Институты Аграрлық технологиялар

«Аграрлық технологиялар» кафедрасы

лекциялар - 15

практикалық -15

зертханалық -10/20

БОӨЖ - 10

БӨЖ -100

тел:+77752172666 каб. 5 ғимарат 104 ауд

тел: +77057919221 каб. 5-ғимарат 104 дәрісхана

тел: +77057919221 каб. 4-ғимарат 207а дәрісхана

Офис-сағаттар (оқытушының бекітілген жеке кестесі бойынша):

Қызылорда, 2019 ж

Силлабусты (жұмыс оқу бағдарламаны) дайындаған: «Аграрлық технологиялар» кафедрасының оқытушылары

Оқытушысы, а-ш.ғ.к. ______________ Нұрымова Р.Д.

аға оқытушысы, а-ш.ғ.м. ______________ Дүйсен А.Д.
Білім алушыларға арналған жұмыс оқу бағдарламасы (syllabus) «Аграрлық технологиялар» кафедрасының мәжілісінде талқыланды.

Хаттама № « » қыркүйек 2019 жыл

Кафедра меңгерішісі: _______________ т.ғ.к.Көптілеуов Б.Ж.
Силлабусты (жұмыс оқу бағдарлама) техника ғылымдары және технологиялар бағыты бойынша Академиялық кеңесі мәжілісінде қаралып, бекітілді.

Хаттама № « » қыркүйек 2019 жыл Академиялық

Кеңестің төрағасы__________а.ш.ғ.д.,қауымдастырылған профессор И.А.Таутенов

Пәннің мақсаты мен міндеттері:

Пәннің мақсаты: қолайсыз жерлерді қайтадан өңдеуге дайындау, мелиорацияланған және суармалы жерлерді ауылшаруашылығына тиімді пайдалану жолдарын зерттеп, анықтауды үйрету.

Әр түрлі объектілерін зерттеу тәсілдерін білуі тиіс Пәннің міндеттері: Табиғи жағдайларына байланысты қолайсыз жаңа жерлерді игеріп, ол жерлерге аз шығын жұмсап жоғары өнім алу жолдарын қарастыру; Мелиорацияланған жерлердің құнарлылығын ұдайы арттыру; Мелиорацияланған, сурмалы жерлерде еңбек өнімділігін арттыру, жаңа кең ауқымды техникалар пайдалану; Қолайлы ауыспалы егіс енгізу, егіс көлемінің құрылымын дұрыс анықтау; Су және жер ресурстарын тиімді пайдалану, топырақтың тұздануын, батпақтануын болдырмау, эрозияға ұшыратпау; Мелиорацияланған жерлерге пайданы көп беретін дақылдар және өнімділігі жоғары сорттар мен гибридтер егуді меңгерту. Білу керек: -Студенттер білімі кұнделікті сұрау, тексеру арқылы, өзіндік жұмысты орындау, реферат жұмысты жазу кезінде, (мidterm) мидтерм, аралық бақылаулармен емтихан алу уақытында бақыланады

Пәнді игеру барысында қалыптасатын құзыреттіліктер:

Пререквизиттер: Мелиоративтік топырақтану, Топырақтану, Агрохимия, Өсімдік шаруашылығы.

Постреквизиттер: Ботаника, Өсімдік физиологиясы, Ауылшаруашылық өңімдерін жоспарлау және ұйымдастыру.

І. Пәннің мазмұны

Апта	Тақырып атауы	Сағаттар саны
1	Дәріс №1. Кіріспе. Қазақстан республикасында мелиоративтік егіншілік жағдайы және келешегі	1
	Зертханалық сабақ №1-2. Топырақтың ылғалдылығын анықтау және оны бағалау	2
	Практикалық сабақ №1 Топырақтың ылғалдылық қорын есептеу	1
	БАОӨЖ №1. Қазақстан республикасының жер ресурстары, пайдалану мәселелері	1
	БАӨЖ №1 Дәріс сабақтарына дайындалу	1
2	Дәріс № 2. Мелиоративтік егіншіліктің агроэкологиялық негіздері	1
	Практикалық сабақ №2 Топырақтың қайта тұздануы және оны болдырмау	1
	Зертханалық сабақ №3-4. Топырақтың еркін су сиымдылығын су құйылған алаң тәсілмен анықтау	2
	БАОӨЖ №2. Жерлерді рекультивациялау, оның жолдары	1
	БАӨЖ №2. Күздік бидайдың суармалы жерлерде өндіріп-өсіру ерекшеліктері	1
3	Дәріс №3. Суару мелиорациясының биологиялық және агротехникалық негіздері	1
	Практикалық сабақ №3.Орман мелиорациясы	1
	Зертханалық сабақ №5-6.Цилиндрде топырақты сумен қанықтыру тәсілі бойынша оның жыртылған қабатының құрылысын анықтау	2
	БАОӨЖ №3. Топырақ құрамындағы су көзі	1
	БАӨЖ №3. Жаздық бидайдың суармалы жерлерде өндіріп-өсіру ерекшеліктері	1
4	Дәріс №4. Ауылшаруашылық дақылдарының суару режимі	1
	Практикалық сабақ №4 Агрохимиялық мелиорация	1
	Зертханалық сабақ №7-8 А.В.Николаев әдісі бойынша топырақтың максималды гигроскопиялық ылғалдылығын анықтау	2
	БАОӨЖ №4. Топырақтың су-физикалық қасиеттері	1
	БАӨЖ №4. Күрішті суармалы жерлерде өндіріп-өсіру ерекшеліктері	1
5	Дәріс №5. Суару тәсілдері, оларға агромелиоративтік сипаттама	1
	Практикалық сабақ №5 Ауылшаруашылық дақылдарының фитомелиоративтік рөлі	1
	Зертханалық сабақ №9-10 Н.Н.Никольский тәсілі бойынша топырақ агрегаттарының судың шаю күшіне төзімділігін анықтау	2
	БАОӨЖ №5. Топырақтың су, ауа режимдерін реттеу жолдары	1
	БАӨЖ №5. Жүгеріні суармалы жерлерде өндіріп-өсіру ерекшеліктері	1
6	Дәріс №6. Суару жұмыстарын механикаландыру технологиясы	1
	Практикалық сабақ №6 Қазақстанда жиі кездесетін арамшөп өкілдерімен танысу	1
	Зертханалық сабақ №11-12. Н.А.Качинский әдісі арқылы топырақ қабатына судың сіңімділігін анықтау	2
	БАОӨЖ №6. Жаңа суару тәсілдері, оларға сипаттама	1
	БАӨЖ №6. Май бұршақты суармалы жерлерде өндіріп-өсіру ерекшеліктері	1
7	Дәріс №7. Жергілікті су көздерін пайдалану	1
	Практикалық сабақ №7 Қазақстанда жиі кездесетін арамшөп өкілдерімен танысу	1
	Зертханалық сабақ №13-14. Топырақтың су көтергіштік қабілетін анықтау	2
	БАОӨЖ №7 Жаңбырлатқыш машиналармен суаруды ұйымдастыру	1
	БАӨЖ №7 Мақта дақылын суармалы жерлерде өндіріп-өсіру ерекшеліктері	1
	І аралық бақылау	.
8	Дәріс №8. Топырақ эрозиясы және онымен күресу жолдары	1
	Практикалық сабақ №8 Тыңайтқыштармен танысу	1
	Зертханалық сабақ №15-16.Топырақтың су көтергіштік қабілетін анықтау	2
	БАОӨЖ №8. Топырақ эрозияларымен агротехникалық шаралар арқылы күресу жолдары	1
	БАӨЖ №8. Қант қызылшаны суармалы жерлерде өндіріп-өсіру ерекшеліктері	1
9	Дәріс №9. Ауыспалы егістіктің өнімділігін арттыру жолдары	1
	Практикалық сабақ №9 Тыңайтқыштармен танысу	1
	Зертханалық сабақ №17-18. Әртүрлі агрофоннан кейін топырақтың арамшөп тұқымдарымен ластануын анықтау.	2
	БАОӨЖ №9 Мелиорацияланған жерлерді қарқынды пайдалану жолдары	1
	БАӨЖ №9. Күнбағысты суармалы жерлерде өндіріп-өсіру ерекшеліктері	1
10	Дәріс №10 Мелиорацияланған жерлерде ресурсүнемдейтін инновациялық технологиялар пайдалану	1
	Практикалық сабақ №10 Мелиоративтік аймақтарда ауыспалы егіс құру ерекшеліктері
	Зертханалық сабақ №19-20. Жоспарланған өнім алуға қажет тыңайтқыш мөлшерін есептеу	2
	БАОӨЖ №10 Мелиорацияланған жерлерде инновациялық технолгиялар пайдалану	1
	БАӨЖ №10. Картоп дақылын суармалы жерлерде өндіріп-өсіру ерекшеліктері	1
11	Дәріс №11. Суармалы жерлерде топырақ өңдеу жүйесі	1
	Практикалық сабақ №11 Мелиоративтік аймақтарда ауыспалы егіс құру ерекшеліктері	1
	БАОӨЖ №11 Ресурсүнемдейтін технологиялар, оларға сипаттама	1
	БАӨЖ №11. Қызанақты суармалы жерлерде өндіріп-өсіру ерекшеліктері	1
12	Дәріс №12 Арамшөптер және олармен күресу жолдары	1
	Практикалық сабақ №12 Су эрозиясының түрлері, зияндылығы оны реттеу жолдары	1
	БАОӨЖ №12 Арамшөптермен агротехникалық шаралар арқылы күресу жолдары	1
	БАӨЖ №12 Қиярды суармалы жерлерде өндіріп-өсіру ерекшеліктері	1
13	Дәріс №13. Суармалы жерлердің сортаңдануымен күрес	2
	Практикалық сабақ №13 Су эрозиясының түрлері, зияндылығы оны реттеу жолдары	1
	БАОӨЖ №13. Топырақтың сортаңдануымен агротехникалық шаралар арқылы күресу жолдары	1
	БАӨЖ №13. Қырыққабатты суармалы жерлерде өндіріп-өсіру ерекшеліктері	1
14	Дәріс №14. Суармалы егіншіліктің экономикалық тиімділігі	2
	Практикалық сабақ №14 Темекі дақылын суармалы жерлерде өндіріп-өсіру ерекшеліктері	1
	БАОӨЖ №14. Мелиорацияланған жерлерде ауыспалы егіс құру ерекшеліктері	1
	БАӨЖ №14 Мақсарыны суармалы жерлерде өндіріп-өсіру ерекшеліктері	1
15	Дәріс №15 Суармалы егіншіліктің экономикалық тиімділігі	1
	Практикалық сабақ №15 Фермердің су пайдалану жоспарын құру
	Зертханалық сабақ №20 Суармалы егіншілік аймағындағы ауыспалы егістерге топырақ өңдеу жүйесін жасау.	2
	БАОӨЖ №15. Суармалы жерлерде топырақ өңдеу ерекшеліктері	1
	БАӨЖ №15. Темекі дақылын суармалы жерлерде өндіріп-өсіру ерекшеліктері	1
	ІІ аралық бақылау
	Емтихан	Студенттер саны * 0,25сағ
	Барлығы:	150
	Оның ішінде:
	Дәрістер:	15
	Практикалық сабақ:	15
	Зертханалық сабақтар:	10/20
	БАОӨЖ:	15
	БАӨЖ:	100

Ескерту!

• 
  Курстың мазмұнын модульдер санына бөлу пәндердің өзіндік ерекшеліктері мен тақырыптардың өзара байланысына қарай.
  
• 
  Лекциялық, практикалық, зертханалық сабақтардың, БОӨЖ баллдары Платонус бағдарламасында көрсетіледі.
  

1. ҚР жер ресурстары (қорлары)

2. ҚР жер ресурстарын пайдалану проблемалары (мәселелері)

3. Мелиоративті егіншілік курсының мақсаттары

4. ҚР мелиоративті егіншілік жағдайы

5. Жерлердің мелиорациялаудың даму болашағы

6. Суармалы егіншіліктің қоршаған ортаға әсері

7. Жерлерді рекультивациялау, оның жолдары

8. Орман мелиорациясы, егіншілікке әсері

9. Өсімдіктің өніп-өсу мен даму факторлары

10. Суарудың топырақ үрдістеріне әсері

11. Суарудың микробиологиялық үрдістерге әсері

12. Суарудың микроклиматқа әсері

13. Суарудың өнімділікке және оның сапасына әсері

14. Топырақтың су (ылғал) режимі

15. Жерді мелиорациялаудың негізгі түрлері

16. Топырақтың ауа-су режимін реттеу жолдары

17. Құм тоқтату

18. Техникалық мелиорациялар

19. Ауыл шаруашылық дақылдарының суару режимі

20. Суару режимін анықтау әдістері

21. Суару мерзімдерін анықтау әдістері

22. Суару мерзімін топырақ ылғалдығы арқылы анықтау

23. Суару нормасы

24. Топырақтың еркін су сиымдылығы

25. Топырақ ылғалдылығын анықтау жолдары

26. Суару тәсілдері және олардың сипаттамасы

27. Топырақтың жоғарғы қабаты арқылы суару тәсілдері және олардың сипаттамасы

28. Жаңбырлатып суару, оның түрлері

29. Топырақтың төменгі қабаты арқылы суару

30. Тамшылатып суару

31. Жаңа суару тәсілдері

32. Суармалы жерлерді тегістеу

33. Тегістеудің түрлері

34. Түбегейлі тегістеу, түрлері

35. Егін себер алдында тегістеу технологиясы

36. Қысқа ағынды жаңбырлатқыш машиналармен суаруды ұйымдастыру

37. ДДА-100МА жаңбырлатқыш агрегатының бір жерде жүру санын анықтау (формула)

38. Волжанка жаңбырлатқышымен суаруды ұйымдастыру

39. Волжанка, ДДН-100 жаңбырлатқыштарының бір жерде тұрып суаратын уақытын анықтау (формула)

40. Алыс ағынды жаңбырлатқыш машиналармен суару жұмысын ұйымдастыру
IV. Қорытынды сұрақтары:

«Мелиоративтік егіншілік» пәнінен сұрақтары
1. ҚР жер ресурстары, пайдалану жағдайлары

2. Мелиоративтік егіншіліктің мақсаты мен міндеттері

3. Жерді мелиорациялаудың негізгі түрлері

4.Мелиоративтік егіншіліктің қоршаған ортаға экологиялық әсері және ортаны қорғау

5.Жерлерді рекультивациялау, оның жолдары

6.Орман мелиорациясы және оның егіншілікке тигізетін әсері

7. Өсімдіктердің өніп-өсуіне керекті негізгі факторлар

8. Топырақтың су режимі және оны реттеу жолдары

9. Суарудың қоршаған ортаға, өсімдіктерге әсері

10.Ауылшаруашылық дақылдарының суару режимі жөнінде түсінік

11.Суару режимін анықтау жолдары

12.Суару мерзімін анықтау тәсілдері

13. Ауылшаруашылық дақылдарының суару режимі жөнінде түсінік

14. Суару режимін анықтау жолдары

15. Суару мерзімін анықтау тәсілдері

16.Топырақтың жоғарғы қабаты арқылы беткейлетіп суару, оның түрлері

17.Жаңбырлатып суару, оның түрлері, ерекшеліктері

18.Жаңа суару тәсілдері (серпінді, иньекциялық, дискретті)

19. Жаңбырлатқыш машиналардың жіктелуі

20.Қысқа ағынды жаңбырлатқыш машиналармен суаруды ұйымдастыру

21.Орта ағынды жаңбырлатқыш машиналармен суаруды ұйымдастыру

22.Жергілікті су көздері жөнінде түсінік

23.Көлтабандап (жайып) суару, оның түрлері

24.Төгінді судың түрлері, тазалау жолдары

2.ҚР Ауыл шаруашылығы жерлері жөнінде деректер. Егеменді Қазақстан, 13 желтоқсан 2011 ж.

3.Әуезов Ә.Ә., Атақұлов Т.А., Сүлейменова Н.Ш., Жаңабаев Қ.Ш. Егіншілік, оқулық, Алматы, 2005 ж.

4. Атақұлов Т.А., Кененбаев Т.С. Ауыл шаруашылық мелиорациялары, Алматы, 2003 ж.

5.Зубаиров О.З., Тілеуқұлов А.Т. Суару мелиорациясы, Алматы, 2010ж..

6. Муканов Б.М. Научные основы формирования агролесоландшафтов в равнинных условиях Казахстана, Алматы, 2002 ж.

1. Анисимов В.А., Губер К.В. и др. Справочник мелиоратора. Москва, 1976

2. Атақұлов Т.А. Су эрозиясы және оны болдырмаудың шаралары, Алматы, 1994

3 .Назарбаев Н.Ә. Жаңа онжылдық – жаңа экономикалық өрлеу – Қазақ-станның жаңа мүмкіндіктері. Халыққа жолдауы, Егемен Қазақстан, 30.01.2010

4.Сыдық Д.А. Ресурсосберегающие технологии возделывания сельскохозяйственных культур на юге Казахстана, Шымкент, 2010

5.Карабаев М., Уолл П., Браун Х., Моргунов А. Основные направления деятельности СИММИТа в области ресурсосберегающих технологии в Казахстане // Ноу-Тил и плодосмен – основа аграрной политики поддержки ресурсосберегающего земледелия для идентификации устойчивого производ-ства: матер.межд.конф. – Астана-Шортанды, 2009

• 
  № 1,2 критерийлер мен баллдар барлық білім алушыларға жүреді.
  
• 
  Бағалау критерийлері мен соған сәйкес баллдарды оқылатын пәннің өзіндік ерекшеліктеріне қарай оқытушы әзірлейді.
  
• 
  «Платонус»ААЖ-нде апта сайын, сабақ кестесіне сәйкес көрсетіліп отырады.
  

Зертханалық сабақтарға дәлелді себептермен қатыспаған білім алушылар оқытушы рұқсат еткеннен кейін, лаборанттың қатысуымен қосымша уақыт ішінде өтейді.

Жұмыстардың барлық түрлерін орындамаған білім алушылар емтиханға жіберілмейді.

Білім алушылар Қорқыт Ата атындағы ҚМУ Академиялық адалдық кодексін орындауға міндетті. Толерантты, өзгелердің пікірімен санасатын болуы тиіс. Наразалығын әдепті түрде жеткізуі керек. Плагиат және басқа теріс жұмыс түрлеріне жол берілмейді. Аралық және шептік бақылаулар, midterm және қорытынды емтихан өткізу кезінде сыбырлап айтып жіберуге, көшіріп жазуға және шпаргалкалар пайдалануға, басқа біреулер шығарған есептерді көшіріп алуға, басқа біреудің орнына емтихан тапсыруға жол берілмейді. Курстың кез келген ақпаратын бұрмалаудан, интернетке рұқсатсыз кіруден, шпаргалкаларды пайдаланудан әшкереленген білім алушы «F» қорытынды бағасын алады.

Өзіндік жұмыстарды орындау (БӨЖ), оларды тапсырып, қорғау жөнінде кеңестер алу, сондай-ақ өтілген материалдар бойынша қосымша ақпараттар алу және оқитын курс бойынша туындаған барлық басқа сұрақтар бойынша білім алушылар оқытушыға оның офис-сағаттары кезінде жүгінуге құқылы.

Білім алушының оқудағы жетістіктерін бағалардың дәстүрлі шкаласына аудару арқылы баллдық-рейтингтік әріптік бағалау жүйесі

Әріптік жүйе бойынша баға	Баллдардың цифрлық эквиваленті	%-дық мазмұны	Дәстүрлі жүйе бойынша баға
А	4,0	95-100	Өте жақсы
А-	3,67	90-94
В+	3,33	85-89	Жақсы
В	3,0	80-84
В-	2,67	75-79
С+	2,33	70-74	Қанағаттанарлық
С	2,0	65-69
С-	1,67	60-64
D+	1,33	55-59
D-	1,0	50-54
F	0	0-49	Қанағаттанарлықсыз

«Аграрлық технологиялар» кафедрасының меңгерушісі	қолы	Көптілеуов Б.Ж.
Пән оқытушылары	қолдары	Нұрымова Р.Д. Дүйсен А.Д.