байтұрсынов қазақ тілінің фонетикасына араб графикасын бейімдеді. 1929 жылы Қазақ жазуы араб графикасынан латын графикасына көшірілді. 1928 жылы Қазақстанда алғашқы педагогикалық институт ашылды, ал 1929 жылы Алматы ветеринариялық-зоотехникалық институты ашылды. 1926 жылы Ежелгі Тараз қаласының орнында кеңестік археолог, Орта Азия республикаларындағы көптеген археологиялық экспедициялардың қатысушысы М.Массон қазба жұмыстарын жүргізді. 1932 жылы Қазақстанда КСРО Ғылым Академиясының базасы құрылды. 54. «Ұлы дала» ежелгі мәдениет ошақтарын және олардың бір-бірімен өзара байланысын сипаттаңыз. Ұлы дала ошақтары: Алтын адам, Ұлы Жібек жолы, аң стилі, ежелгі металлургия, жалпы түркі әлемінің бесігі. Орталық Еуразияда түркілер үстемдік құрған кезеңде Ұлы Жібек жолы гүлдену шегіне жетіп, халықаралық ауқымда экономикалық өркендеу мен мәдениеттің өрлеуіне ықпал етті. Орасан зор кеңістікті игере білген түркілер ұлан-ғайыр далада көшпелі және отырықшы өркениеттің өзіндік өрнегін қалыптастырып, өнер, ғылым мен әлемдік сауданың орталығына айналған ортағасырлық қалалардың гүлденуіне жол ашты. Мысалы, Орта ғасырдағы Отырар қаласы адамзатқа әлемдік өркениеттің ұлы ойшылдарының бірін берді. Мысалыга Түркі халықтарының ұлы рухани көшбасшыларының бірі Түркістанда Әбу Насыр Әл-Фараби, Қожа Ахмет Яссауи. 55. Қазақстан тәуелсіздігінің алғашқы жылдарындағы көші-қон саясатының ерекшеліктерін түсіндіріңіз. жүктеу/скачать 215,5 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|