«Информатика және қолданбалы экономика» кафедрасы
жүктеу/скачать 494,57 Kb.
|
Кестенің қасиетін беру Validity Checks – бұл қасиет кестенің мәндерінің дұрыстығын тексереді. Бұл бөлімнің оң жақ терезесі 2 – кестеде көрсетілген және өрістік типіне қарай өзгеріп отыруы мүмкін: 2 – кесте Validity Checks қасиеттері.
Table Lookup – бұл бөлім берлген кестенің өрісін басқа көрсетіліп отырған кестенің өрісімен байланысын көрсетеді. Table Lookup – ті таңдағаннан кейін Define – анықтау батырмасы шығады. Бұл батырманы басқанда көру диалогтық терезесі ашылады. Бұл терезеде драйверлер мен псевдонимдерді қолдана аламыз. Secondary Index – бұл бөлім ары қарай жұмыс барысына керекті екінші индекс құруға мүмкіндік береді. Жаңа индекс құру үшін Define – анықтау батырмасын басу керек. Бұл батырманы басқанда көру диалогтық терезесі ашылады. Оның cол жақ терезесінде Fields қатынау өрістерінің тізімі көрсетілген, ал оң жақ терезесінде Indexed fields екінші индекс болатын өрістер көрсетіледі. Index Options радиобатырма панелі келесідей қасиеттерді құруға мүмкіндік береді:
Индексі таңдалғаннан кейін, оның индексін беретін терезе ашылады. Referential Integrity – бұл бөлім әртүрлі кестелердің арасында бүтін сілтеме байланыстарды қамтамасыз ету үшін қолданылады. Егер екі кестенің арасында сілтеме байланыс көрсетілсе, оның біреуі – бас, ал басқасы – қосымша кестелер, онда қосымша кестеде бас кестеден алатын мәннің өрісі көрсетіледі. Сонымен қатар, бас кестедегі кілттік өрістің өзгерістеріне қосымша кестенің өзгеруін қамтамасыз ететін операция көрсетуге болады. Бұндай бүтін сілтеме деңгейі барлық кестелерге тән емес, бірақ Paradox 7 – де барлығы қарастырылған. Update rule – радиобатырмалар тобы егер бас кестеде кілттік өрісті өшіргенде қосымша кестеде болатын өзгерістерді анықтайды. Егер Prohibit – ті таңдасақ, онда Database Desktop бұндай операцияны болдыртпайды. Егерде Cascade опциясы тұрса, онда кілттік өрісі бар бас кестеде өзгеріс болса, онда қосымша кестеде де өзгеріс блады. Ал егер сіз бас кестеден кілт өрісі бар жазбаны өшірсеңіз, онда қосымша кестеде сол кілттік өрісі бар жазба автоматты түрде өшеді. Strict Referential индекаторын орнатқанда Paradox – тың алғашқы версияларына (соның ішінде Paradox for DOS) кестелердің ашылуын және бұзылуына жолбермейді. Барлық операциялар біткеннен кейін құрылған сілтеме атын беру керек. Password Security бөлімі Paradox – та құрылған кестелерге және оның әр өріс жазбасына пароль қоюға мүмкіндік береді. Бұл үшін Define батырмасын басу керек, сонда диалогтық терезе шығады. Диалогтық терезеде басты парольді (Master password терезесі) қоюға және сол парольді мақұлдауға (Verify master password) мүмкіндік аламыз. Егер Auxiliary Password (қосымша парольдар) батырмасын бассақ қосымша парольдарды тағайындауға және өрістерге қатынаудың ережесін көрсетуге болады. Current Password (ағымдағы пароль) терезесінде сіз парольді көрсетесіз (ол сіз кірген парольге ұқсас болуға тиісті емес), бұл пароль арқылы сіз қатынау ережесін құрасыз. Table Rights (кестеге қатынау құқығы) радиобатырмалар тобында кестеге жалпы қатынау құқығын анықтауға болады.
Table Language – бұл бөлім BDE Administrator арқылы кестенің тілін көрсетуге (егер көрсетілмесе) немесе анықтауға (Modify батырмасы) мүмкіндік береді. Dependent Tables – бұл бөлім Referential Integrity сілтемелі деңгейіндегі кестелерді көруге мүмкіндік береді. Барлық керекті құрылымдық мәліметтер кестеге енгізілгеннен кейін Save As батырмасын басу керек, сол кезде Windows – тағы стандартты сақтау терезе шығады. Кәдімгі терезеден айырмашылығы Alias тізмнің болуында. Бұл тізімде әр түрлі мәліметтер базасының псевдонимдері бар. Сіз тізімнен керекті псевдонимді таңдап, кестені сақтайсыз. Paradox форматының кестелері Delphi – дің өзіндік кестелік форматы жоқ, бірақ ол Paradox кестелерімен жұмыс істей береді. Осы кестелердің әрқайсысының өзіндік ерекшеліктері бар. Paradox кестесі деректер базасын құруға және онымен жұмыс істегенде ыңғайлы болып табылады . Оның негізгі артықшылықтарын атап өтейік : деректердің тұтастығын әртүрлі типті деректерді ұсынуға арналған өрістік типті енгізілген деректерді тексеруді кестенің парольдық қорғанысын қамтамасыз етеді . кестесінде Paradox 7 кестесінің өрістік типі тізімі берілген .
Кесте1.2. Paradox7 кестесінің өрістік типі тізімі Ескерту ! Database Desktop программалық ортасында жұмыс істегенде Graphic, Binary, Memo және OLE өрістік типінің мәні көрсетілмейді. Paradox кестесінде өріс аты әріптен басталып, әріптер мен сандар құрылуы тиіс. Өріс атының максимал ұзындығы 25 символдан аспау керек. Өрістің атын бергенде пробел ," # " ," $ " символдарын қолдануға болады. Бірақ , "." , " ! " , " | " символдарын қолдануға болмайды. Себебі, бұл символдар DELPHI – де басқа мақсаттарда қолданылады . Paradox кестесінің кемшілігі болып, кестелік деректерді сақтайтын типтік файлдардың көптігі болып саналады. Бір каталогтан келесі каталогқа қандай да бір кестенің орнын ауыстырғанда немесе көшіргенде, осы кестені қамтитын барлық файлдарды көшіру немесе орнын ауыстыру керек. Paradox кестесінің файлдарының келесі кеңейтінділері бар : DB – деректі кесте MB – BLOB-деректер PX – негізгі индекс XG* және YG* – екінші индекстер VAL – деректердің және сілтемелік тұтастықты тексеретін параметрлер TV және FAM – Database Desktop программасында кестені шығару форматы Delphi-дің өзіндік деректер базасының кестелік форматы болмаса да, әртүрлі МББЖ қамтамасыз етеді. Деректер базасымен жұмыс істеуге арналған Delphi құралын екіге бөлуге болады : аспаптық құрал компоненттер Аспаптық құралдарға арнайы программалар мен пакеттер жатады. Олар деректер базасына қызмет етуді қамтамасыз етеді. Компоненттер, деректер базасымен операция жасайтын қолданбаларды құруға арналған. Біз солардың компоненттерін қарастырайық. Компоненттер парағы Деректер базасының қолданбасын құруда қолданылатын компоненттерді қарастырайық. Деректер базасымен жұмыс істегенде қолданылатын компоненттер Data Access, Data Control, Midas, Decision Cube, Rave және InterBase парақтарында орналасады. Data Access парағында деректерге қатынауды ұйымдастыратын визуалды емес компоненттер орналасады: DataSource – деректердің басы Table – ДБ кестесіне негізделген деректер жинағы Query – SQL – сұранысқа негізделген деректер жинағы StoredProc – серверде сақталатын процедураны шақыру DataBase – ДБ қосылу Session – ДБ жұмысының ағымды сеансы BatchMove – топ жазбалармен операцияларды орындау Update – деректер жиынтығын модификациялау NestedTable - қойылған кесте Data Controls парағында деректерді басқаратын визуалды компоненттер орналасады: DBGrid – кесте DBNavigator – навигациялық интерфейс DBText – жазба DBEdit – бірқатарлы редактор DBMemo – көпқатарлы редактор DBImage – графиктік көрініс DBListBox – қарапайым тізім DBComboBox – комбинацияланған тізім DBCheckBox – тәуелсіз ауыстырғыш DBRadioGroup – тәуелді ауыстырғыш топтары DBLookupListBox – басқа өріс деректерінің қарапайым тізімі DBLookupComboBox – басқа өріс деректерінің комбинацияланған тізімі DBRichEdit – толық функционалды тестілік редактор DBCtrlGrid – модификацияланған кесте DBChart – диаграммма Midas парағында қашық деректер базасын басқаратын визуалды компоненттер орналасады : ClientDataSet – клиенттік деректер жинағы DCOMConnection – көпқолданбалы режимде қашық сервермен қосылу SocketConnection - Windows сокеті арқылы қашық сервермен қосылу DataSetProvider – деректер жиынының провайдері SimpleObjectBroker – қарапайым объект брокері WebConnection – Web-сервермен қосылу CorbaConnection – Corba-клиенттің қосылуы Decision Cube парағында шешімді қабылдайтын жүйені қалыптастыратын компоненттер орналасады: DecisionCube – көпшекті деректер кубы DecisionQuery – көпшекті деректерді қамтитын жиынтық DecisionSource – көпшекті деректердің бастамасы DecisionPivot – көпшекті деректердің көпөлшемді проекциясы DecisionGrid – көпшекті деректердің кестесі DecisionGraph – көпөлшемді деректердің графиктік ұсынысы Rave парағында есеп берудің ретіне арналған визуалды компоненттер орналасады : RvProject – проектің басты компоненті, Rave – пен байланысты қамтамасыз етеді RvSystem – уневирсалды компонент, есеп беруді қарауды және баспаға шығаруды қамтамассыз етеді RvNDRWriter – есеп беруді арнайы форматтағы файлға жазады және оны көруге мүмкіндік береді, баспаға шығарады RvCustomConnection – мәліметтері жоқ есеп берумен байланыстырады RvDataSetConnection – мәліметтермен байланыстырады RvTableConnection – Table компаненті бар мәліметтермен байланыстырады TRvQueryConnection – Query компоненті бар мәліметтермен байланыстырады RvRenderPreview–RvNDRWriter арқылы құрылған файлдағы мәліметтерді экранда мүмкіндік береді RvRenderPrinter–RvNDRWriter арқылы құрылған файлдағы мәліметтерді баспа құрылғысына жібереді RvRenderPDF – есеп беруді PDF форматына ауыстырады RvRenderRTF – есеп беруді RTF форматына ауыстырады RvRenderHTML – есеп беруді HTML форматына ауыстырады RvRenderText – есеп беруді мәтіндік файлға ауыстырады InterBase парағында InterBase серверімен жұмыс істеуге арналған компоненттер орналасады : IBTable – Table дерегінің жинағы IBQuery – Query дерегінің жинағы IBStoredProc– InterBase серверінде сақталатын процедураны шақырады IBDatabase – деректер базасымен қосылу IBTransaction – транзакция IBUpdateSQL – деректер жиынтығын модификациялау IBDataSet – деректердің бастамасы IBSQL – SQL- сұранысты орындау IBDatabaseInfo – деректер базасы туралы ақпарат IBSQLMonitor – SQL- сұраныс орындалуының мониторы IBEvents – сервер оқиғасы InterBase парағының көп компоненттері Data Access компоненттеріне ұқсас болып келеді, айырмашылығы InterBase компоненттері, тек InterBase серверімен жұмыс істеуге арналған. Data Access парағының компоненттері әмбебап болып келеді. 3 Программаның баяндалуы Жалпы мағлұматтар Қарастырылып отырған мәліметтер базасы Delphi 7 ортасында құрылды. Ол үшін компьютер Celeron 1800| 256 Mb| 40 Gb| 32 Mb GeForce| M| K қолдандым. Функционалдық тағайындалуы Мәліметтер базасының көмегімен қолданушы мәліметтерге қатынаудың жолын қысқартады. Мәліметтер базасы үлкен фирмаларда, мекемелерде және т.б көп жерлерде қолданылады. Логикалық құрылымның баяндалуы 1) Unit1 1) unit-ке Unit1 деген ат беріледі 2) интерфейсін құру 3-5) модульдерді баяндау 6) типін беру 7) бірінші форманы ашу 8-16) Компонентер қою 17-30)Менюларды қою 31-40) Процедуралар баяндамасы 41-45) декларациясы 46) айнымалылар бөлімі 47-51) Form1 құру және unit термен байланыс 52-55) Form1-ға жабу процедурасы 56-59) Form3-ға ашу процедурасы 60-63) Form4-ға ашу процедурасы 64-67) Form5-ға ашу процедурасы 68-71) Form6-ға ашу процедурасы 72-75) Form7-ға ашу процедурасы 76-79) Form8-ға ашу процедурасы 80-83) Form9-ға ашу процедурасы 84-87) Form10-ға ашу процедурасы 89-91) Form11-ға ашу процедурасы 92) соңы
1) Unit3 атын беру 2) интерфейсін құру 3-4) модульдерді таңдау 5-10) Компонентерді белгілеу 11-13) процедураларды баяндау 14-18) Диклорациялар 19) Айнымалылар бөлімі 20-23) Form3 құру 24-27) Insert ашу программасы 28-31) Cancel программасы 32-35) Form3- жабу процедурасы 36) соңы
1) Unit4 атын беру 2) интерфейсін құру 3-4) модульдерді таңдау 5-10) типтерін беру 11-13) процедураларды баяндау 14-18) Дикларациялар 19) Айнымалылар бөлімі 20-23) Form5 құру және unit термен байланыс 24-27) Insert ашу программасы 28-31) Cancel программасы 32-35) Form4- жабу процедурасы 36) соңы
1) Unit5 атын беру 2) интерфейсін құру 3-4) модульдерді таңдау 5-10) типтерін беру 11-13) процедураларды баяндау 14-18) Дикларациялар 19) айнымалылар бөлімі 20-23) Форма5 құру Unit-термен байланыс 24-27) Insert ашу программасы 28-31) Cancel программасы 32-35) Form5- жабу процедурасы 36) соңы
1) Unit6 атын беру 2) интерфейсін құру 3-4) модульдерді таңдау 5-13) типтерін беру 14) процедураларды баяндау 15-19) Дикларациялар 20) айнымалылар бөлімі 21-24) Форма6 құру Unit-термен байланыс 25-29) Form6- жабу процедурасы 31) соңы
1) Unit7 атын беру 2) интерфейсін құру 3-4) модульдерді таңдау 5-16) типтерін беру 17) процедураларды баяндау 18-22) Дикларациялар 23) Айнымалылар бөлімі 24-27) Форма7 құру Unit-термен байланыс 28-32) Form7- жабу процедурасы 33) соңы
1) Unit8 атын беру 2) интерфейсін құру 3-4) модульдерді таңдау 5-25) типтерін беру 26-30) Дикларациялар 31) айнымалылар бөлімі 32-35) Форма8 құру Unit-термен байланыс 36) соңы
1) Unit9 атын беру 2) интерфейсін құру 3-4) модульдерді таңдау 5-21) типтерін беру 22-24) процедураларды баяндау 25-29) Дикларациялар 30) айнымалылар бөлімі 31-34) Форма9 құру Unit-термен байланыс 35-38) Next программасы 39-42) Prior программасы 43-46) Form9- жабу процедурасы 47) соңы
1) Unit10 атын беру 2) интерфейсін құру 3-4) модульдерді таңдау 5-34) типтерін беру 35-39) Дикларациялар 40) айнымалылар бөлімі 41-44) форма 11құру 45) соңы
1) Unit11 атын беру 2) интерфейсін құру 3-4) модульдерді таңдау 5-23) типтерін беру 24-26) Процедураларды баяндау 27-31) Дикларациялар 32) айнымалылар бөлімі 33-36) форма 11 құру 37-40) Next программасы 41-44) Query1.Prior программасы 45-48) Form11- жабу процедурасы 49) соңы
1) Unit13 атын беру 2) интерфейсін құру 3-5) модульдерді таңдау 6-23) типтерін беру 24-26) Процедураларды баяндау 27-31) Дикларациялар 32) айнымалылар бөлімі 33-36) форма 13 құру 37-40) Query1.Next программасы 41-44) Query1.Prior программасы 45-48) Form13- жабу процедурасы 49) соңы
Программалау констукторының бөлшектерімен атқарылатын жұмыс сияқты компоненттер жинағынан қажетті компоненті таңдап, форманың терезесіне орналастырудан басталады. Delphi бағдарламалау тілімен көптеген деректер базасын құруға болады . Мысалы айтар болсақ , кітапханадағы электрондық катологтарды айтуға болады, сол сияқты үлкен супермаркеттерде есептесу кезінде күнделікті қолданыста жүретін деректер базасы. Қазаірде әлемде Delphi , VisualBasic, Java, т.с.с. тілдер бар. Деректер базасын тек Delphi тілінде ғана емес, басқа да тілдер мен құруға болады . ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 1. В.В.Фаронов DELPHI 5 . Руководство программиста. Издательство «Нолидж», Москва 2001 г. 2. В.Гофман, А.Хомоненко Работа с базами данных в DELPHI. Издательство «БХВ – Петербург», Санкт – Петербург 2000 г. 3. А.М. Епанешников , В.А. Епанешников DELPHI база данных Издательство «ДИАЛОГ – МИФИ», Москва 2000 г. 4. А.Я. Архангельский Програмирование в Delphi 7. Издательство «Бином», Москва 2004 г. 5. Электронный учебник по Delphi 6. 6. Симонович С., Евсеев Г. Специальная информатика// Москва – 2000 7.Информатика негіздері, 2005 – N 8 8.Шәріпбаев, «Информатика»- 2003 ж. 9.«DЕLРНІ - 5», Москва - 2004 10.М.Ө.Мұқашева. Турбо Паскаль тілінде программалау негіздері. Ақтөбе, 2003ж. 11.Ж.Қ.Масанов, Б.А.Бельгибаев, А.С.Бижанова, Қ.Қ.Мақұлов. Турбо Паскаль. Алматы, 2004ж. 12.Абрамов С.А., Зима Е.В. Начала программирования на языке Паскаль. –М.: Наука, гл. ред. физ.-мат. лит. 1987г. ҚОСЫМША 
сурет – 1 
жүктеу/скачать 494,57 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|